از توسعه تا توهم رشد؛ سرنوشت سودهای انباشته در شرکت‌های بی‌برنامه
افزایش سرمایه از سود انباشته باید منجر به سرمایه‌گذاری مولد شود تا برای سهامدار ارزش خلق کند. این اقدام در غیاب برنامه استراتژیک، ابزاری برای پنهان‌سازی ضعف مدیریت و پوشش عملکرد ضعیف شرکت است. نبود استاندارد الزامی، ریسک سوءاستفاده را بالا برده و در شرایط تورمی، ارزش واقعی دارایی سهامداران را کاهش می‌دهد.
به گزارش بورس امروز؛ افزایش سرمایه از محل سود انباشته، اگرچه به معنای محرومیت سهامداران از سود نقدی است، اما در صورت سرمایه‌گذاری‌های مولد می‌تواند موجب رشد بلندمدت ارزش سهام شود. موفقیت این روش به شفافیت برنامه‌های شرکت و اعتماد سهامداران به مدیریت بستگی دارد؛ در غیر این‌صورت، ممکن است به کاهش رضایت سرمایه‌گذاران منجر شود.
افزایش سرمایه از سود انباشته و پنهان‌سازی ناکارآمدی‌های مدیریتی
در صورت فقدان برنامه مشخص و استراتژیک برای بهره‌برداری از منابع حاصل از افزایش سرمایه از محل سود انباشته، این اقدام می‌تواند به ابزاری برای پنهان‌سازی ناکارآمدی‌های مدیریتی تبدیل شود. در چنین شرایطی، افزایش سرمایه ممکن است صرفاً موجب حجیم‌تر شدن ترازنامه شده و عملکرد ضعیف عملیاتی شرکت را پوشش دهد. تخصیص منابع به پروژه‌های غیرمولد یا غیرضروری نه‌تنها بازدهی مطلوبی ایجاد نمی‌کند، بلکه می‌تواند وضعیت مالی شرکت را نیز تضعیف نماید. به‌منظور جلوگیری از چنین سوء‌استفاده‌هایی و صیانت از حقوق سهامداران، نظارت مؤثر از سوی نهادهای ذی‌ربط و افشای شفاف برنامه‌های شرکت برای استفاده از سرمایه جدید، ضرورتی انکارناپذیر است.
تأثیر افزایش سرمایه از سود انباشته بر ارزش واقعی شرکت و بازدهی سهام
افزایش سرمایه از محل سود انباشته، در صورتی که بدون برنامه‌ریزی مشخص برای سرمایه‌گذاری‌های مولد انجام شود، می‌تواند صرفاً یک عملیات حسابداری تلقی شود که ساختار سرمایه را تغییر می‌دهد بدون آن‌که ارزش واقعی شرکت را افزایش دهد. در چنین شرایطی، افزایش تعداد سهام و تعدیل قیمت هر سهم، بدون خلق ارزش افزوده، بازدهی ملموسی برای سهامداران ایجاد نمی‌کند. اثربخشی این اقدام زمانی محقق می‌شود که منابع جدید به پروژه‌هایی با بازدهی بالاتر از نرخ تورم مانند توسعه خطوط تولید یا ورود به بازارهای جدید تخصیص یابد.
خودداری از تقسیم سود و نگهداری نقدینگی سهامداران بدون بازده
در شرایطی که شرکت‌ها از تقسیم سود نقدی خودداری کرده و سود انباشته را بدون ارائه برنامه مشخص برای سرمایه‌گذاری‌های مولد نگهداری می‌کنند، این اقدام می‌تواند به‌عنوان نگهداری نقدینگی سهامداران بدون ایجاد بازده تلقی شود. سهامداران انتظار دارند سود حاصل از فعالیت‌های شرکت یا به‌صورت نقدی میان آن‌ها توزیع شود یا در فرصت‌های سرمایه‌گذاری سودآور به کار گرفته شود. باقی‌ماندن سود انباشته در حساب‌های شرکت بدون خلق ارزش افزوده، عملاً منجر به کاهش بازدهی برای سهامداران شده و ممکن است نشانه‌ای از ضعف در سیاست‌های مالی و مدیریتی شرکت باشد. این وضعیت، به‌ویژه در شرایطی که نرخ بهره در بازار بالاتر است، برای سهامداران نامطلوب تلقی می‌شود؛ چرا که امکان کسب بازدهی بیشتر از طریق سرمایه‌گذاری در سایر بازارها برای آنان فراهم است.
نبود استانداردهای الزام‌آور و سوء‌استفاده‌های ساختاری در شرکت‌ها
نبود استانداردهای الزام‌آور و شفاف در خصوص تقسیم سود و استفاده از سود انباشته، می‌تواند به ایجاد زمینه‌های سوء‌استفاده‌های ساختاری در شرکت‌ها منجر شود. در فقدان مقررات مشخص، مدیران ممکن است از سود انباشته برای اهداف غیرمولد (مانند افزایش ظاهری سرمایه، مخفی کردن عملکرد ضعیف، یا تامین منافع شخصی) استفاده کنند یا از توزیع سود به سهامداران خودداری نمایند تا نقدینگی را در کنترل خود نگه دارند.
استانداردهای الزام‌آور، از جمله الزام به افشای دقیق برنامه‌های سرمایه‌گذاری، تعیین حداقل درصد تقسیم سود، یا ارائه توجیهات منطقی برای عدم تقسیم سود، می‌تواند این ریسک را به طور قابل توجهی کاهش دهد و حقوق سهامداران را به نحو موثرتری حفظ کند. شفافیت و پاسخگویی در این زمینه، برای ایجاد اعتماد در بازار سرمایه و حمایت از سرمایه‌گذاران ضروری است.
افزایش سرمایه از محل سود انباشته و کاهش ارزش دارایی سهامداران در شرایط تورمی
در شرایط تورمی، افزایش سرمایه از محل سود انباشته در صورتی که بدون برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری‌های مولد و سودآور انجام شود، می‌تواند منجر به کاهش ارزش واقعی دارایی سهامداران گردد. تبدیل سود انباشته به سهام، بدون توزیع نقدی، موجب محرومیت سهامداران از نقدینگی و کاهش قدرت خرید آن‌ها می‌شود. با این حال، چنانچه منابع حاصل از این افزایش سرمایه در دارایی‌های واقعی با بازدهی بالاتر از نرخ تورم به‌کار گرفته شوند، امکان حفظ و حتی ارتقای ارزش واقعی دارایی سهامداران فراهم خواهد شد. از این‌رو، نحوه بهره‌برداری از منابع جدید در چنین شرایطی، نقش کلیدی در حفظ منافع سهامداران ایفا می‌کند.
نویسنده: محسن کمالی مدیرمعاملات کارگزاری خلیج فارس
منبع: ماهنامه شماره ۱۱۱ بورس امروز_مهر ماه
