مدیریت ریسک بازار با توقف معاملات بورس

به گزارش بورس امروز؛ بازارهای مالی به عنوان مهمترین سازوکار تامین منابع مالی فعالیت های اقتصادی هر کشور دارای ساختار پیچیده ای هستند که از عوامل مختلفی همچون عناصر سیاسی-اجتماعی جامعه، ساختار فرهنگی، قوانین موجود و … تأثیر می پذیرند. این بازارها که ترکیبی از ۴ دسته سرمایه گذار با طیف رفتاری عقلانی تا احساسی هستند، به دلیل رفتار توده وار سرمایه گذاران در شرایط ریسک های سیستماتیک، دچار التهاب و گاهاَ کاهش ارزش می شوند که به نوبه خود محیط نامطمئنی را برای سرمایه گذاری ایجاد می کند.

در شرایطی که احتمال معامله سوگیرانه و احساسی از سوی سرمایه گذاران وجود دارد، قانون‌گذاران بازارهای مالی تدابیری می اندیشند تا اثرات این رفتار را بر بازار و دارایی سرمایه گذاران کاهش دهند؛ هرچه احتمال معاملات سوگیرانه و احساسی در یک بازار بیشتر باشد، ورود و کنترل قانون‌گذاران نیز الزامی‌تر می شود تا اثرات این عمل را کنترل نمایند؛ زیرا در شرایط ریسک سیستماتیک همچون جنگ، برخی سرمایه گذاران به دلیل خطاهای شناختی و ترجیح احساسات بر منطق، معاملات خود را بر پایه نااطمینانی و چشم اندازی منفی انجام می دهند که این خود بازار را به سمت نوسانات منفی سوق می دهد و تاثیرات مخربی بر عملکرد آن بر جای میگذارد.

کنترل ریسک بازار با توقف معاملات

بازار سرمایه ایران که همچون سایر بازارهای مالی از طیف وسیع سرمایه گذار برخوردار است، در شرایط ریسک سیستماتیک میتواند با معاملات سوگیرانه همراه با نادیده گرفتن پیش بینی ها و عقاید خود در رابطه با قیمت سهم و اتخاذ تصمیمات بر پایه رفتار کلی بازار رو به رو شود که در چنین شرایطی سازمان بورس با اتخاذ تدابیری بر پایه قوانین تنظیم شده، از کاهش ارزش سرمایه مردم حفاظت می کند. در هفته های اخیر شاهد افزایش ریسک سیستماتیک ناشی از جنگ بودیم؛ به طوری که حملات اسرائیل از صبح روز جمعه مورخ ۲۳ خرداد ماه آغاز شد که با پاسخ مقتدرانه ایران همراه بود. در این شرایط سازمان بورس و اوراق بهادار به دنبال مصوبه شورای عالی بورس، اقدام به تعطیلی بازار اوراق بهادار طی ۳ روز ۲۵ تا ۲۷ خرداد ماه نمود اما اعلا کرد معاملات مبتنی بر کالا و صندوق های با درآمد ثابت در کنار تسویه معاملات قبلی صورت خواهد گرفت. این تصمیم که پیرو جلسات و رایزنی های میان سازمان بورس و نهادهای ذی ربط، از جمله شورای عالی بورس و سایر دستگاه های اقتصادی انجام شد، به منظور حفظ آرامش و ثبات بازار توسط سازمان اتخاذ گردید.

نتیجه بازگشایی صندوق های فیکس در زمان جنگ

با تداوم تنش های سیاسی، در نخستین جلسه شورای عالی بورس به ریاست سید علی مدنی زاده وزیر جدید امور اقتصادی و دارایی در ۲۷ خرداد ماه، تصمیم به تداوم توقف معاملات اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس ایران گرفته شد که همراه با آن، تمامی معاملات اوراق مبتنی بر کالا و بورس انرژی در روزهای چهارشنبه ۲۸ خرداد، شنبه ۳۱ خرداد و یکشنبه اول تیر ماه ۱۴۰۴ نیز متوقف شدند. در عین حال، معاملات اوراق بهادار دولتی و واحدهای سرمایه گذاری انواع صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت اعم از صدور و ابطالی و قابل معامله (ETF) در روز شنبه ۳۱ خرداد ماه از ساعت ۹ تا ۱۱ صبح کماکان برقرار بود.

