با توجه به پایین بودن بودجه عمرانی کشور در دهه های گذشته،دولت از توان ایجاد تحرک و پویایی مناسب در اقتصاد برخوردار نبوده و بخش خصوصی می تواند با بهره مندی از توان بازار سرمایه به بستر مناسبی برای تشکیل سرمایه داخلی و ایجاد پویایی در اقتصاد تبدیل شود. در این میان روش های بسیار متعدد و موثری برای تامین مالی شرکت ها از طریق بازار سرمایه وجود دارد که این نوع تامین سرمایه غالبا به دلیل عدم نیاز به تامین وثیقه می تواند برای بخش های تولیدی،صنعتی و حتی خدماتی کشور بسیار سودمند باشد که متاسفانه به دلیل نبود شناخت شرکت ها، تاکنون از این پتانسیل به نحو قابل قبولی استفاده نشده است.

اتاق بازرگانی تهران حمایت خود را از ورود شرکت های عضو اتاق به بازار سرمایه اعلام کرد تا دوشادوش بازار سرمایه شفافیت را در عرصه اقتصادی رقم زند

مسعود خوانساری،رئیس اتاق بازرگانی،صنایع و معادن و کشاورزی تهران در رابطه با موضوع ورود شرکت های فعال در اتاق به بازار سرمایه با خبرنگار بورس امروز به گفتگو پرداخته است.

 امروزه تامین مالی شرکت ها به ویژه در بخش خصوصی به همراه چالش های مالیاتی، تامین اجتماعی و بانکی، از چالش های اصلی اقتصاد کشورمحسوب می شوند. این درحالیست که در کشورهای توسعه یافته نزدیک ۶۰ درصد از سرمایه های مورد نیاز شرکت ها از طریق بازار سرمایه انجام می شود که با توسعه بازار سرمایه و استفاده از قابلیت های آن، می توان بانک محور بودن  تامین مالی شرکت ها را که نیازمند تامین وثایق کلان، بروکراسی گسترده و همچنین هزینه بهره بالاست را اصلاح نمود. استفاده از قابلیت ها و ظرفیت بالای بازار سرمایه می تواند گام موثری در تامین سرمایه و توسعه شرکت های تولیدی و صنعتی باشد.

این در حالیست که آگاهی ها از مکانیزم بازار سرمایه چندان گسترده نیست. به طوری که متاسفانه عدم توجه و توسعه بازار و تکیه بیش از حد به نظام بانکی سبب ایجاد چالش های گسترده ای دربخش های تولیدی و صنعتی و همچنین سرمایه گذاری در کشور شده است. در این میان شناخت بیشتر قابلیت های توسط فعالان اقتصادی و استفاده از توان بالای این بازار در جذب سرمایه می تواند بخشی از چالش های تامین سرمایه بخش خصوصی کشور را مرتفع نماید.

با توجه به پایین بودن بودجه عمرانی کشور در دهه های گذشته،دولت از توان ایجاد تحرک و پویایی مناسب در اقتصاد برخوردار نبوده و بخش خصوصی می تواند با بهره مندی از توان بازار سرمایه به بستر مناسبی برای تشکیل سرمایه داخلی و ایجاد پویایی در اقتصاد تبدیل شود. در این میان روش های بسیار متعدد و موثری برای تامین مالی شرکت ها از طریق بازار سرمایه وجود دارد که این نوع تامین سرمایه غالبا به دلیل عدم نیاز به تامین وثیقه می تواند برای بخش های تولیدی،صنعتی و حتی خدماتی کشور بسیار سودمند باشد که متاسفانه به دلیل نبود شناخت شرکت ها، تاکنون از این پتانسیل به نحو قابل قبولی استفاده نشده است. در این میان اتاق بازرگانی به عنوان نماینده بخش خصوصی می تواند گام های موثر در هدایت بنگاه های اقتصادی به بازار سرمایه بردارد.

بر این اساس طی گفت و گویی با مسعود خوانساری رییس اتاق بازرگانی،صنایع و معادن و کشاورزی تهران به بررسی ورود شرکت های فعال در اتاق به بازار سرمایه پرداخته ایم. خوانساری با تاکید بر شفافیت در عرصه اقتصادی، آمادگی خود را برای ورود بنگاه های اقتصادی فعال در این بخش به بورس اعلام کرده است. مشروح گفت و گوی بورس امروز در ذیل آمده است که با هم می خوانیم:

اتاق بازرگانی چگونه می تواند به فرهنگ‌سازی در سرمایه‌گذاری مردم و اعضای اتاق‌های بازرگانی در بازار سرمایه بپردازد؟

