صنعت سیمان؛ بازیگران هوشمند برنده بازار
در بازار صنعت سیمان، مدیریت بحران و استراتژی‌های جایگزین تعیین‌کننده موفقیت شرکت‌هاست. تولیدکنندگانی که بهینه‌سازی منابع و حفظ تولید را در اولویت قرار داده‌اند، برنده رقابت شدید خواهند بود. با افزایش قیمت و حاشیه سود، سیمانی‌ها همچنان گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران هستند.
به گزارش بورس امروز؛ در روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، بازار سیمان بورس کالا شاهد رقابت بی‌سابقه‌ای بود که در برخی معاملات به ۱۸۹ درصد هم رسید و سیمان تا قیمت ۶ میلیون تومان به ازای هر تن نیز معامله شد. متوسط رقابت روی سیمان در این روز ۱۰۸ درصد بود؛ به این معنا که قیمت عرضه‌شده تقریباً دو برابر شد.
این روند سؤال‌هایی اساسی برای فعالان بازار و سرمایه‌گذاران ایجاد کرد: آیا نرخ‌های ثبت‌شده می‌تواند پایدار باشد؟ آیا تداوم محدودیت برق به سودآوری شرکت‌های سیمانی آسیب جدی وارد می‌کند، یا این شرکت‌ها می‌توانند خود را با شرایط وفق دهند؟
مقایسه قیمت سیمان ایران و کشورهای همسایه
برای پاسخ به این پرسش‌ها ابتدا باید جایگاه قیمت سیمان ایران را نسبت به منطقه و جهان بررسی کرد. در ایران، بسته به شرکت تولیدکننده، کیفیت و نوع سیمان، قیمت هر تن بین ۱۶ تا ۲۵ دلار متغیر است. این در حالی است که در کشورهای همسایه همانند عراق، ترکیه و آذربایجان این عدد به حدود ۶۰ تا ۷۰ دلار به ازای هر تن می‌رسد.
علت این اختلاف قیمت صرفاً عرضه ارزان سیمان نیست، بلکه هزینه حمل‌ونقل نقش کلیدی دارد. مثلاً یک تریلی ۱۸ چرخ می‌تواند حداکثر ۲۴ تن سیمان حمل کند که ارزش باری معادل تقریباً ۴۸ تا ۵۰ میلیون تومان دارد، اما فقط کرایه حمل بخش قابل توجهی از این مبلغ را مصرف می‌کند. بنابراین صادرات سیمان از شهرهای مرکزی با توجه به هزینه بالای لجستیک مقرون به صرفه نیست و عمدتاً صادرات از مناطق مرزی انجام می‌شود. همچنین واردات سیمان به دلیل قیمت بالای جهانی و افزایش هزینه حمل، توجیه اقتصادی ندارد و بازار داخلی عملاً از واردات بی‌نیاز است.
عوامل پایین بودن قیمت سیمان در ایران
دو عامل مهم تاکنون قیمت سیمان ایران را پایین نگه داشته‌اند:
- ۱. قیمت‌گذاری دستوری: تا پیش از سال ۱۴۰۰، قیمت سیمان در ایران توسط دولت تعیین و کنترل می‌شد. در ۳-۴ سال اخیر، با آزاد شدن قیمت سیمان، شاهد رشد تدریجی قیمتی بر مبنای نرخ ارز بوده‌ایم ولی هنوز با سقف قیمتی کشورهای منطقه فاصله دارد.
- ۲.انرژی ارزان: صنعت سیمان یکی از صنایع حامل‌محور است. انرژی، اعم از برق و گاز، با قیمت پایین‌تر از بازار آزاد به شرکت‌های سیمانی تخصیص پیدا می‌کند. مثلاً گاز مصرفی صنعت سیمان حدود ۱۰ درصد نرخ خوراک پتروشیمی و برقش نیز به مراتب ارزان‌تر از قیمت آزاد است.
