وام‌های توسعه، اهرم قدرت: نفوذ نرم ژاپن در قلب ناتوی اوراسیا افزایش یافت
ژاپن ۲ میلیارد دلار به ترکیه تزریق کرد؛ این کمک‌های جایکا، نفوذ نرم توکیو را در اوراسیا برای تأمین امنیت انرژی و رقابت جهانی تقویت می‌نماید.
به گزارش بورس امروز؛ ترکیه به عنوان یک کشور کلیدی در اوراسیا، با چالش‌هایی مانند بلایای طبیعی مکرر، نیاز به زیرساخت‌های مدرن و تأثیر بحران‌های منطقه‌ای مانند زلزله ۲۰۲۳ روبرو است. جایکا همکاری با ترکیه را از دهه ۱۹۵۰ آغاز کرده و از سال ۱۹۹۰ دفتر نمایندگی خود را در آنکارا تأسیس نموده است. این همکاری‌ها عمدتاً از طریق وام‌های کمک‌های رسمی توسعه (ODA)، کمک‌های فنی و کمک‌های بلاعوض انجام می‌شود و بر بخش‌هایی مانند مدیریت منابع آب و بلایا، آموزش، حمل‌ونقل، انرژی و توسعه بخش خصوصی تمرکز دارد. تا سال ۲۰۲۵، مجموع کمک‌های ژاپن به ترکیه بیش از ۲ میلیارد دلار بوده، شامل حدود ۱.۵ میلیارد دلار وام ODA، کمک‌های بلاعوض برای پروژه‌های اضطراری و کمک‌های فنی برای ظرفیت‌سازی پس از بلایا. این کمک‌ها بخشی از سیاست همکاری توسعه‌ای ژاپن برای اوراسیا است و اغلب با نهاد هایی مانند سازمان ملل و بانک جهانی هماهنگ می‌شود.
پروژه تقویت سیستم آبرسانی در آنکارا
این پروژه، که در جولای ۲۰۲۵ اعلام شد، شامل ارتقای تأسیسات تصفیه آب، لوله‌کشی و سیستم‌های توزیع برای بهبود آبرسانی پایدار در پایتخت است. با کمک فنی جایکا و همکاری با شهرداری آنکارا، هدف آن کاهش هدررفت آب و تأمین نیازهای بیش از ۵ میلیون نفر است، که بخشی از تلاش‌ها برای پایداری شهری پس از زلزله است.
سمینار مقاوم‌سازی لرزه‌ای
در ژوئن ۲۰۲۵، جایکا با اتحادیه شهرداری‌های ترکیه سمیناری برای تقویت انعطاف پذیری در برابر زلزله برگزار کرد، که شامل آموزش روش‌های ژاپنی مقاوم‌سازی ساختمان‌ها بود. این برنامه، با بودجه کمک فنی، بیش از ۲۰۰ متخصص محلی را آموزش داد و بخشی از همکاری بلندمدت برای مدیریت بلایا است.
طرح بازسازی بهتر
گزارش نهایی جایکا در آگوست ۲۰۲۵، اجرای طرح بازسازی پس از زلزله ۲۰۲۳ را پوشش داد، شامل بازسازی مسکن، زیرساخت‌های شهری و سیستم‌های هشدار زودرس. با بودجه تقریبی ۱۰۰ میلیون دلار کمک بلاعوض، این پروژه بیش از ۵۰ هزار نفر را تحت تأثیر قرار داد و بر تبدیل استراتژی به اقدام تمرکز داشت.
همکاری در صرفه‌جویی انرژی برای LRT Line 1
در همکاری با Mitsubishi Electric و Hankyu در اکتبر ۲۰۲۵، جایکا پروژه‌ای برای بهینه‌سازی انرژی در خط ریلی استانبول آغاز کرد، شامل نصب سیستم‌های هوشمند و کاهش مصرف انرژی. این پروژه، با کمک فنی، هدف کاهش هزینه‌های عملیاتی و ادغام فناوری‌های ژاپنی را دارد.علاوه بر این، جایکا در پروژه‌هایی مانند توسعه کشاورزی، شیلات و حمل‌ونقل (مانند GCP/INT/384/JCA برای کنترل ملخ ۲۰۲۰-۲۰۲۵) مشارکت داشته است.