خوانساری در پاسخ گفت:بدیهی است که در اقتصاد ایران به دلایل متعددی که ریشه مشترک همه آنها تسلط نهاد دولت در اقتصاد و حاکم بودن اقتصاد دولتی است، کمتر به توسعه بازار سرمایه و کارکردهای واقعی آن توجه شده است. اقتصاد ایران برپایه تامین مالی از نظام بانکی استوار شده و به اصطلاح بانک‌محور است و اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در فضای کسب‌وکار همیشه اولین گزینه تامین مالی خود را دریافت تسهیلات بانکی قرار می‌دهند. در حالی که تامین مالی از طریق بازار سرمایه برای بنگاه‌ها و سرمایه‌گذاری در این بازار، از مشخصه‌های اقتصادهای توسعه‌یافته است و ناگزیر باید حرکت در این مسیر در اقتصاد ایران نیز تسریع شود.

بیشتر بخوانید:  قیمت دلار ۴۲ هزار و ۲۹۰ تومان شد / نرخ ارز امروز ۴ اردیبهشت ۱۴۰۲

وی افزود:اتاق بازرگانی به عنوان خانه فعالان بخش خصوصی و کانون نخبگان کسب‌و‌کار، همواره بر این نکته تاکید داشته است که یکی از اولویت‌های ساماندهی اقتصاد کشور، ایجاد شفافیت در فضای اقتصاد است؛ در این میان یکی از قدرتمندترین این ابزارها بازار سرمایه است که در آن شفافیت و گردش اطلاعات از اصول لایتغیر و بنیادی آن محسوب می شود.  متاسفانه باید اذعان داشت که تاکنون اقدامات دولت و سازمان بورس برای جذاب کردن سرمایه‌گذاری در بازار سهام چندان موفق نبوده است. شاهد این مدعی نیز حضور اندک سرمایه‌گذاران خرد و حقیقی، حتی فعالان بخش خصوصی در این بازار است.

رییس اتاق بازرگانی اشاره کرد:جذاب نبودن بورس باعث شده است تا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مستقل توفیق چندانی برای جلب سرمایه مردم برای سرمایه‌گذاری نداشته باشند؛ بطوری که در این میان آنچه شاهد بوده‌ایم بیشتر فعالیت صندوق‌های وابسته به بانک‌هاست که برای اعطای سود بیشتر به سپرده‌گذاران از حربه صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند؛ که البته این اواخر محدودیت‌هایی نیز برای کارکرد آنها گذاشته شد. اما با این حال واضح است که عدم شناخت کافی بخش عمده‌ای از مردم با ابزارها و امکانات بازار سهام منجر به آن شده که این اقبال کمرنگ باشد.

وی در ادامه گفت:اتاق بازرگانی تهران، به خصوص در سال‌های اخیر، با توجه به تلاشی که برای ایجاد انگیزه در جهت اصلاح نظام بانکی داشته است، در کنار آن به تامین مالی از طریق بازار سرمایه و ابزارهای نوین آن بسیار بها داده است. در واقع این بخش می‌تواند با استفاده از توانمندی‌های خود، در اقبال صاحبان سرمایه به این بازار نقش بسزایی ایفا کند. همان‌طور که اشاره کردم، ایجاد بسترهایی برای شناخت دقیق و کافی مردم با کارکردهای بازار سرمایه ضروری به نظر می‌رسد. اتاق بازرگانی در این راستا می‌تواند در شناساندن کیفیت بازار سرمایه در نوع سرمایه‌گذاری آحاد مردم در این بخش سهم قابل توجهی داشته باشد.

با توجه به این برنامه و اهداف، تاکنون اتاق بازرگانی تهران تا چه میزان توانسته است در هدایت سرمایه‌گذاران به سمت بازار سرمایه موفق باشد؟

خوانساری پاسخ داد:در شرایطی که یکی از مشکلات جدی بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی کشور، دسترسی محدود به منابع مالی است، از جمله بخش‌هایی که می‌تواند گره‌گشایی برای تامین مالی واحدهای تولیدی و فعالان کسب و کار باشد، بازار سرمایه است. اتاق بازرگانی تهران در دوره هشتم هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، توجه ویژه‌ای به استفاده بنگاه‌ها از ابزارهای تامین مالی بازار سرمایه داشته است، بطوری که طی دست‌کم سه سال اخیر، با برگزاری همایش و نشست‌های تخصصی با همکاری نهادهای مرتبط با بازار سرمایه از جمله فرابورس، تلاش کرده است تا شرکت‌های عضو اتاق تهران با جوانب مختلف این ابزار آشنا شوند. هم‌چنین در موسسه آموزش اتاق تهران دوره‌های متفاوتی برای فعالان بخش خصوصی در مورد آشنایی با ابزار تامین مالی در بازار سهام و اوراق بهادار برگزار شده است تا این انگیزه برای ورود به بازار در بنگاه‌های بخش خصوصی ایجاد شود.