به دنبال تصمیم سازمان بورس در خصوص تداوم توقف معاملات اوراق بهادار و باز بودن معاملات صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، شرکت بورس اوراق بهادار تهران نیز زمان پیش گشایش معامله صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله را ساعت ۸:۴۵ صبح و تایم گشایش را ساعت ۹:۰۰ صبح تا ساعت ۱۱:۰۰ اعلام کرد.

نتیجه باز بودن معاملات صندوق های با درآمد ثابت طی روزهای مذکور، خروج ۲۶ همت از این ابزار مالی بود. این درحالی است که ارزش کل دارایی های صندوق های فیکس حدود ۹۰۰ همت ارزیابی شده که حداکثر ۱۰ درصد از پرتفوی آنها در سهام، ۴۰ درصد در سپرده بانکی و مابقی در اوراق دولتی و شرکت سرمایه گذاری شده است.

این صندوق ها پس از بازگشایی با خروج بخش قابل توجهی از سرمایه گذاران مواجه شدند که قصد تبدیل دارایی به وجه نقد را داشتند. لذا خریداران اصلی واحدهای سرمایه گذاری صندوق های با درآمد ثابت بازارگردان های این نهادهای مالی بودند که نه با پول درون حساب خود بلکه با اعتبار، واحدهای این صندوق ها را خریداری کردند. این درحالی است که بازارگردان ها در مقابل دریافت سود ۲۶ درصدی صندوق های با درآمد ثابت باید سود وام و اعتبار ۳۰ درصدی پرداخت کنند.

همراهی پیشکسوتان بازار با مدیران؛ اتخاذ بهترین تصمیم در سریعترین زمان

با اتخاذ سیاست حفظ ثبات در بازار سرمایه، محسن علیزاده عضو سابق شورای عالی بورس در نامه ای خطاب به وزیر جدید اقتصاد و دارایی پیشنهاداتی به منظور خروج از بحران جنگ ارائه کرد. این نامه که براساس تجارب سال های گذشته تدوین شد، پیشنهادات را برای ۳ بازه کوتاه مدت (فوری و اضطراری)، میان مدت (۱۰ تا ۳۰ روز آینده) و بلندمدت (ساختاری و پایدار) ارائه کرد. طبق پیشنهاد وی، برای جلوگیری از نوسانات شدید در بازار، میتوان به طور موقت نمادهای حساس را به حالت تعلیق درآورد یا زمان بندی معاملات را بازطراحی نمود. همچنین برای کنترل صف‌های فروش و کاهش شوک اولیه، پیشنهاد شد تا به صورت تدریجی دامنه نوسان در جهت مثبت افزایش یابد. فعال سازی کمیته بحران بازار سرمایه با حضور نمایندگان سازمان بورس، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی و صندوق توسعه بازار نیز از دیگر پیشنهادات ارائه شده برای اقدامات کوتاه مدت بود.

طبق گفته علیزاده، باتوجه به هیجان و تنش ناشی از جنگ، میتوان به صورت موقت فروش اشخاص حقوقی و بازارگردان ها را نیز برای جلوگیری از تشدید جو منفی در ابتدای بازگشایی بازار را ممنوع کرد. به صورت میان مدت نیز برای افزایش نقدشوندگی و اطمینان بخشی به سرمایه گذاران می توان بازخرید واحدهای صندوق های سرمایه گذاری را تسهیل نمود. همچنین با کاهش کارمزد معاملات و اعمال مشوق های مالیاتی میتوان به تقویت سمت تقاضا و تشویق سرمایه گذاران حقیقی پرداخت.

