نقش ایران در تأمین نیتروژن جهانی
اوره با تأمین نیتروژن جهانی، عنصری کلیدی در امنیت غذایی است. ایران با تولید ۳.۳ میلیون تن و فروش ۶۸۴ هزار میلیارد ریالی در نیمه نخست سال، جایگاه خود را در زنجیره جهانی اوره و تأمین نیتروژن حفظ کرده است.
به گزارش بورس امروز؛ اوره به‌عنوان یکی از مهمترین منابع تأمین نیتروژن در زنجیره تولید کودهای شیمیایی، نقشی راهبردی در امنیت غذایی جهانی ایفا می‌کند. با رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی، مصرف اوره در سطح بین‌المللی روندی صعودی داشته و به یکی از کالاهای استراتژیک در تجارت جهانی تبدیل شده است.
در این میان، چین با در اختیار داشتن حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت جهانی تولید، همچنان بزرگ‌ترین تولیدکننده اوره در جهان محسوب می‌شود. این کشور با بهره‌گیری از مجتمع‌های پتروشیمی عظیم و زیرساخت‌های گسترده، جایگاه نخست را در تولید حفظ کرده، اما بخش عمده‌ای از تولید خود را صرف تأمین نیاز داخلی می‌کند. طی سال‌های اخیر، با اعمال سیاست‌های محدودکننده صادرات، حجم عرضه چین به بازارهای جهانی به‌طور محسوسی کاهش یافته است.
در نقطه مقابل، منطقه خاورمیانه با برخورداری از منابع غنی گاز طبیعی، موقعیت جغرافیایی مناسب و زیرساخت‌های صادراتی توسعه‌یافته، به یکی از قطب‌های اصلی صادرات اوره در جهان تبدیل شده است. کشورهایی مانند عربستان سعودی، قطر، ایران و امارات متحده عربی با بهره‌گیری از مزیت انرژی ارزان و دسترسی به بازارهای آسیایی و آفریقایی، سهم قابل توجهی از صادرات جهانی اوره را در اختیار دارند. هند نیز با وجود ظرفیت تولید داخلی، یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان اوره در جهان است و بخش عمده نیاز خود را از طریق تأمین‌کنندگان منطقه خاورمیانه و شرق آسیا تأمین می‌کند. در اروپا و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS)، روسیه و بلاروس از جمله صادرکنندگان فعال این محصول هستند.
ساختار صادرات جهانی اوره طی سال‌های اخیر تحت تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی، تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز و سیاست‌های یارانه‌ای کشورها دستخوش تغییراتی شده است. با این حال، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که منطقه خاورمیانه همچنان نقش محوری خود را در تأمین بازار جهانی حفظ خواهد کرد و در رقابت با چین، جایگاه خود را در صادرات جهانی تثبیت خواهد نمود.
ایران نیز به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ اوره در منطقه، نقش مؤثری در تجارت این محصول ایفا می‌کند. با وجود چالش‌هایی نظیر محدودیت‌های بانکی، تحریم‌های تجاری و دشواری‌های مرتبط با نقل‌وانتقال ارزی، کشور توانسته جریان صادراتی خود را حفظ کند. توسعه مسیرهای صادراتی متنوع از طریق شرکت‌های بازرگانی، استفاده از روش‌های تهاتری و همکاری با شرکای منطقه‌ای از جمله اقداماتی است که به تداوم صادرات کمک کرده است. چشم‌انداز بازار نشان می‌دهد که با بهره‌برداری از طرح‌های جدید تولیدی و ارتقای بهره‌وری در واحدهای موجود، ظرفیت صادرات اوره ایران در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت و جایگاه کشور در بازارهای هدف تثبیت خواهد شد.
در همین چارچوب، بررسی عملکرد پنج شرکت پتروشیمی پردیس، خراسان، کرمانشاه، لردگان و شیراز در نیمه نخست امسال نشان می‌دهد که مجموع تولید اوره این شرکت‌ها به بیش از ۳.۳ میلیون تن رسیده است. شرکت پردیس با تولید بیش از ۱.۶ میلیون تن در صدر قرار دارد و سایر شرکت‌ها در بازه ۲۹۰ تا ۷۵۰ هزار تن فعالیت داشته‌اند. در بخش فروش داخلی، مجموع عرضه این شرکت‌ها به حدود ۷۵۸ هزار تن رسیده و در حوزه صادرات نیز مجموع فروش به ۱.۹ میلیون تن ثبت شده است. در مجموع، کل فروش مقداری اوره این پنج شرکت به ۲.۶۸ میلیون تن رسیده است.
از منظر ارزش ریالی، فروش داخلی این شرکت‌ها بالغ بر ۱۸۰ هزار میلیارد ریال و فروش صادراتی بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد ریال بوده است. جمع کل مبلغ فروش اوره در این دوره به حدود ۶۸۴ هزار میلیارد ریال می‌رسد که سهم هر شرکت متناسب با حجم فروش داخلی و صادراتی آن‌ها تعیین شده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های اوره‌ساز کشور با ظرفیت‌های متنوع، نقش مؤثری در تأمین نیاز بازار داخلی و صادراتی ایفا کرده‌اند و ترکیب فروش آن‌ها بیانگر حضور فعال و متوازن در زنجیره تولید و عرضه این محصول است.
منبع: ماهنامه شماره ۱۱۲ بورس امروز_ آبان ماه
