تقابل دو وزارت خانه در صندوق پالایش یکم

با ادامه‌دار شدن ریزش صندوق پالایش یکم به‌عنوان دومین ETF دولتی، خسارت ۲۰ درصدی به سرمایه‌گذاران تحمیل‌شده است. پالایشی یکم دومین صندوق سرمایه‌گذاری دولت بود که در قالب ETF پذیره‌نویسی شد. این صندوق باقی‌مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، اصفهان، تبریز و بندرعباس را شامل می‌شود. پالایشی یکم در شهریورماه ۱۳۹۹ در بورس عرضه شد و از همان ابتدا پر از حاشیه بود. درحالی‌که وزارت اقتصاد قول عرضه سه صندوق را در روز‌های اوج بورس به مردم داده بود، یک‌قدم مانده تا عرضه پالایشی یکم، به‌عنوان دومین صندوق و بعد از عرضه دارایکم، وزیر نفت اعلام مخالفت کرد و پذیره‌نویسی و آغاز فعالیت این صندوق با حاشیه همراه شد. تائید و تکذیب عرضه یا عدم عرضه پالایشی یکم آن‌قدر ادامه داشت که باعث حرکت نخستین مهره ریزش بازار شد.

شروع کاهش ارزش سهام پالایشی

از پنجم شهریورماه پذیره‌نویسی این صندوق باارزش هر سهم ۱۰ هزار تومان، آغاز شد و تا اواخر شهریورماه ادامه داشت، اما مطابق با قانون مبنی‌بر این‌که ETF ها باید یک ماه بعد از پذیره‌نویسی قابل معامله شوند، این صندوق قابل معامله نشد. خریداران این صندوق از ۱۱ آذرماه امکان معامله پیدا کردند. برای این تأخیر دلایل متعددی ذکر شد.  پس از پایان پذیره‌نویسی نمادهای پالایشی نزولی شدند و ارزش صندوق در مقایسه با دوران پذیره‌نویسی کاهش یافت. با این اوصاف خبری از بازار گردانی و حفظ قیمت این سهم در محدوده ۱۰ هزارتومانی هم نیست.

در زمینه توجیه برای ریزش پالایشی یکم باید در نظر داشت که نوسان و ریسک‌پذیری در ذات بازار سرمایه است و نمی‌توان به‌صورت مداوم از بازار انتظار روندی صعودی داشت؛ اما نمی‌توان این نکته را نیز نادیده گرفت وعده‌های داده شده پیش از آغاز پذیره‌نویسی این صندوق تأثیر زیادی به ترغیب افراد برای سرمایه‌گذاری روی این صندوق گذاشت.

اعتماد ازدست‌رفته

وزیر اقتصاد وقت بارها بر اینکه صندوق پالایشی یکم فرصت خوبی برای توزیع ثروت بین آحاد ایرانی است تأکید کرده است. همچنین از تخفیف ۲۰ درصدی که این صندوق دارد سخن به میان آورده است مبنی‌بر این‌که اگر فردی پنج میلیون تومان پالایشی یکم بخرد، یک میلیون تومان تخفیف خواهد گرفت و درواقع به میزان یک میلیون تومان از ثروت بهره‌مند خواهد شد. چنین شد که اعتماد مردم برای خرید این سهام جلب شد و حدود چهار میلیون نفر در پذیره‌نویسی این صندوق مشارکت کردند، اما اکنون سرمایه‌هایشان ریزشی شده است.

کاهش ارزش دارایی صندوق پالایشی یکم از زمان قابل معامله شدن این صندوق تاکنون، باعث شده بحث‌های زیادی پیرامون اعتماد ازدست‌رفته مردم به صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولت مطرح شود؛ اما باید دید کاهش ارزش این صندوق واقعاً باید منجر به ازبین‌رفتن اعتماد شود یا صرفاً این روند ناشی از ذات پرریسک بازار سرمایه و امری طبیعی است. هنوز مردم از زیر بار ضررهای سنگین این سهم خارج نشده‌اند که وزیر اقتصاد وعده داده با شروطی صندوق سوم دولتی هم عرضه خواهد شد.

بازارگردان پالایش یکم

بر اساس گفته‌های معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی، در تاریخ ۸ آبان‌ماه ۹۹، وزارت نفت وظیفه‌ای در زمینه سبد گردانی صندوق پالایشی یکم ندارد و تمام اختیارات لازم را به سازمان خصوصی‌سازی سپرده است. بااین‌حال وزارت نفت این مصاحبه معاون وزیر نفت را اصلاح کرد و اعلام کرد وزارت نفت وظیفه‌ای در خصوص بازارگردانی ندارد و طبق اساسنامه صندوق سرمایه‌گذاری پالایش یکم، اختیار بازارگردانی صندوق برعهده مدیریت آن است. تاکنون در مورد پالایش یکم پنج آگهی در سامانه کدال منتشرشده است. تمامی این آگهی‌ها مربوط به مجمع این صندوق سرمایه‌گذاری است و تاکنون صورت‌های مالی از این صندوق منتشرنشده است.

نویسنده: علی رجبی ابهری