افزایش مهلت افشا اطلاعات در زمان جنگ

در ادامه شرایط جنگی و توقف افشائات برخی ناشران، معاون نظارت بر بورس ها و ناشران بورس اوراق بهادار از پیشنهاد تمدید مهلت افشا اطلاعات ناشران اوراق بهادار در جلسه با هیئت سازمان بورس و اوراق بهادار خبر داد. طبق گفته وی، در جلسه ۳۱ خرداد هیئت مدیره سازمان بورس، مهلت افشا اطلاعات برای ناشران طی دوره زمانی ۲۸ خرداد ماه تا ۱۸ تیر ۱۴۰۴ را تمدید نمود. بر این اساس، ناشران میتوانند به مدت ۱۰ روز از پایان مهلت های مقرر شده در دستور العمل اجرایی افشای اطلاعات ناشران، همچنان به افشا اطلاعات اقدام نمایند. علاوه بر این، مجامع عمومی شرکت ها نیز میتوانند به صورت الکترونیکی برگزار شوند.

همدلی رئیس سازمان بورس با فعالان بازار

رئس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز به منظور دلگرمی و حمایت از پیشکسوتان و مدیران بازار سرمایه، طی پیامی در شبکه اجتماعی بازار سرمایه ایران ضمن عرض خدا قوت و همدلی با فعالان بازار، از ارائه پیشنهادات مستمر و توصیه های مدیران و فعالان برای تصمیم گیری و سیاست گذاری تشکر و قدردانی نمود. صیدی در پیام خود با اشاره به جلسات مستمر و پیوسته سازمان برای بررسی نظرات و اتخاذ تصمیمات کارشناسی شده، بیان کرد، هر تصمیم و سیاستی مزایا و معایب خود را دارد و باتوجه به اولیت هایی همچون حفاظت از دارایی سرمایه گذاران، نقد شوندگی و بازدهی مطلوب، تصمیمات سازمان برحسب شرایط تغییر می کند. لذا هیچ تصمیمی بی عیب و نقص نخواهد بود اما تمام تلاش سازمان در تامین منافع عموم فعالان بازار سرمایه است.

آتش بس؛ ورود مجدد پول به صندوق های فیکس

در ادامۀ تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی طی روزهای نخست تیر ماه، ایران با عملیات موشکی به پایگاه العدیده آمریکا پاسخ خود را تجاوزگران اعلام کرد که به درخواست ترامپ برای آغاز آتش بس ختم شد. لذا با ۱۱ روز مقاومت جانانه ملت سرافراز ایران و همبستگی در دفاع از کشور، دشمن با ناکامی درخواست توقف جنگ را ارائه کرد. طبق گفته عراقچی وزیر امور خارجه کشور، به شرط آنکه رژیم اسرائیل تهاجم غیرقانونی خود علیه مردم ایران را تا ساعت ۴ صبح روز چهارشنبه ۴ تیر ماه متوقف کند، ایران نیز قصدی برای ادامه نخواهد داشت. بنابراین، عباس عراقچی ساعاتی بعد از اعلام درخواست رئیس جمهور آمریکا، آتش بس را تایید کرد.

با اجرای آتش بس، سیاوش وکیلی معاون اجرایی کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران پیش بینی ورود مجدد سرمایه گذاران به صندوق های فیکس را تا پایان هفته نخست تیر ماه بیان کرد و اعلام داشت افرادی که پیشتر اقدام به ابطال واحدهای این صندوق ها نمودند میتوانند بار دیگر نسبت به صدور واحدهای صندوق های درآمد ثابت و سرمایه گذاری درآنها اقدام نمایند. طبق پیش بینی وی، با توافق آتش بس میتوان انتظار بازگشت فضای آرامش به سمت بازارها را داشت.