بازآرایی تولید در پتروشیمی خارک؛ پاسخ به نوسانات نرخ خوراک و سوخت

به گزارش بورس امروز؛ رشد بهای تمام‌شده مواد اولیه به یکی از عوامل تعیین‌کننده در عملکرد تولیدی شرکت‌ها تبدیل شده است. افزایش هزینه‌های تأمین مواد اولیه نه‌تنها ساختار هزینه‌ای واحدهای تولیدی را دستخوش تغییر کرده، بلکه در مواردی منجر به کاهش حجم تولید، تغییر در ترکیب محصولات و بازنگری در استراتژی‌های عملیاتی شده است.

شرکت پتروشیمی خارک که خوراک گاز ترش را از شرکت ملی نفت جهت مصرف سوخت و خوراک خریداری می‌کند، در سال ۱۴۰۲ با افزایش ۲۷ درصدی نرخ خوراک نسبت به سال ۱۴۰۱ مواجه شد. این در حالی است که مقدار خرید این ماده با کاهش ۲ درصدی همراه بود، اما کل بهای تمام‌شده خرید با رشد ۳۳ درصدی به رقم ۷۲ هزار و ۱۷۳ میلیارد و ۴۵۳ میلیون ریال رسید. در سال ۱۴۰۳ نیز متوسط نرخ گاز ترش با رشد ۲۸.۵ درصدی همراه بود. با وجود کاهش ۳ درصدی مقدار خرید به ۱,۱۱۸.۱۱۶ میلیون مترمکعب، کل بهای خرید این ماده با افزایش ۲۲ درصدی به ۸۷ هزار و ۹۲۴ میلیارد و ۸۵۴ میلیون ریال رسید.

شرکت پتروشیمی خارک با استفاده از خوراک ترش مذکور ضمن استفاده به نسبت ۴۱.۱ درصد به عنوان سوخت، میزان ۵۸.۹ درصد این ماده را به عنوان خوراک تولید استفاده می کند. این شرکت با داشتن ظرفیت اسمی کل ۱ میلیون و ۱۳۵ هزار تن محصول، قادر به تولید متانول با ظرفیت اسمی ۶۶۰ هزار تن، بوتان با ظرفیت اسمی ۱۲۰ هزار تن، پروپان با ظرفیت اسمی ۱۱۵ هزار تن، پنتان پلاس با ظرفیت اسمی ۷۰ هزار تن و گوگرد با ظرفیت اسمی ۱۷۰ هزار تن می باشد.

همان طور که در نمودار زیر مشاهده می شود، طی سه سال گذشته، ترکیب تولید محصولات شرکت دستخوش تغییراتی شده است. در سال ۱۴۰۲، با توجه به ترکیب خوراک دریافتی، تولید متانول از ۶۷۱,۹۲۲ تن در سال ۱۴۰۱ به ۶۷۸,۳۳۵ تن در سال ۱۴۰۳ رسید که از ظرفیت عملی (۶۴۶,۲۵۹ تن) نیز فراتر رفت.

تولید بوتان نیز از ۱۱۸,۹۱۳ تن به ۱۴۱,۸۳۱ تن افزایش یافت، در حالی که ظرفیت عملی آن ۱۰۹,۷۲۳ تن بوده است. تولید پروپان از ۹۰,۰۱۹ تن در سال ۱۴۰۱ به ۱۲۰,۰۵۹ تن در سال ۱۴۰۲ رسید، در حالی که ظرفیت عملی آن ۸۴,۱۹۳ تن بوده است. در مقابل، تولید پنتان پلاس از ۱۰۱,۸۶۳ تن به ۹۹,۰۲۱ تن کاهش یافت، اما همچنان از ظرفیت عملی (۸۶,۳۰۵ تن) بیشتر بود. تولید گوگرد نیز از ۹۹,۳۱۸ تن به ۹۴,۳۵۳ تن کاهش یافت.

این تغییرات نشان می‌دهد که افزایش بهای تمام‌شده مواد اولیه موجب تمرکز بیشتر شرکت پتروشیمی خارک بر تولید بوتان و متانول شده، در حالی که تولید سایر محصولات با کاهش نسبی همراه بوده است. کل تولید واقعی شرکت در سال ۱۴۰۲ با رشد ۵ درصدی همراه بود، اما در سال ۱۴۰۳ به دلیل تعمیرات خط لوله انتقال خوراک بالادست از آبان‌ماه، با کاهش ۸ درصدی مواجه شد.

در سه‌ماهه نخست سال جاری، نرخ گاز ترش دریافتی به عنوان خوراک با افزایش ۱۰۲ درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته به ۱۲۰,۹۱۸ ریال رسید. نرخ گاز دریافتی به عنوان سوخت نیز با افزایش ۱۱۹ درصدی به ۶۶,۹۳۲ ریال برای هر مترمکعب ثبت شد. این افزایش نرخ‌ها موجب تغییر در استراتژی تولید شرکت شد. تولید گوگرد از ۲۴,۷۴۱ تن در سه‌ماهه نخست ۱۴۰۳ به ۸,۸۷۰ تن کاهش یافت. تولید متانول نیز از ۱۷۵,۱۲۲ تن به ۱۵۴,۱۲۱ تن رسید. تولید پنتان پلاس از ۲۰,۳۱۸ تن به ۱۵,۰۰۴ تن کاهش یافت. تولید بوتان و پروپان نیز به ترتیب ۲۱,۸۵۹ تن و ۲۴,۸۹۳ تن ثبت شد.

این ترکیب تولید که به دلیل افزایش نرخ خوراک و سوخت دریافتی بوده است، بر درصد سود ناخالص به درآمد عملیاتی شخارک نیز تاثیر گذاشته است. در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳، محصول پروپان بیشترین سهم سود ناخالص از درآمد عملیاتی شرکت را به خود اختصاص داده بود، به‌طوری‌که ۴۹.۴ درصد از کل درآمد عملیاتی حاصل از فروش این محصول بوده است. اما در سه‌ماهه نخست سال جاری، این سهم به ۲۵.۲۵ درصد کاهش یافته است.

محصول بوتان نیز در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ سهمی معادل ۵۰ درصد از سود ناخالص درآمد عملیاتی داشت، که در دوره مشابه سال ۱۴۰۴ به ۲۵.۱۷ درصد کاهش یافته است. در خصوص متانول، سهم سود ناخالص از درآمد عملیاتی در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ برابر با ۴۲.۱ درصد بوده، که در سال جاری به ۲۲.۸۵ درصد رسیده است. در مجموع، نسبت سود ناخالص حاصل از فروش تمامی محصولات شرکت در سه‌ماهه نخست سال جاری به ۲۳.۷۹ درصد کاهش یافته، در حالی که این نسبت در دوره مشابه سال قبل برابر با ۴۵.۵ درصد بوده است.