تاثیر محدودیت برق و چشم‌انداز آینده
اعمال محدودیت برق در تابستان و تداوم آن در ماه‌های پیک مصرف باعث کاهش عرضه در صنعت سیمان و جهش قیمت‌ها می‌شود. به ویژه اگر تقاضا همچنان بالا بماند، کمبود عرضه به‌سرعت نرخ‌ها را افزایشی می‌کند. علاوه بر آن، با ورود شرکت‌های خصوصی و برنامه‌ریزی برای فروش برق با نرخ آزاد به صنایع، هزینه انرژی برای شرکت‌های سیمانی رو به رشد خواهد رفت و قیمت تمام‌شده تولید سیمان افزایش می‌یابد.
در پاسخ به این شرایط، برخی شرکت‌ها اقدامات مقابله‌ای اتخاذ کرده‌اند؛ مانند خرید دیزل ژنراتور برای تولید برق یا استفاده از سوخت جایگزین مانند مازوت، یا تی زمان‌بندی تولید در ساعات کم‌مصرف شبانه. بنابراین آن دسته از شرکت‌هایی که مدیریت هوشمند و برنامه‌ریزی دقیقی برای شرایط بحرانی دارند، سطح تولید خود را تقریباً ثابت نگه داشته یا حتی افزایش داده‌اند و می‌توانند از شرایط فعلی سود قابل توجهی کسب کنند.
اثر قیمت سیمان بر صنعت ساختمان و سودآوری شرکت‌ها
هزینه سیمان در ساختمان‌سازی، حتی با قیمت‌های جهانی، سهمی حداکثر ۵ درصدی در بهای تمام‌شده دارد. حتی اگر نرخ سیمان دو برابر شود، این سهم به ۱۰ درصد می‌رسد که در مقایسه با سایر مولفه‌ها تأثیر جدی و تعیین‌کننده‌ای بر کل پروژه ندارد. این موضوع باعث می‌شود سازندگان حاضر باشند سیمان را با نرخ‌های بالاتر خریداری کنند و پروژه‌هایشان را متوقف نکنند.
بنابر این عوامل، افزایش قیمت سیمان از منظر بنیادین قابل توجیه است و حتی اگر به دلایل فصلی یا مقطعی تعدیل شود، بعید است سیمان به نرخ‌های قبلی (۲۵ دلار) بازگردد و تثبیت در سطوح بالاتر (مثلاً ۴۰–۵۰ دلار) دور از انتظار نیست.
با توجه به کاهش مصرف برق و مواد اولیه و فروش با قیمت بالاتر، حاشیه سود شرکت‌های سیمانی به طرز چشمگیری افزایش یافته و این امر در گزارش‌های بهاری شرکت‌ها در تیر و مرداد ۱۴۰۳ منعکس خواهد شد.
جمع‌بندی و توصیه
در مجموع، در شرایط فعلی و با فرض عدم وقوع رخدادهای خاص سیاسی_امنیتی ، وضعیت گزارش‌های مالی و چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های سیمانی مثبت ارزیابی می‌شود و نگهداری یا حتی توجه بیشتر به این گروه در سبد سرمایه‌گذاری فعالان بازار توصیه می‌شود.
هرچند باید توجه داشت تغییر وضعیت کلان بازار و حوادث غیرمترقبه می‌تواند شرایط را تغییر دهد و سرمایه‌گذاران باید همیشه ریسک‌ها را مد نظر قرار دهند. در شرایط فعلی که بحث توافقات بین‌المللی و فضای نرمال اقتصادی وجود دارد، سیمانی‌ها همچنان جایگاه ویژه‌ای در پرتفو دارند.
نتیجه‌گیری
بازار سیمان با وجود تمام چالش‌ها و اثرپذیری از محدودیت برق، به دلیل قیمت پایین و پتانسیل رشد قیمتی، همچنان فرصت‌های سرمایه‌گذاری قابل توجهی را پیش‌روی فعالان بازار سرمایه قرار داده است. نقش مدیریت و تدبیر شرکت‌ها، فاکتوری کلیدی در استفاده بهینه از این فرصت تلقی می‌شود.
نویسنده: وحید شیخ‌بهایی – تحلیل گر بنیادی بازار سرمایه
منبع: شماره۱۰۷ نشریه بورس امروز – خرداد ۱۴۰۴
