ماهی گیری شرکت های غیر شفاف از آب گل آلود بازارپایه

به گزارش روند بورس امروز: فرابورس دارای پنج بازار است که یکی از آن پنج بازار، بازار پایه است. برخی از شرکت های سهامی عام که واجد شرایط پذیرش در بازار بورس نیستند، برای نقل و انتقال و مبادله سهام و… می‌توانند در بازار پایه فرابورس وارد شوند.

طی سال جاری مقررات بازار پایه به طور کلی دچار تغییر شد. پیش از این معاملات در قالب سه تابلوی «الف»، «ب» و «ج» انجام می‌شد که بر حسب طبقه بندی جدید تابلوی «الف» حذف و تابلوهای «ب» و «ج» به تابلوهای «زرد»، «نارنجی» و «قرمز» تبدیل شد. مقرراتی که طی روزهای اخیر بازهم دچار تغییراتی شد اما در کل جزو مقرراتی است که باعث اعتراض بسیاری از فعالین این بازار شده است.

مهم‌ترین تغییری که در مقررات بازار پایه ایجاد شده است، تغییر دامنه نوسان روزانه قیمت سهام شرکت‌ها است. دامنه نوسان به معنای میزانی (برحسب درصد) است که قیمت سهام یک شرکت می‌تواند روزانه کاهش یا افزایش یابد. طبق مقررات جدید، هر هفته برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمزِ بازار پایه، ‏یک حراج معاملاتی در روز دوشنبه از ساعت ۱۲ تا ۱۲:۳۰ انجام می‌شود. دامنه نوسان در حراج پایانی روزهای دوشنبه، در تابلوی زرد ۶ درصد، تابلوی نارنجی ۴ درصد و ‏تابلوی قرمز ۲ درصد خواهد بود. در بقیه روزهای معاملاتی هفته و همچنین در روز دوشنبه تا قبل از ساعت ۱۲، دامنه نوسان در ‏تابلوی زرد ۳ درصد، تابلوی نارنجی ۲ درصد و تابلوی قرمز ۱ درصد خواهد بود و مبنای نوسان‌های اعلام‌شده نیز قیمت پایانی ‏روزهای دوشنبه هر هفته خواهد بود.

هرچند این مقررات در جدید‌ترین بروزرسانی تغییراتی در آن اعمال شده است. بر این اساس در صورت وجود صف خرید یا فروش در سه روز متوالی، چنانچه صف خرید یا فروش در پایان جلسه معاملاتی حداقل دو در ده هزار تعداد کل سهام شرکت باشد در جلسه معاملاتی بعد دامنه نوسان در هر یک از تابلوهای زرد نارنجی و قرمز به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد خواهد شد و سپس دامنه نوسان به شرایط قبل بازمی‌گردد و محاسبات صف خرید و فروش مجددا پس از روز اعمال تغییر دامنه نوسان انجام می شود.

در گذشته دامنه نوسان در بازار پایه «الف» ۵ درصد، بازار پایه «ب» ۱۰ درصد و بازار پایه «ج»، نامحدود بوده است. دامنه نوسان در بازار بورس و فرابورس در حال حاضر ۵ درصد است. شرکت‌هایی که در بازار پایه قرار می‌گیرند دو دسته‌اند: یا شرکت‌هایی سهامی عامی هستند که شرایط پذیرفته شدن در تابلوهای بورس و فرابورس را به دست نیاورده‌اند و به این دلیل در بازار پایه معامله می‌شوند؛ یا این‌که شرکت‌هایی هستند که به دلیل زیان‌ده بودن یا عدم رعایت قوانین مربوط به شفافیت اطلاعاتی از بورس و فرابورس اخراج شده‌اند. در کل، تعدادی از شرکت‌های بازار پایه، اطلاعات به‌روز و منظمی منتشر نمی‌کنند و برخی از آن‌ها ممکن است چندین سال باشد که زیان انباشته‌ای بسیار بیشتر از سرمایه ثبت‌شده خود دارند و عملاً ورشکسته محسوب شده و مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت هستند. البته شرکت‌های سودده‌ای نیز در حال حاضر در بازار پایه وجود دارد که به‌دنبال ارتقا به تابلوهای بورس و فرابورس هستند.

اما مقررات جدید بازار پایه دارای نکات مثبت فراوانی است. یکی از این نکات مثبت، حضور صندوق‌های بازارگردانی است که برای نخستین بار مجوز فعالیت در بازار پایه را دریافت می‌کنند. حضور صندوق‌های بازارگردانی در بازار پایه باعث می‌شود که قیمت‌گذاری‌ سهام در این بازار به صورت حرفه‌ای انجام شود و از رفتارهای هیجانی در این بازار کاسته شود.

علاوه بر این، در مورد نگرانی اصلی سهامداران بازار پایه، یعنی کم شدن دامنه نوسان، نیز باید گفت که اگر در یک سهام بازار پایه، معاملات به گره معاملاتی بخورد، امکان افزایش دامنه نوسان، به صورت پویا و دینامیک وجود دارد. علاوه بر این، باید صراحتاً گفت که منطقی‌تر شدن معاملات در بازار پایه که می‌تواند نتیجه نهایی اجرایی شدن مقررات جدید باشد، به بهبود کل معاملات بازار سهام کمک خواهد کرد و در بلندمدت به نفع بازار بورس تهران خواهد بود.

بر این اساس صندوق‌های سرمایه ‌گذاری مختلط و صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری در سهام می توانند تا ۱۰ درصد از دارایی های تحت مدیریت صندوق را در بازار پایه سرمایه گذاری کنند.