مطالبات فعالان بازار سرمایه از رئیس جدید سازمان بورس؛ لزوم رعایت استانداردهای بازار

در دی‌ماه سال جاری استعفای حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار که عنوان یازدهمین لیدر تاریخ بورس ایران را به خود اختصاص داده بود، از سوی دژپسند وزیر اقتصاد پذیرفته شد و در نهایت دهقان دهنوی معاون وزیر اقتصاد عهده‌دار این سمت در سازمان بورس و اوراق بهادار شد. آن‌هم در شرایطی که بازار دوباره با نوسان و روند نزولی شاخص مواجه شده است، در این شرایط بازار سرمایه مطالبات زیادی را از وی پیگیر است. مأموریت کلی سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد محیطی امن برای سرمایه‌گذاران در اوراق بهادار از طریق نظارت بر فعالیت مشارکت‌کنندگان در این بازار است؛ به‌گونه‌ای که کار آیی، انصاف و نظم در این بازار حاکم باشد. نتیجه این اقدامات، تسهیل در تشکیل سرمایه و به‌تبع آن، بهبود متغیرهای کلان اقتصادی خواهد بود. در حال حاضر بورس بخش مهمی از زندگی عامه مردم شده است؛ آنچه در سال‌های پیش سازمان بورس تلاش می‌کرد، به ثمر نشسته و اکنون مخاطبین بورس عامه مردم هستند.

هم‌زمان با تغییرات در سازمان بورس و هماهنگ با آن، برنامه‌ریزان کلان اقتصادی در دولت و مجلس انتظار می‌رود، روند تصمیم‌گیری‌هایی را که به زیان بازار سرمایه تمام‌شده است، تغییر دهند. در این میان مهم‌ترین موضوع خروج از قیمت‌گذاری دستوری و رفتن به سمت قیمت‌گذاری اقتصادی یکی از آنهاست. این در حالی است که در ماه‌های گذشته یکی از اصلی‌ترین عوامل نوسان در بازار قیمت‌گذاری برخی از محصولات مانند فولاد، سیمان و … بوده است؛ بنابراین باید از دخالت در سازوکار بازار جلوگیری کرد تا بورس بر اساس مکانیسم‌های خود فعالیت کند.

دراین‌بین عده‌ای از کارشناسان وظایف رئیس جدید سازمان بورس را جدای از تعامل درست با دولت و مجلس برای تصمیم‌گیری‌ها و قیمت‌گذاری‌های دستوری، در آموزش سرمایه‌گذاران جدید می‌دانند. در پی بزرگ شدن بازار سرمایه و رشد بسیار آن عده بسیاری از سرمایه‌گذاران جدید نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی در بورس هستند. بنا به گفته محمدامین کیان ارثی عضو هیئت‌مدیره لیزینگ امید، یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی که در دوره‌های پیشین ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار کمتر موردتوجه قرارگرفتن است، آموزش و فرهنگ‌سازی لازم برای سهام‌دارانی است که به‌تازگی وارد بازار شده‌اند. وی در خصوص آموزش و فرهنگ‌سازی سهام‌داران تازه‌وارد تأکید کرده است که سازمان بورس و اوراق بهادار باید کلاس‌های آموزشی، وبینار و دوره‌های رایگانی را برای تمام افراد بدون توجه به ورودی برگزار کند. همچنین می‌تواند با تعیین سطح افراد مختلف، دوره‌های متفاوتی را تعریف کند.

مصطفی امید قائمی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهداف نیز بیان می‌کند که بازار سرمایه اکنون پس‌انداز عامه مردم را به دست آورده و نیاز است تا با برنامه‌ریزی مناسب سهم مشارکت مردم در این بازار بیشتر شود؛ بنابراین نیاز است که سازمان بورس سهام‌داران تازه‌وارد بازار را حفظ کند و شرایط ماندگاری را فراهم سازد.

استفاده از ابزارهای متنوع برای حفظ سهام‌داران

مهدی سنایی فرد مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره گروه توسعه ملی مهر آیندگان، نیز عمده انتظارات از رئیس جدید سازمان بورس را در ایفای نقش حمایتی از صنایع و شرکت‌های بورسی می‌داند. به‌نحوی‌که هر سازوکاری غیر از سازوکار بازار برای تعیین قیمت محصولات شرکت‌ها بایستی کنار گذاشته شود. درحالی‌که از دید کیان ارثی؛ سازمان بورس اوراق بهادار باید در حوزه ایمن‌سازی پرتفوی اقدامات مؤثری داشته باشد، در این خصوص وی توضیح داده است که به‌عنوان‌مثال بسیاری از پرتفوی سهام‌داران تازه‌کار که عمدتاً در زیان هستند، بهینه‌سازی نشده‌اند؛ به‌عبارت‌دیگر افراد نمی‌دانستند که چگونه سبد خود را بالانس و به‌صورت متناسب صنایع را باتوجه‌به میزان ریسک در سبد خود تقسیم کنند. در بسیاری از سبدها صنایع مختلف وجود ندارد و افراد شرکت‌های متفاوت را بر اساس کارآمدی انتخاب نکرده‌اند؛ اما به عقیده امیدقایمی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهداف انتظارات از رئیس جدید در مسائل دیگری خلاصه می‌شود. بنا به گفته او سهام‌داران جدید باید در بازار سرمایه حفظ شوند، در مدت اخیر شاهد اقداماتی از سوی دولت بودیم که منجر به متضرر شدن سهام‌داران بازار سرمایه بود؛ بنابراین باید صدای سهام‌داران را به گوش مقامات دولتی برسانیم. این در حالی است که سنایی فرد نیز بر صیانت از حقوق سهام‌داران و جلوگیری از تحمیل هزینه‌های گوناگون به شرکت‌ها و صنایع اعتقاد دارد و می‌گوید که می‌تواند راهگشا باشد.