بیشتر بخوانید:  گزارش امروز بازار بورس، پیش بینی رشد شاخص در هفته آتی بعد از اصلاح اخیر

وی اضافه کرد:این نقش‌آفرینی اتاق بازرگانی از آن جهت دارای اهمیت است که به دلیل مشکلات ایجاد شده در اقتصاد کشور، عملا استفاده بنگاه‌ها و صاحبان صنعت و تولید از منابع مالی بانک‌ها و موسسات مالی ناممکن شده یا آنکه افزایش سود تسهیلات بانکی، راه ورود به استفاده از تسهیلات را برای فعالان اقتصادی تنگ و پرسنگلاخ کرده است. از این رو، اتاق بازرگانی بر این باور است که باید ابزارهای دیگری برای تامین منابع مالی مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی به کار گرفته شود. از  جمله این ابزارها بازار سرمایه است که تجربه نشان داده کارکرد مناسبی برای این مهم دارد.

اتاق بازرگانی چگونه می‌تواند در تعامل با دولت و سازمان بورس، نقش این نهاد اقتصادی را تقویت و بورس را به یکی از بنیان‌های اصلی اقتصاد ایران تبدیل کند؟

رئیس اتاق بازرگانی خاطر نشان کرد:واضح است که اتاق بازرگانی به عنوان نماینده بخش خصوصی، بیش از هر نهاد دیگری از جمله دولت، خواستار نقش‌آفرینی بازار سرمایه و حضور فعالان بخش خصوصی است.واقعیت این است که اگر قرار است بازار سرمایه تقویت شود این دولت است که باید دخالت خود را در همه شئون اقتصادی کمتر و محدودتر سازد.سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر و تنظیم‌کننده مقررات باید شرایط مناسب‌ تری جهت انجام شفاف معاملات و گردش آزاد اطلاعات فراهم کند.

وی در ادامه گفت:بازار سرمایه محل عرضه بنگاه‌های دولتی در روند خصوصی‌سازی است و شاید در دو دهه اخیر بتوان این فرآیند را مهمترین ماموریت بورس و البته سازمان خصوصی‌سازی دانست.به نظر می‌رسد لازمه تداوم این امر آسیب‌ شناسی جدی و دقیق در فرآیند واگذاری‌های گذشته باشد.معمولا در نقد خصوصی‌ سازی‌های گذشته،  آنچه که بر همگان روشن است اینست که فرایند مزبور به کج‌راهه رفته و واگذاری‌ها غالبا به بخش خصوصی واقعی صورت نگرفته است، ضمن اینکه در این روند نیز بورس پای خود را کنار کشیده و مسئولیت را برعهده سازمان خصوصی‌سازی گذاشته است.

خوانساری تاکید کرد:با این همه به نظر می‌رسد بورس خود می‌تواند ناظر دقیق‌تر و داور بهتری برای شناسایی و قضاوت در مورد اهلیت متقاضیان در اختیار گرفتن شرکت‌های دولتی باشد. ضمن این که باید به هر طریق ممکن برای ورود شبه‌دولتی ها  به مساله واگذاری‌ها و خرید بنگاه‌های دولتی محدودیت و ممنوعیت قایل شد. تعامل دولت، سازمان بورس و اتاق بازرگانی به عنوان نماینده بخش خصوصی اینجا می‌تواند شکل گیرد. اتاق بازرگانی می‌تواند برابر قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار، در فرآیند خصوصی‌سازی به عنوان یک مشاور اثرگذار در کنار دولت باشد تا اطمینان حاصل شود که واگذاری بنگاه‌های دولتی و عمومی به بخش خصوصی واقعی و با اهلیت مدیریتی صورت می‌گیرد.

اتاق بازرگانی چگونه از شرکت‌های عضو خود برای پذیرفته شدن در بورس می‌تواند حمایت کند؟

رئیس اتاق بازرگانی در پاسخ گفت:اتاق بازرگانی تهران حتما از ورود شرکت‌های عضو خود به بورس حمایت می‌کند، چرا که این مساله در نهایت منجر به تامین مالی بیشتر و توسعه کسب‌وکار بنگاه ها می‌شود. اتاق تهران این مهم را به طرق مختلف انجام داده است، همان‌گونه که در سال‌های گذشته بین اتاق بازرگانی تهران و فرابورس تعامل مناسبی شکل گرفته است و در این تعامل علاوه بر رایزنی‌ها و مشورت‌ها و تبادل نظرات و اطلاعات، شرکت‌هایی نیز که عضو اتاق بازرگانی تهران بوده‌اند، وارد فرابورس شده‌اند. گشایش بازار شرکت‌های کوچک و متوسط در فرابورس در زمستان ۹۵ با پذیرش برخی شرکت‌های عضو اتاق تهران رقم خورد و آیین‌ گشایش این بازار نیز در وزارت اقتصاد با مشارکت اتاق تهران برگزار شد.

