بازارگردانی و جذابیت نوسان گیری ۲۰ درصدی

به گزارش بورس امروز، در سال جاری بورس تهران با اصلاح‌های سنگین و ریزشی مواجه بود، در این حین مدیران شرکت بورس تهران تصمیم گرفتند ابزاری حمایتی را فعال کنند تا وضعیت موجود را بهبود بخشند. بر این اساس در پی اطلاعیه معاون عملیات بازار بورس تهران، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، ملزم به معرفی بازار گردان برای نقد شوندگی و تنظیم عرضه و تقاضا شدند تا با ایجاد ثبات در سرمایه، از حقوق سرمایه‌گذاران و سهامداران صیانت شود. همچنین، وجود بازار گردان، یکی از ارکان اصلی و الزامی شرکت‌های بورسی برای پذیرش در بورس اعلام شد. با توجه به اهمیت روزافزون الزامات نقد شوندگی بازار و لزوم تنظیم عرضه و تقاضای بازار با استناد به آیین‌نامه حفظ ثبات بازار سرمایه و صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران و سهامداران، این الزام صورت گرفته است. تمامی ناشران فعال و پذیرفته‌شده در بورس وظیفه‌دارند برای انعقاد قرارداد بازار گردانی و معرفی بازار گردان به بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران، اقدام کنند. مصوبه هفتم مهرماه ۱۳۹۹ ابلاغی سازمان بورس بر ضرورت انعقاد قرارداد بازار گردانی و معرفی بازار گردان توسط کلیه ناشران پذیرفته‌شده در بازار سرمایه تاکید شده است. از مزیت‌های بازار گردانی افزایش نقد شوندگی، تحدید دامنه نوسان قیمت و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار در روند معاملات بازار است. بر این اساس هر سهمی که بازار گردان داشته باشد می‌تواند برای افزایش دامنه نوسان درخواست بدهد. در بازار سرمایه کشور محدودیت‌های دامنه نوسان وجود بازار گردان را  ضروری ساخته است. بازار گردانی با کمک به روانی صفوف خرید و فروش، جو سنگین حاکم بر فروش را کنترل می‌کنند.

تبعات عدم اجرای ابلاغیه

در این میان مهمترین تبعات عدم اجرای این ابلاغیه برای ناشران، متخلف شمردن آنها بود پس از آنکه ۲۵ آبان ماه ۹۹  زمان مقرر برای اجرای تعهدات توسط شرکت‌ها تعیین شد. به گونه ای که این عدم ایفای تعهدات بازارگردانی پس از زمان مقررشده مطابق با ماده ۵۲ قانون اوراق بهادار،  ناشران را به مراجع مربوطه به عنوان متخلف معرفی می کند. تذکر، اخطار، محدودیت موقت یا دائم در دسترسی به سامانه معاملات، تعلیق یا لغو مجوز‌های صادرشده توسط سازمان، محرومیت دریافت خدمات از ارکان بازار سرمایه برای مدت معین، جریمه نقدی، محرومیت از تصدی در هیئت‌مدیره اشخاص تحت نظارت، سلب صلاحیت و لغو پذیرش نیز حداقل و حداکثر جرایمی است که برای متخلف در نظر گرفته شده است.

افزایش قیمت نجومی سهام

رشد نجومی در قیمت سهام برخی از شرکت بیش از ارزندگی قیمت آن‌ها در یک الی دو ماه اخیر با رقم زدن فعالیت سفته‌بازی و سوداگرانه را در بازار سرمایه، زیانی را  برای بسیاری از سهامداران و فعالان بازار سرمایه مترتب ساخت که محمدهادی حمیدی قایم مقام شرکت سبدگردان مدبر آسیا در این میان معتقد است: با افزایش تعداد شرکت‌ها در دامنه نوسان ۱۰ درصدی، افراد می‌توانند با توجه به ارزندگی سهام، سهم موردنظر خود را خریداری کنند و فواید دامنه نوسان با افزایش تعداد شرکت‌ها بیشتر لمس می‌شود. در حال حاضر شرکت‌هایی دارای دامنه نوسان ۱۰ درصد یک مزیت دارند و افرادی که سهام این شرکت‌ها را خریداری می‌کنند در زمان صعود یا سقوط بازار، از امنیت سرمایه خود اطمینان دارند.

بنا به گفته حمیدی؛ در صورت افت بازار، بازار گردان با توجه به دامنه نوسان سهام آن‌ها را خریداری می‌کند و سهامداران اطمینان دارند که می‌توانند سهام خود را نقد کنند و در صورت صعود بازار، به سود مثبت سهام موردنظر خود می‌رسند.

برخی بازار گردان ها در فعالیت خود موفق هستند و برخی نه!

