اتکا به مکانیسم بازار ازاین‌پس در گروه پتروشیمی؟
دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی در پی بازنگری دستورالعملی که در یکم مردادماه ۹۹ ابلاغ شد، ایجادشده است. تدوین این شیوه‌نامه به تنظیم بازار محصولات پتروشیمی، مدیریت یکدست در زنجیره ارزش، کمک به ایجاد ثبات در بازار محصولات پتروشیمی و رفع انحصار و مقابله با ساختار غیررقابتی در بازار منجر می‌شود.
دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی بازنگری و ابلاغ شد. نسخه جدید (بازنگری‌شده) دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی طی ابلاغیه ای در روز یکم دی‌ماه ۹۹ و پس از طرح و بررسی در صد و سومین نشست کارگروه تنظیم بازار در قالب ۹ ماده و منضم به «شیوه‌نامه فعالیت عاملان توزیع محصولات پتروشیمی» در روز یک دی ماه سال جاری برای اجرا ابلاغ شد. ابلاغیه جدید به اصلاح دستورالعملی پرداخته است که در یکم مردادماه ۹۹ ابلاغ شد و در پی اصلاحات دستورالعمل جدید تغییراتی اعمال‌شده است. هدف از تدوین این شیوه‌نامه تنظیم بازار محصولات پتروشیمی، مدیریت یکدست در زنجیره ارزش، کمک به ایجاد ثبات در بازار محصولات پتروشیمی و رفع انحصار و مقابله با ساختار غیررقابتی در بازار است.
عرضه در بورس
بنا به گفته محمدحسین مولاخواه مدیرکل نظارت بر کالا‌های غیرفلزی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، در دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی تأکید شده که هیچ‌یک از واحدهای دریافت‌کننده محصولات پتروشیمی، حق فروش محصولات پتروشیمی را از طریق فضای مجازی یا سایت‌های اینترنتی ندارند. دراین بین شیوه‌نامه فعالیت عاملان توزیع محصولات پتروشیمی نیز باهدف ساماندهی فعالیت عاملان توزیع و جلوگیری از تخلفات احتمالی، در کمیته تخصصی پتروشیمی تصویب شد. بر اساس مصوبه مذکور دو تشکل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و اتاق تعاون ایران که به‌طور مشترک در ترکیب اعضای کمیته تخصصی پتروشیمی، یک حق رأی داشتند، دارای حق رأی مستقل شدند و تعداد اعضای دارای حق رأی از هفت به هشت عضو افزایش یافت.
همچنین در فرمول تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی نیز بازنگری‌هایی رخ‌داده است. بر اساس این بازنگری ازاین‌پس میانگین ماهانه نرخ ارز در سامانه نیما بانک مرکزی ایران، مبنای محاسبات قیمت پایه قرار خواهد گرفت. آمارهای فروش داخلی، موجودی قابل‌فروش، اطلاعات بارگیری و حواله‌های انبار در پی دستورالعمل مذکور بایستی در سامانه الکترونیکی پایش و اطلاع‌رسانی محصولات پتروشیمی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ثبت شود. تمامی مجتمع‌ها و تأسیسات پتروشیمی موظف به اجرای این دستورالعمل شده‌اند.
در ادامه تغییرات رخ‌داده لازم به ذکر است که در خصوص تخلفات در حوزه بازار محصولات پتروشیمی، ماده جداگانه‌ای به دستورالعمل فوق افزوده شد. ماده اصلاحی در راستای بهبود نظارت بر عرضه و تقاضای محصولات پتروشیمی توسط سازمان‌های نظارتی و رفع ابهام‌ها و اشکال به دستورالعمل اضافه‌شده است. اگر کف عرضه رعایت نشود بر اساس ضوابط دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی با شرکت‌های خاطی برخورد می‌شود.
محورهای راهبردی دستورالعمل
متن این دستورالعمل که از سوی دفتر توسعه صنایع پایین‌دستی اعلام شد، به این شرح است:
«کلیات دستورالعمل مذکور تصویب و مقرر گردید، در جلسه‌ای با مسئولیت دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار در حضور اعضای کمیته تخصصی پتروشیمی و نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه‌وبودجه کشور، وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه و سازمان تعزیرات حکومتی بررسی و دستورالعمل مذکور نهایی و با ابلاغ دبیر کارگروه تنظیم بازار لازم‌الاجرا خواهد بود».
محورهای راهبردی دستورالعمل مذکور شامل موارد زیر است:
۱. دستیابی به اهداف مندرج در اسناد بالادستی کشور (با تأکید بر قانون ششم توسعه و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی)؛
۲. تدوین نقشه راه تنظیم بازار محصولات پتروشیمی؛
۳. مدیریت یکپارچه حلقه‌های زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی؛
۴. تخصیص بهینه منابع، رفع انحصار و مقابله با ساختار غیررقابتی در بازار؛
۵. کمک به ایجاد ثبات در بازار محصولات پتروشیمی، حمایت و تقویت تولید در صنایع تکمیلی زنجیره پتروشیمی؛
۶. مدیریت عرضه و تقاضای محصولات پتروشیمی و اتکا به مکانیسم بازار در بستر شفاف بورس‌های کالایی؛
۷. ایجاد شفافیت در معاملات و نظارت بر عرضه و تقاضای محصولات پتروشیمی در بورس کالا.
یکی از مهمترین بندهای این دستورالعمل مربوط به قیمت محصولات پتروشیمی می‌شود. قیمت‌های پایه کلیه محصولات پتروشیمی قابل‌عرضه در بورس‌های کالایی در هر گروه کالایی، بر مبنای فرمول زیر محاسبه و مبنای رقابت بوده و به‌صورت هفتگی توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی، اعلام می‌گردد. قیمت پایه =۹۵٪ x قیمت FOB ایران در نشریات اعلام قیمت جهانی به میانگین ماهانه نرخ خریدوفروش ارز نیمایی اعلامی از سوی بانک مرکزی است.
تأکید سازمان حمایت و وزارت صمت در عرضه محصولات پتروشیمی، عرضه همه محصولات در بورس کالا و سپس صادرکنندگان مازاد آن است. بازنگری در دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی به تأمین مواد اولیه موردنیاز صنایع پایین‌دستی کمک خواهد کرد. همچنین عرضه شرکت‌های پتروشیمی کنترل می‌شود.
