نفوذ فضای مجازی به روش های سنتی خرید طلا
بازار سرمایه ایران گام‌های اولیه را برای پوشش نیاز سرمایه‌گذاری در طلا برداشته است، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد . افزایش آگاهی عمومی، توسعه ابزارهای مالی متنوع و ایجاد ثبات اقتصادی از جمله عواملی هستند که می‌توانند به بهبود عملکرد این بازار کمک کنند. در غیر اینصورت، سرمایه‌گذاران همچنان به روش‌های سنتی مانند خرید فیزیکی طلا روی خواهند آورد.
به گزارش بورس امروز؛ همواره و از دیرباز، به دلایلی همچون ناپایداری اقتصادی و وجود ریسک‌های فراوان سیاسی و اقتصادی در کشور، تقاضا برای خرید و نگهداری طلا در ایران به عنوان راهکاری مطمئن برای حفظ ارزش دارایی‌ها رواج داشته است. طلا، این فلز گران‌بها، همواره به عنوان پناهگاهی امن و سرمایه‌ای بادوام در برابر تورم و نوسانات بازار شناخته شده و جایگاه خود را در سبد دارایی‌های مردم حفظ کرده است. در گذشته، این تقاضا عمدتاً از طریق خرید انواع طلای فیزیکی اعم از سکه، زیورآلات و شمش که در بازار عرضه می‌شد، پاسخ داده می‌شد.
با این حال، با گذشت زمان و افزایش هزینه‌های مرتبط با خرید، نگهداری و انتقال طلای فیزیکی، همچنین به دلیل ریسک‌های ناشی از سرقت، آسیب‌پذیری و مشکلات مربوط به ذخیره‌سازی، نیاز به ایجاد ابزارهای نوین و کارآمدتر برای سرمایه‌گذاری در طلا بیش از پیش احساس شد. از سوی دیگر، گسترش فناوری‌های مالی و افزایش آگاهی سرمایه‌گذاران از مزایای ابزارهای مالی غیرفیزیکی، زمینه‌ساز تحولی چشمگیر در این عرصه گردید.
بازار سرمایه در سال‌های اخیر با توسعه ابزارهای مالی نوین، تلاش کرده است تا نیازهای سرمایه‌گذاری جامعه در بخش‌های مختلف، از جمله طلا را پوشش دهد. در این راستا، ابزارهای مالی جدیدی همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، گواهی‌های سپرده طلا و قراردادهای آتی طلا به منظور تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری در این فلز گران‌بها ایجاد شدند. این ابزارها نه تنها هزینه‌ها و ریسک‌های مرتبط با نگهداری طلای فیزیکی را کاهش دادند، بلکه امکان دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر به بازار طلا را برای طیف گسترده‌تری از سرمایه‌گذاران فراهم آوردند. به این ترتیب، سرمایه‌گذاری در طلا از محدوده‌ی سنتی و فیزیکی خود فراتر رفته و به عرصه‌ی نوین و پویای مالی وارد شد.
این تحولات نه تنها پاسخگوی بخشی از تقاضای فزاینده‌ی طلا در کشور بوده‌اند، بلکه گامی بلند در جهت توسعه‌ی بازار سرمایه و افزایش مشارکت عمومی در سرمایه‌گذاری‌های مطمئن و سودآور محسوب می‌شوند. به عبارت دیگر، طلا که روزگاری تنها در قالب زیورآلات و سکه‌های درخشان در دستان مردم جای می‌گرفت، اکنون در هیئتی نو و با کارکردی گسترده‌تر، به عنوان یکی از ارکان اصلی سرمایه‌گذاری‌های مدرن و ایمن در اقتصاد ایران شناخته می‌شود.
با این حال، بررسی عملکرد بازار سرمایه در پوشش نیاز سرمایه‌گذاری در طلا نشان می‌دهد که این بازار با چالش‌هایی مواجه است. اولاً، عدم آگاهی عمومی نسبت به ابزارهای مالی مرتبط با طلا باعث شده است که بسیاری از افراد همچنان به خرید فیزیکی طلا تمایل داشته باشند. این مسئله نه تنها ریسک نگهداری فیزیکی طلا را افزایش می‌دهد، بلکه باعث می‌شود بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها از چرخه رسمی اقتصاد خارج شود.
ثانیاً، نوسانات شدید قیمت طلا در بازار جهانی و همچنین نوسانات نرخ ارز در ایران، باعث شده است که سرمایه‌گذاران داخلی با ریسک بالایی مواجه شوند. اگرچه صندوق‌های طلا این ریسک را تا حدی کاهش می‌دهند، اما نبود ثبات اقتصادی و ابهامات سیاسی باعث شده است که حتی این ابزارها نتوانند به طور کامل اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کنند.
از سوی دیگر، کمبود تنوع در ابزارهای مالی مرتبط با طلا نیز یکی از نقاط ضعف بازار سرمایه ایران محسوب می‌شود. در حالی که در بازارهای جهانی، ابزارهایی مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و ETFهای طلا به وفور یافت می‌شوند، در ایران این ابزارها یا وجود ندارند یا به اندازه کافی توسعه نیافته‌اند.
در مجموع، می‌توان گفت که بازار سرمایه ایران گام‌های اولیه را برای پوشش نیاز سرمایه‌گذاری در طلا برداشته است، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد . افزایش آگاهی عمومی، توسعه ابزارهای مالی متنوع و ایجاد ثبات اقتصادی از جمله عواملی هستند که می‌توانند به بهبود عملکرد این بازار کمک کنند. در غیر اینصورت، سرمایه‌گذاران همچنان به روش‌های سنتی مانند خرید فیزیکی طلا روی خواهند آورد.
به نظر می‌رسد که برای تحقق این هدف، همکاری نهادهای نظارتی، کارشناسان مالی و رسانه‌ها ضروری است تا با ایجاد بسترهای مناسب، سرمایه‌گذاران را به سمت ابزارهای مدرن و کم‌ریسک‌تر هدایت کنند.
نویسنده: سمیه صفری – کارشناس سرمایه گذاری
منبع: شماره ۱۰۴ نشریه بورس امروز- اسفند ۱۴۰۳