قایم مقام سبدگردان مدبرآسیا درحالی‌که علت این امر را در تفاوت گردش روزانه سهام بازارگردان‌ها با واقعیت می‌داند، بر این باور است که عملاً بازار گردانی تأثیر بسیار کمی در نقد شوندگی سهام داشته است. بنا به گفته حمیدی در صورتی می‌توان از این دامنه نوسان به‌خوبی در بازار استفاده کرد مانعی برای رفتارهای سوداگردانه برخی افراد باشد و هم به ارزندگی سهام توجه شود.

دامنه نوسان ۱۰ درصدی

جذابیت برخی نمادها در این روزهای بازار، به دلیل دامنه نوسان مثبت و منفی ۱۰ است. این مسئله ارتباط مستقیمی با عملیات بازار گردانی ندارد و به‌صورت محدود برای سرمایه‌گذاران حقیقی جذابیت ایجاد کرده است.

اما آنچه منجر به تفاوت در این دامنه نوسان در سهام شرکت‌ها می‌شود، بنا به گفته قایم مقام سبدگردان مدبر آسیا اختیاری است که از سوی نهاد ناظر به بازار گردان داده‌شده است که برای شروع فعالیت خود، دامنه نوسان پیشنهادی‌اش را به شرکت مربوطه، شرکت بورس یا فرابورس اطلاع می دهد. در صورت تائید بورس یا فرابورس، بازار گردان فعالیت خود را در دامنه نوسان موردنظر شروع می‌کند.

اما دامنه نوسان در عملیات بازارگردانی در برخی از سهام شرکت ها متفاون است به  گونه ای که این دامنه نوسان برای شرکت‌های بازار پایه از ۳ درصد به ۵ درصد و شرکت‌های عادی از ۵ درصد به ۱۰ درصد تغییر می یابد. در خصوص موضوع موردبحث فرهاد شعبانی کارشناس اقتصادی و برنامه‌ریزی شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی بر این باور است که برخی سرمایه‌گذاران در این مدت دامنه نوسان مثبت و منفی ۱۰ درصدی را فرصت مناسبی برای بازدهی بیشتر دانستند و آن را نتیجه بازار گردانی می‌دانند. درحالی‌که این امر مرتبط به عملکرد بازار گردان یا وجود آن نیست.

بنا به گفته شعبانی؛ عاملی که باعث ایجاد جذابیت به‌صورت محدود در این نمادها شده است تغییرات دامنه نوسان ۱۰ درصدی است که منجر به ایجاد فاصله شده است. اگر این دامنه نوسان ۱۰ درصدی برای تمام شرکت ها اعمال می شد شرایط فرق می‌کرد؛ منتهی این دامنه نوسان تنها در چند نماد رخ‌داده است و همین امر انگیزه ای برای سرمایه‌گذاران شده است. بنا به گفته این کارشناس بازار سرمایه وقتی دامنه نوسان ۱۰ درصدی برای تمامی شرکتها رعایت شود دیگر نمادها امتیازی نسبت به هم نخواهند داشت.

بااین‌وجود دامنه نوسان ۱۰ درصدی در صورتی می‌تواند مؤثر باشد که بنا به گفته حمیدی قائم‌مقام سبد گردان مدبر آسیا، بازار سرمایه و ناشران فعال در آن شفافیت کامل داشته باشند. دامنه نوسان تأثیرات محدودی دارد. شعبانی در زمینه این تأثیرات و محدودیت های موجود بر این باور است زمانی که تنها در قسمت محدودی این اقدام انجام می‌شود، سرمایه‌گذار در زمان صعود بازار به سراغ نمادی می‌رود که دامنه نوسان آن ۱۰ درصد است و به ارزش ذاتی سهم توجهی نمی شود. اما توجه به این نکته ضروری است که دامنه نوسان را به دلیل ناموفق بودن در برخی موارد نباید کنار گذاشت یا حذف کرد. حذف دامنه نوسان در شرایطی موفق است که بنا به گفته شعبانی این نکته مهم که باید در همه بازار حاکم شود، اعمال و در نظر گرفته شود. این امر تاکنون برای بازار گردان یک امتیاز محسوب شده است.

زمانی که بخشی از بازار دست‌کاری می‌شود، بازار سرمایه نامتقارن می‌شود این امر ممکن است بر اساس کاهش دامنه نوسان یا افزایش آن باشد. اگر در کلیت بازار  تقارن رخ دهد تأثیر متفاوت‌تری دارد تا اینکه تنها در قسمت محدودی ایجاد شود. همچنین تا زمانی که بازار سرمایه و ناشران در خصوص اطلاع‌رسانی شفافیت کامل نداشته باشند، نمی‌توان از نتایج این دامنه نوسان ۱۰ درصدی بهره‌مند شد.