تحلیل دلایل اصلی و پشت‌پرده
سرمایه‌گذاری‌های جایکا در ترکیه سرمایه‌گذاری‌های جایکا در ترکیه، فراتر از کمک‌های ظاهری، عمدتاً بر پایه منافع اقتصادی و ژئوپلیتیک ژاپن استوار است و به عنوان ابزاری برای گسترش نفوذ در اوراسیا عمل می‌کند. ترکیه، با موقعیت استراتژیک به عنوان پلی بین اروپا، آسیا و غرب آسیا، برای ژاپن نقطه‌ای کلیدی در مسیرهای تجاری و انرژی است؛ ژاپن که ۹۰ درصد انرژی خود را وارد می‌کند، ترکیه را به عنوان مسیری جایگزین برای گاز آسیای مرکزی و نفت خاورمیانه می‌بیند و پروژه‌هایی مانند صرفه‌جویی انرژی در حمل‌ونقل به توکیو اجازه می‌دهد تا در توسعه زیرساخت‌های انرژی مداخله کند که می‌تواند به قراردادهای بلندمدت برای واردات گاز یا سرمایه‌گذاری در خطوط لوله منجر شود. پشت‌پرده، این سرمایه‌گذاری‌ها بخشی از استراتژی ژاپن برای رقابت با چین است، که با ابتکار کمربند و جاده نفوذ خود را در ترکیه گسترش داده؛ ژاپن با وام‌های ODA و کمک‌های فنی، تلاش می‌کند تا ترکیه را به سمت وابستگی اقتصادی به توکیو سوق دهد و از افتادن آن به دام بدهی‌های چینی جلوگیری کند، در حالی که ترکیه را به عنوان یک هاب برای انتشار فناوری‌های ژاپنی در مدیریت بلایا (مانند پس از زلزله ۲۰۲۳) بهره‌برداری می‌نماید.
از منظر ژئوپلیتیک، ترکیه به عنوان عضو ناتو و قدرت منطقه‌ای، نقش مهمی در امنیت ژاپن ایفا می‌کند؛ کمک‌های جایکا به مدیریت بلایا و بازسازی مستقیماً به جلوگیری از بی‌ثباتی منطقه‌ای کمک می‌کند که می‌تواند زنجیره‌های تأمین جهانی ژاپن را مختل کند، به ویژه در مسیرهای تجاری به اروپا. این حمایت‌ها، که از دهه ۱۹۵۰ تاکنون افزایش یافته، ژاپن را قادر می‌سازد تا بدون تعهدات نظامی مستقیم، نفوذ نرم خود را افزایش دهد و روابط با متحدان غربی مانند ایالات متحده را تقویت کند، که ترکیه را به عنوان شریکی در امنیت اوراسیا می‌بینند. علاوه بر این، پروژه‌ها فرصت‌های تجاری مستقیم برای شرکت‌های ژاپنی ایجاد می‌کنند: فروش فناوری‌های انرژی و ساختمانی (مانند توسط Mitsubishi Electric)، قراردادهای سرمایه‌گذاری خصوصی از طریق JICA و ورود به بازارهای ترکیه برای صادرات ژاپنی در بخش‌های حمل‌ونقل و زیرساخت. کمک به پناهندگان سوری(مانند برنامه JISR ۲۰۲۵) نه تنها ثبات ترکیه را حفظ می‌کند، بلکه از گسترش بحران‌های انسانی که می‌تواند بر تجارت و سرمایه‌گذاری ژاپن در منطقه تأثیر بگذارد، جلوگیری می‌نماید. در کل، این سرمایه‌گذاری‌ها بخشی از دیپلماسی اقتصادی ژاپن است که اولویت را به منافع ملی مانند امنیت انرژی، رقابت جهانی و تثبیت زنجیره‌های تأمین می‌دهد، و ترکیه را به عنوان ابزاری برای گسترش نفوذ توکیو در اوراسیا بدون ریسک‌های مستقیم بهره‌برداری می‌کند.
در پایان باید گفت سرمایه‌گذاری‌های جایکا در ترکیه، با پروژه‌هایی مانند تقویت سیستم آبرسانی آنکارا و پروژه بازسازی بهتر، به مدیریت بحران‌های این کشور کمک می‌کند، اما عمدتاً منافع ژاپن در امنیت انرژی، تجارت و ژئوپلیتیک را تأمین می‌نماید. با ادامه این همکاری‌ها تا ۲۰۲۸ و همخوانی با برنامه‌های ملی ترکیه، این پروژه‌ها به ثبات اوراسیا کمک می‌کنند و ژاپن را به عنوان بازیگر کلیدی منطقه حفظ می‌نمایند.
