ارز مبنا و محصولات پتروشیمی در بورس کالا
تصمیم دولت مبنیبر افزایش ۳۰ درصدی نرخ ارز مبنای مواد اولیه در تالار پتروشیمی در بورس کالا، این محصولات را با حداقل افزایش قیمتی ۱۵ تا ۱۸ درصد مواجه خواهد کرد؛ اگرچه بررسی اثر نرخ ارز مبنا در محصولات تالار پتروشیمی بورس کالا، وجوه و جنبههای متعددی دارد و شرایط بازار و اقتصاد کشور، تعیینکننده نتیجه نهایی این تصمیم خواهد بود.
به گزارش بورس امروز؛ بورس کالا بازاری است که نقشی قابلتوجه در چرخه اقتصادی کشور ایفا میکند و بستری برای معامله کالاهای خام و فرآورینشده فراهم کرده است. در این میان، تصمیم اخیر دولت مبنیبر افزایش ۳۰ درصدی نرخ ارز مبنای مواد اولیه در تالار پتروشیمی در بورس کالا، این محصولات را با حداقل افزایش قیمتی ۱۵ تا ۱۸ درصد مواجه خواهد کرد. به همین خاطر در این مطلب تلاش کردهایم تا موضوع افزایش نرخ را از وجوه مختلف مورد بررسی قرار دهیم. برای تحلیل این وضعیت لازم است دو دستهی محصولی را در نظر بگیریم:
محصولات پتروشیمی به دو دسته ملتهب و غیرملتهب تقسیم میشوند. کالاهای ملتهب، با مازاد تقاضا و به دلیل رقابت در بورس کالا، با قیمت بالاتر از پایه معامله میشوند. در مقابل، کالاهای غیرملتهب به دلیل مازاد عرضه و عدم رقابت، در حدود قیمت پایه معامله میشوند. با توجه به این توضیحات، محصولاتی مانند اوره، آمونیاک، متانول در دسته کالاهای غیرملتهب و برخی از محصولات پلیمری از جمله PP و PET در دسته کالاهای ملتهب قرار میگیرند.
همچنین باید به این موضوع اشاره کرد که افزایش نرخ تسعیر ارز از ۲۸,۵۰۰ به ۳۸,۵۰۰ باعث افزایش نرخ پایهی این محصولات شده است. این مساله افزایش ۱۴ درصدی قیمتها را در دستهی کالاهای ملتهب و ۲۴ تا ۳۰ درصدی را در دسته کالاهای غیرملتهب به همراه خواهد داشت.
این تفاوت به دلیل عدم وجود رقابت در کالاهای غیرملتهب است که باز هم با افزایش ۳۰ درصدی نرخ پایه، قیمت نهایی به همان میزان افزایش پیدا میکند. در کالاهای ملتهب، رقابت و مازاد تقاضا باعث شده تا با افزایش نرخ پایه، قیمت نهایی حدود ۱۳ تا ۱۴ درصد افزایش یابد. سیاستگذاران این حوزه معتقدند که تجارب گذشته در سیاستهای تثبیت، باعث کاهش رقابت در کالاهای ملتهب شده و میزان رقابت از ۱۰۰ درصد به ۵۰ درصد کاهش یافته است.
در واقع، رقابت بیشتر در محصولات ملتهب باعث میشود این محصولات در نرخ ارز حدودا ۰۰۰,۳۸ تومان معامله شوند. به همین دلیل، دولت و نهادهای سیاستگذار از این فرایند استدلال میکنند که با این سیاست جدید، قیمتها به حدود واقعی خود کاهش مییابند و رقابت هم کمتر میشود.
البته این موضوع وجوه دیگری هم دارد. در واقع باید بررسی کرد که آیا این افزایش نرخ میتواند رقابت را کاهش دهد یا خیر؟ دلیل این مساله آن است که دادههای اولیه از تالار پتروشیمی در هفته دوم اعمال افزایش نرخ ارز مبنا، افزایش رقابت در محصولات را نشان میدهد.
وجه دیگر این موضوع، کالاهای غیرملتهب هستند که پیش از این با ارز مبنای ۲۸,۰۰۰ تومانی معامله میشدند و در شرایط جدید با ارز مبنای ۳۸,۰۰۰ تومانی در حال معامله هستند. این مساله منجر به واکنش انجمن تولیدکنندگان صنایع پاییندستی پتروشیمی شده است. استدلال این تولیدکنندگان با در نظر گرفتن وضعیت جدید محصولات غیرملتهب، آن است که این اقدام، منجر به افزایش هزینه تولید، افزایش قیمت مصرفکننده و تورم در بعضی محصولات خواهد شد. چرا که این محصولات بدون رقابت و در دلار پایینتری معامله میشدند در حالیکه با تصمیم جدید دولت حتی بدون رقابت نیز در دلار ۳۸,۰۰۰ تومانی معامله خواهند شد.
بررسی اثر نرخ ارز مبنا در محصولات تالار پتروشیمی بورس کالا، وجوه و جنبههای متعددی دارد و شرایط بازار و اقتصاد کشور، تعیینکننده نتیجه نهایی این تصمیم خواهد بود. امید است که این تصمیم موجب ثبات بیشتر بازار و همچنین رضایت تولیدکنندگان شود. با وجود عدمقطعیتهای فراوانی که پیش روی تولیدکنندگان در شرایط اقتصادی فعلی است، احتمال میرود در نهایت شرایط پایدار تولید، منجر به کنترل تورم در این زمینه و افزایش رضایت مصرفکنندگان نهایی شود.
نویسینده: حمیدرضا خورشیدی – مدیر توسعه و کسبوکار بورس کالا و انرژی کارگزاری آگاه