شرکت‌های حمل‌ونقل از بازار سرمایه تأمین مالی کسب نکرده‌اند

به گزارش روند بورس امروز، ابوالفضل شهرآبادی کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد:  در خصوص تأمین مالی صنعت حمل‌ونقل از بازار سرمایه دو مقوله وجود دارد. یکی تأمین مالی انجام‌شده توسط شهرداری‌های مختلف کشور، برای راه­اندازی قطارهای شهری است و دیگری تأمین مالی توسط شرکت‌های حمل‌ونقل غیر از شهرداری‏هاست. در این بین، سهم شهرداری‌ها بسیار بیشتر و پررنگ­تر است و بیش از ۹۰ درصد آن را دربر می­گیرد و در عمل شرکت‌های حمل‌ونقل خصوصاً شرکت‌های ریلی از بازار سرمایه تأمین مالی قابل‌توجهی کسب نکرده‌اند.

در چند سال گذشته با توجه به نشست­های پی‌درپی، با برخی از شرکت‏های ریلی، متأسفانه این شرکت‌ها شرایط حداقلی لازم برای انتشار اوراق بدهی از طریق بازار سرمایه را نداشته­اند. البته این شرکت‌ها به واسطه داشتن دارایی‌های ثابت زیاد، پتانسیل تأمین مالی از بازار سرمایه را دارند. واگن‌ها و قطارها، هواپیماها، کشتی‌ها و کامیون‌ها دارایی‌هایی هستند که می­توانند مبنای انتشار اوراق بدهی ازجمله صکوک اجاره قرار گیرند و بر این اساس رقم قابل‌توجهی را می‌توانند تأمین مالی کنند ولی نبود سایر شرایط انتشار از جمله ساختار ترازنامه­ ای آنها و مهم‌تر از آن، پیدا نکردن رکن ضامن انتشار که معمولاً یک بانک باید باشد باعث شده است که تأمین مالی قابل‌توجهی برای شرکت‌های حمل‌ونقل صورت نگیرد. آمار اوراق بدهی منتشر شده برای صنایع مختلف در بازار سرمایه نشان می‌دهد که سهم صنعت حمل‌ونقل بسیار کم است.

اگر دوره پنج‌ساله اخیر را در نظر بگیریم به‌جز اوراق منتشر شده توسط دولت، کل سایر اوراق بدهی منتشر شده جمعاً رقمی بیش از ۴۵۲ هزار میلیارد ریال بوده است. از این رقم  حدود پانزده و نیم درصد به تأمین مالی بخش حمل‌ونقل اختصاص دارد. یعنی رقمی حدود ۷۰ هزار میلیارد ریال. از رقم ۷۰ هزار میلیارد ریال یادشده بیش از ۹۱ درصد آن توسط شهرداری‌ها و عمدتاً برای پروژه­های قطار شهری منتشر شده است و کمتر از ۹ درصد یعنی رقمی حدود شش هزار میلیارد ریال نیز توسط چهار شرکت بخش خصوصی حمل‌ونقل انتشار یافته است. همان‌طور که می­بینید سهم حمل‌ونقل بخش خصوصی از تأمین مالی انجام شده، قابل‌توجه نیست.

معمولاً نقدینگی یکی از مشکلاتی است که بسیاری از شرکت‌ها دارند و اغلب نیازمند نقدینگی هستند. ابزارهای بازار سرمایه یکی از راهکارهای مناسب برای تأمین نقدینگی است. ابزاری مثل صکوک مرابحه یا صکوک اجاره برای تأمین نقدینگی به خوبی قابل استفاده هستند و برای شرکت‌های حمل‌ونقلی نیز مناسب‌اند. در دو سال گذشته درخواست چندانی از سوی شرکت‌های حمل‌ونقلی برای تأمین مالی نبوده است. در صورت خواست و اراده این شرکت‌ها می­توان تأمین مالی­های حجیم و طولانی مدت برای آن‌ها انجام داد و مشکلاتی که پیش‌تر اشاره کردم مانند شرایط ترازنامه­ای و نبود رکن ضامن نیز با انجام کار کارشناسی و پیگیری، قابل‌حل است.

اگر ماهیت فعالیت یک صنعت سودآور باشد، هرچه بیشتر این صنعت از نظر مالی تقویت شود، توسعه‌یافته‌تر و سودآورتر خواهد ‌شد. ممکن است صنعتی ذاتاً رو به افول باشد و هر چه بیشتر پول در آن تزریق شود، بیشتر ضرر می‌دهد. در نتیجه اتفاق مثبتی شاهد نخواهیم بود. زمانی که صنعتی سودآور و رو به توسعه باشد، هر چه بیشتر بر آن سرمایه‌گذاری شود، سود بیشتری کسب می‌شود.

اگر صنعت حمل‌ونقل ویژگی توسعه ­پذیری و سودآوری را داشته باشد، بازار سرمایه با فراهم آوردن منابع مالی به خوبی در این مسیر کمک صنعت حمل‌ونقل خواهد بود. بازار سرمایه این ویژگی را دارد که مبالغ بزرگ از ۵۰ میلیارد تا چند هزار میلیارد تومان را برای مدت طولانی تأمین کند. بانک‌ها در شرایط کنونی، توان پرداخت این پول را ندارند. بانک‌ها هم منابع ندارند و هم مدت طولانی توان پرداخت ندارند. درحالی‌که در بازار سرمایه، رقم‌های بزرگ و با سررسید حدوداً ۴ ساله تأمین می‌شود.

بازار سرمایه از طریق انتشار اوراق بدهی نظیر اوراق اجاره امکان خرید واگن را فراهم می‌کند. خصوصاً اگر واگن‌های خریداری شده، تولید داخلی باشد. اگر واگن خارجی خریداری شود، مشکلاتی وجود دارد. این امکان وجود دارد که منابع بزرگ در اختیار شرکت‌های حمل‌ونقلی قرار گیرد. این مجموعه‌ها باید ضامن بانکی برای ضمانت اصل‌وفرع اوراق داشته باشند در آن صورت بقیه مشکلات قابل‌حل است و می­توان منابع قابل‌توجهی را برای این صنعت تأمین مالی کرد.