بیشتر بخوانید:  بورس؛ از شیدایی تا فرسایش

وی افزود:اتاق تهران از این بازار  و ورود تدریجی شرکت‌ها به فرابورس و در بازار سرمایه پشتیبانی می‌کند و حامی این فرآیند است. چرا که الزامات ورود به بورس باعث می‌شود شرکت‌ها نیز فرآیندهای مالی خود را شفاف اعلام کنند. قطعا یکی از محوری‌ترین نیازهای اقتصاد ایران شفافیت است، که متاسفانه در سال‌های گذشته به دلایل متعدد از جمله ساختار اقتصاد دولتی، ظهور شبه‌دولتی ها  و البته تحریم‌های اقتصادی بیشتر به محاق رفته و عدم شفافیت به طور گسترده‌ای در اقتصاد ایران حاکم شده است.

فکر می‌کنید این امکان وجود دارد که در پارلمان بخش خصوصی نهادی با عنوان خانه بورس برای بیشتر شدن حضور بخش خصوصی در بازار سرمایه راه بیفتد؟

خوانساری پاسخ داد:برای توسعه همکاری‌های اتاق و بازار سرمایه الزاما نیازی به شکل‌گیری نهادی تازه نیست چرا که هر نهاد تازه‌ای در خطر گرفتار شدن در بند و تبصره‌ها و غل و زنجیرهای سنگین بوروکراسی می‌تواند تسهیل‌گر توسعه روابط باشد. خوشبختانه همان‌طور که اشاره شد در دوره جدید افرادی وارد ترکیب هیات نمایندگان اتاق تهران شده‌اند که دارای فعالیت جدی و سابقه زیاد در بازار سرمایه هستند و به خوبی با زوایای بازار سرمایه آشنا هستند. از همین رو در اتاق بازرگانی تهران، کمیسیونی تخصصی با عنوان «کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران» شکل گرفته است که به طور تخصصی روی بازار سرمایه و نظام بانکی کشور تمرکز دارد و وضعیت آنها را بررسی می‌کند و بازتاب می‌دهد.

وی ادامه داد:در حال حاضر این کمیسیون همان نقش خانه بورس را بازی می‌کند و به طور متناوب گزارش‌هایی از عملکرد و کارکرد بازار سرمایه و فرصت‌ها  و تهدیدهای آن به نمایندگان بخش خصوصی ارائه می‌کند. فراگیری کمیسیون‌هایی با این مضمون در اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور می‌تواند در راستای اقبال بیشتر فعالان بخش خصوصی به بازار سرمایه و تلاش برای استفاده از ابزارهای موجود در این بازار به کار گرفته شود. با این همه باید در نظر گرفته که بازار سرمایه نیز، جزئی از کل این اقتصاد است و اگر این اقتصاد دچار بیماری باشد، بازار سرمایه نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.

خوانساری در انتها گفت:در حال حاضر اقتصاد ایران دچار چالش‌های جدی ساختاری است و تا زمانی که برای بهبود این چالش‌ها اقدامی صورت نگیرد و قدمی برداشته نشود، نمی‌توان انتظار چندانی از اوج‌گیری اجزای آن مانند بازار سرمایه داشت. در حال حاضر هم به دلایل بی‌ثباتی‌های موجود در فضای اقتصادی نمی‌توان اقبال اخیر به بازار و رشد و رکوردشکنی شاخص را نشانه‌ای از بهبود یا روی آوردن مردم و سرمایه‌گذاران به سمت بازار سرمایه تلقی کرد. در واقع موجی که شکل گرفته ناشی از تلاطمات فضای اقتصادی است و موجی که به سرعت به سمت بازار سرمایه سرازیر شد می‌تواند با موج دیگری به سرعت بازگردد. در حال حاضر باید تلاش همه بازیگران فضای اقتصاد، در جهت اصلاح ساختار اقتصاد و ثبات‌بخشی بلندمدت به آن باشد تا بعد بتوان روی رونق اجزای آن از جمله بازار سرمایه کار کرد.