بورس در انتظار تصمیمات بزرگ در بودجه

به گزارش بورس امروز؛ اکنون که در ابتدای مهرماه قرار داریم، نگاه فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران به لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ دوخته شده است. طبق قانون، دولت موظف است تا پایان آذرماه لایحه بودجه را به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد و از همین حالا بحث‌ها درباره رویکردهای احتمالی آن آغاز شده است. بودجه نه‌تنها چارچوب دخل و خرج دولت را مشخص می‌کند، بلکه پیام روشنی به بازارها، از جمله بازار سرمایه، درخصوص سیاست‌های کلان اقتصادی مخابره می‌سازد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که نحوه تنظیم بودجه می‌تواند مسیر بورس را تحت تأثیر قرار دهد؛ چراکه تصمیمات دولت در حوزه نرخ ارز، قیمت حامل‌های انرژی، سیاست‌های مالیاتی و شیوه تأمین کسری بودجه، مستقیماً بر سودآوری شرکت‌ها و رفتار سرمایه‌گذاران اثرگذار است.

۱. ثبات سیاستی و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد

اولین و شاید مهم‌ترین انتظار بازار سرمایه، ثبات و پرهیز از تصمیمات ناگهانی است. سرمایه‌گذاران نیاز دارند تا با چشم‌انداز روشنی نسبت به آینده اقتصاد، تصمیم‌گیری کنند. تغییر ناگهانی در نرخ خوراک صنایع پتروشیمی، وضع عوارض صادراتی غیرمنتظره، یا اصلاحات شتاب‌زده در سیاست‌های پولی، موجب کاهش اعتماد و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود. از این رو، فعالان بازار انتظار دارند دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۵ چارچوبی پایدار و قابل اتکا برای سیاست‌های کلان اقتصادی ارائه کند.

۲. سیاست‌های مالیاتی هوشمند به‌جای فشار مضاعف

در شرایطی که دولت به‌دنبال افزایش درآمدهای پایدار است، بازار سرمایه از تحمیل فشار مالیاتی بیشتر بر دوش شرکت‌ها نگران است. تجربه نشان داده است که افزایش نرخ‌های مالیاتی بدون توجه به شرایط تولید و بازار، به خروج سرمایه از بورس و کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری منجر می‌شود.

انتظار می‌رود دولت با طراحی معافیت‌های هدفمند، شرکت‌ها را به سمت توسعه و افزایش سرمایه از محل سود انباشته سوق دهد. همچنین، کاهش نرخ مالیات بر سود تقسیمی یا ارائه مشوق‌های مالیاتی برای شرکت‌هایی که طرح‌های توسعه‌ای اجرا می‌کنند، می‌تواند هم به رشد تولید کمک کند و هم بازار سرمایه را تقویت نماید.

۳. شفافیت و ثبات در قیمت‌گذاری انرژی

یکی از چالش‌های جدی بورس طی سال‌های اخیر، نوسانات تصمیم‌گیری در حوزه قیمت انرژی بوده است. صنایع بزرگ بورسی همچون پتروشیمی، فولاد و سیمان بخش عمده‌ای از ارزش بازار را تشکیل می‌دهند. هرگونه تغییر در نرخ گاز خوراک، گاز سوخت یا برق، اثر مستقیم بر سودآوری این صنایع دارد.

از این رو، فعالان بازار انتظار دارند که در بودجه ۱۴۰۵ فرمولی روشن و پایدار برای قیمت‌گذاری انرژی تدوین شود؛ فرمولی که ضمن تأمین منافع دولت، مانع از وارد شدن شوک به صنایع و سرمایه‌گذاران شود.

۴. مدیریت غیرتورمی کسری بودجه

یکی از نگرانی‌های همیشگی بازار، نحوه تأمین کسری بودجه دولت است. تأمین کسری از مسیرهای تورم‌زا مانند استقراض مستقیم از بانک مرکزی یا انتشار بی‌ضابطه اوراق بدهی، موجب افزایش هزینه سرمایه و کاهش جذابیت بورس می‌شود. انتظار بازار این است که دولت در بودجه ۱۴۰۵ با انضباط مالی، کنترل هزینه‌های جاری و اصلاح ساختار درآمدی، کسری بودجه را از مسیرهای پایدار و غیرتورمی مدیریت کند. استفاده هدفمند از اوراق بدهی، افزایش پایه‌های مالیاتی جدید (مانند مالیات بر عایدی سرمایه غیرمولد) و کاهش معافیت‌های غیرضروری می‌تواند به این هدف کمک کند.

۵. توسعه ابزارهای مالی و تعمیق بازار سرمایه

بازار سرمایه ایران هنوز فاصله زیادی با استانداردهای بین‌المللی دارد. کمبود ابزارهای متنوع مالی، محدودیت در ابزارهای پوشش ریسک و نبود بسترهای کافی برای جذب سرمایه‌های خرد، همگی چالش‌های این بازار هستند. انتظار می‌رود بودجه ۱۴۰۵ با حمایت قانونی و تخصیص منابع لازم، مسیر توسعه ابزارهایی مانند اوراق تبعی، صندوق‌های پروژه، اوراق ارزی، ابزارهای مشتقه و قراردادهای پوشش ریسک را هموار سازد. این اقدام نه‌تنها نقدشوندگی بازار را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند سرمایه‌های سرگردان را به سمت تولید و پروژه‌های زیرساختی هدایت کند.

۶. تقویت نقش بازار سرمایه در تأمین مالی اقتصاد

بازار سرمایه باید به‌عنوان رکن اصلی تأمین مالی اقتصاد شناخته شود. بودجه ۱۴۰۵ می‌تواند با کاهش وابستگی به شبکه بانکی و افزایش سهم بازار سرمایه در تأمین مالی پروژه‌های ملی، این نقش را پررنگ‌تر کند. همچنین، حمایت از عرضه‌های اولیه واقعی، تسهیل ورود شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) به بازار، و طراحی سازوکارهای حمایتی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند عمق و کارایی بورس را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

بازار سرمایه در آستانه بودجه ۱۴۰۵ بیش از هر چیز به شفافیت، ثبات و حمایت هدفمند نیاز دارد. اگر دولت بتواند لایحه‌ای با رویکرد بلندمدت و غیرتورمی ارائه دهد، نه‌تنها اعتماد سرمایه‌گذاران تقویت می‌شود، بلکه بورس می‌تواند به موتور محرک اقتصاد تبدیل شود.

در مقابل، تکرار سیاست‌های کوتاه‌مدت، ناپایداری در تصمیمات و تأمین کسری بودجه از مسیرهای تورم‌زا، ریسک بزرگی برای بازار سرمایه و کل اقتصاد خواهد بود. اکنون نگاه‌ها به دولت دوخته شده است تا مشخص شود بودجه ۱۴۰۵، پیام‌آور ثبات و امید برای سرمایه‌گذاران خواهد بود یا بر نگرانی‌ها خواهد افزود.

نویسنده: علی سلامت صومعه مدیر گروه مشاوران مالی رهسا

منبع: ماهنامه شماره ۱۱۱ بورس امروز_ مهر ماه