تغییرات قیمت ناگهانی و بدون اعلام قبلی، تغییرات مکرر قوانین گمرکی، قیمت‌گذاری دستوری مواد اولیه شرکت‌ها ازجمله خوراک، استفاده‌نکردن از مکانیسم عرضه و تقاضای بازار سرمایه در روند قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌ها و … مشکلات زیادی را برای سهام‌داران بازار سرمایه ایجاد کرده و منجر به ازبین‌رفتن اطمینان آن‌ها شده است.

این در حالی است نقش رئیس سازمان بورس در چاره‌اندیشی برای این روند بسیار اساسی توصیف‌شده است. امید قائمی معتقد است این مسائل در بسیاری از مراحل به بازار لطمه می‌زند، به گفته او؛ قوانین باید با روندی آرام تغییر کند تا بازارهایی مانند بازار سرمایه کمترین لطمه را بخورند و بتوانند در بازه تعیین‌شده خود را وفق بدهند، به‌عبارت‌دیگر هر قانونی از زمان تصویب تا مرحله اجرا، بازه زمانی بلندمدتی دارد تا بتوان بازارها را با آن وفق داد. مطابق با سخنان او، رئیس سازمان بورس می‌تواند دراین‌خصوص پیگیری‌های لازم را انجام دهد تا صدای سهام‌داران به گوش دولت برسد و از سوی دیگر بتواند سهام‌داران جدید بازار سرمایه را که با هزینه‌های زیادی از سوی رؤسای پیشین جذب‌شده، نگه‌داری کند. همچنین بر اساس گفته‌های کیان ارثی عضو هیئت‌مدیره لیزینگ امید، انتظار می‌رود که سازمان بورس بدون رابطه مداری با برخی کارگزاری‌ها و شرکت‌ها، در حوزه‌های بازگشایی یا بستن نمادها، شفافیت سازی شرکت‌ها، دریافت اطلاعیه‌ها و به‌روزرسانی صورت‌های مالی، قانون را به‌صورت یکسان رعایت کرده و بر بازار نظارت داشته باشند.

متأسفانه مشوق‌های لازم برای انگیزه‌سازی وجود ندارد تا شرکت‌های بورسی شفاف‌سازی کنند و در قالب استانداردهای بازار حرکت کنند؛ کمااینکه با شرکت‌هایی که دارای شفافیت هستند و استانداردهای بازار را رعایت می‌کنند، رفتار یکسانی شده است. به عقیده کیان ارثی سازمان بورس باید در خصوص مشوق‌ها بهتر عمل کند و انگیزه لازم را برای شرکت‌ها از طریق معافیت‌ها ازجمله معافیت‌های مالیاتی فراهم کند تا شرکت‌ها نیز انگیزه لازم برای شفاف‌سازی را داشته باشند. مشوق‌های مالیاتی در این زمینه بسیار می‌تواند مفید باشد زیرا در حال حاضر سازمان مالیات به بسیاری از شرکت‌های به‌خصوص شرکت‌های تولیدی فشار وارد می‌کند.

کیان ارثی معتقد است: در زمینه عمق‌بخشی به بازار فرصت‌سوزی شد و آن زمان که بازار در اوج بود، باید دامنه نوسان باز می‌شد؛ بنابراین کیان ارثی یکی از وظایف رئیس سازمان بورس به‌عنوان نماینده چندین میلیون سهام‌دار را رایزنی با سازمان‌ها و ارگان‌های متفاوت عنوان می‌کند تا به این واسطه مشوق‌های لازم برای شرکت‌ها را اعم از معافیت‌های مالیاتی، واردات و صادرات را دریافت کند.

روند استعلام‌های شرکت‌های بورسی باید تسهیل شوند

عضو هیئت‌مدیره لیزینگ امید با اشاره به نقش بانک مرکزی در روند عزل و نصب هیئت‌مدیره شرکت‌ها بیان می‌کند که در حال حاضر بانک مرکزی سخت‌گیری‌های زیادی در خصوص عزل و نصب هیئت‌مدیره شرکت‌های بورسی دارد که تبدیل به لوپ‌های بسته‌شده است؛ بنابراین کیان ارثی یکی از انتظارات از رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار را این‌گونه بیان می‌دارد: تمام سازمان را به این درجه از اقناع برساند که در جهت حفظ منافع ملی در روند کاری شرکت‌های بورسی تسهیل ایجاد شود. درحالی‌که این روزها شاهد ایجاد دست‌اندازهایی هستیم که متضرر نهایی آن‌ها، سهام‌داران هستند.