روی گردانی بازار از “اخزا “

به گزارش بورس امروز؛ زمانیکه بازار سرمایه ایران و ناشران بورسی، تحت فشار هستند، از تحریم و هزینه زیاد تحمیل شده بر شرکتهای تولید کننده تا فشار مضاعف بر شرکتهای صادرات محور، تمام ریسکهای متصور در یک بازار مالی در بازار سرمایه ایران با اوزان زیاد موجود است؛ همه اینها را بگذاریم کنار عمق کم و دامنه نوسان محدود – که خود عامل اصلی طولانی شدن دوران رکود است- و فرصت اصلاح و چابکی را گرفته است.
لیکن در این یادداشت سعی شده تا بر موضوع ثاثیر نرخ اسناد خزانه دولتی بر ذائقه سرمایه گذاران تمرکز شود؛
تاثیر  بهره اسناد خزانه دولتی بر بازار سرمایه ایران می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار بر رفتار سرمایه‌گذاران مورد بررسی قرار گیرد. نرخ بهره اسناد خزانه دولتی به عنوان یک شاخص بدون ریسک در بازار مالی شناخته می‌شود و تغییرات آن می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران داشته باشد.
یکی از دلایل اصلی تاثیر نرخ بهره اسناد خزانه دولتی بر بازار سرمایه این است که این نرخ به عنوان یک معیار مقایسه برای سرمایه‌گذاران عمل می‌کند. وقتی نرخ بهره اسناد خزانه دولتی افزایش می‌یابد، بازدهی بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران بیشتر می‌شود و به همین دلیل آن‌ها ترجیح می‌دهند سرمایه خود را در این اسناد قرار دهند تا از بازدهی بالاتری بهره‌مند شوند. به عبارت دیگر، افزایش بهره اسناد خزانه دولتی باعث کاهش جذابیت بازار سهام می‌شود؛ زیرا سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند به جای سرمایه‌گذاری در سهام که ریسک بیشتری دارد، در اسناد خزانه که بازدهی مطمئن‌تری دارد، سرمایه‌گذاری کنند.
طبق آمار، ۲ هفته آخر اردیبهشت سال ۱۴۰۳ بالاترین میزان ا‌وراق اسناد خزانه دولتی به فروش رسیده اما عدم فروش آن در هفته های آخر خردادماه با همان نرخ و حتی بالاتر نشان دهنده این بوده /که نرخ بهره حدود ۳۰ درصدی هم برای بسیاری از متقاضیان اخزا جذاب نبوده است.
دلایل علمی عدم استقبال سرمایه‌گذاران از بازار سرمایه در صورت بالا بودن نرخ بهره بدون ریسک به شرح زیر است:
1- هزینه فرصت: سرمایه‌گذاری در سهام همیشه با ریسک‌هایی همراه است و زمانی که بهره اسناد خزانه دولتی بالا باشد، هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در سهام افزایش می‌یابد. این به این معناست که سرمایه‌گذاران می‌توانند با سرمایه‌گذاری در اسناد خزانه، بازدهی بدون ریسک کسب کنند و نیازی به پذیرش ریسک‌های بازار سهام ندارند.
2- تاثیر بر نرخ تنزیل: نرخ بهره اسناد خزانه به عنوان یک معیار برای تعیین نرخ تنزیل جریان‌های نقدی آینده شرکت‌ها استفاده می‌شود. افزایش نرخ بهره به معنی افزایش نرخ تنزیل است که باعث کاهش ارزش فعلی جریان‌های نقدی آینده و به تبع آن کاهش ارزش ذاتی سهام می‌شود. این موضوع می‌تواند باعث کاهش قیمت سهام در بازار شود.
3- تاثیر بر هزینه بدهی شرکت‌ها: افزایش نرخ بهره اسناد خزانه دولتی معمولاً به افزایش نرخ بهره وام‌ها و اعتبارات بانکی منجر می‌شود. این موضوع می‌تواند هزینه بدهی شرکت‌ها را افزایش و در نتیجه سودآوری آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. کاهش سودآوری شرکت‌ها می‌تواند جذابیت سرمایه‌گذاری در سهام آن‌ها را کاهش دهد.
4- تغییر در ترجیحات ریسک: سرمایه‌گذاران در شرایطی که نرخ بهره بدون ریسک بالاست، معمولاً تمایل کمتری به پذیرش ریسک دارند. افزایش نرخ بهره اسناد خزانه دولتی می‌تواند باعث تغییر در ترجیحات ریسک سرمایه‌گذاران شود و آن‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری‌های با ریسک کمتر سوق دهد.
5- انتظارات تورمی: نرخ بهره اسناد خزانه دولتی معمولاً با انتظارات تورمی مرتبط است. اگر سرمایه‌گذاران انتظار داشته باشند که نرخ تورم افزایش یابد، ممکن است نرخ بهره اسناد خزانه دولتی نیز افزایش یابد. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند سرمایه خود را در اسناد خزانه قرار دهند تا از اثرات منفی تورم بر بازدهی سهام جلوگیری کنند.
در نتیجه، نرخ بهره اسناد خزانه دولتی به عنوان یک عامل کلیدی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران تاثیرگذار است. افزایش نرخ بهره این اسناد می‌تواند باعث کاهش جذابیت بازار سهام و کاهش استقبال سرمایه‌گذاران از این بازار شود. از طرفی، کاهش نرخ بهره اسناد خزانه می‌تواند به افزایش جذابیت بازار سهام و تشویق سرمایه‌گذاران به ورود به این بازار منجر شود.

نویسنده: امیرحسین بیطرفان- کارشناس تحلیل صورتهای مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار

منبع: نشریه بورس امروز شماره ۹۷ مردادماه ۱۴۰۳