نقدی بر سامانه نیما؛ شکاف ارزی و پیامدهای آن بر تولید

به گزارش بورس امروز؛ در حالی در بسیاری از کشورها سیستم ارزی چندگانه وجود دارد که این امر بارها با شکست مواجه شده و صرفا نشان داده که در نهایت محفلی برای فساد قرار گرفته است. نمونه بارز آن نیز فسادهایی است همچون چای دبش.

هم اکنون که دلار در بازار آزاد به بیش از ۱۱۰ هزار تومان نیز رسیده که اما دلار سامانه نیما با چند ریال افزایش در آستانه ۷۰ هزار تومانی شدن می‌باشد. تفاوت حدود ۶۰ درصدی گویای آن است که واردکنندگان اقدام به دریافت چنین ارزی آن هم بیشتر از مبالغ مورد نیاز می‌کنند تا فقط از محل مابه التفاوت آن، سودی هنگفت عاید شوند. این در حالیست که با نگاهی به بازار متوجه می‌شویم که اما کالاها با قیمت‌های بازار آزاد بدست مصرف کننده نهایی می‌رسد و با تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد شاهد تغییرات قیمت محصولاتی می‌باشیم که از ارز رانتی استفاده می‌کنند (این درحالیست که نرخ سامانه نیما در چند ماه اخیر تغییراتی در حد یک درصد داشته است).

حال شرکت‌های صادراتی ما که با وجود تحریم‌های مختلف مجبور می‌باشند محصولات خود را با واسطه و با تخفیف فراوان عرضه کنند، ارز حاصله را نیز در داخل باید با قیمت‌های بسیار پایینتر به فروش برسانند. این موارد سبب گردیده تا در چند سال اخیر (که این سیاست ارزی اشتباه رواج زیادی پیدا کرده)، ضمن کاهش سودآوری شرکت‌ها (حتی بعضا زیانده شدن آنها)، باعث گردیده تولید شرکت‌ها و در نتیجه میزان صادرات آنها نیز کمتر شود که این مورد در صورتهای مالی بسیاری از شرکت‌ها (خصوصا متانول سازان) به چشم می‌خورد.

در حالی که نام‌گذاری امسال به عنوان تولید می‌باشد اما بنظر می‌رسد تولیدکنندگان هیچ جا و جایگاهی در اقتصاد کشور نداشته و بدنه نحیف تولید به اشکال مختلف دچار آسیب دیدگی می‌شود. به عنوان مثال با کاهش درآمدزایی شرکت‌ها (درآمد واقعی) شاهد کاهش و طولانی شدن بهره‌برداری از پروژه‌‌ها و همچنین استهلاک زودتر تجهیزات آن می‌باشیم.

هر چند در روزهای اخیر بنظر می‌رسد با عرضه ارز برخی شرکت‌ها در تالار دوم موافقت گردیده (که در آنجا می‌توانند با قیمت‌های بیشتری بفروش برسانند) اما بازهم قیمت‌ها در آنجا تفاوتی آشکار با بازار آزاد داشته که خود این موضوع سبب توزیع رانت (هر چند کمتر از سامانه نیما) می‌شود.

امید است وزیر  اقتصاد که خود درس خوانده مکتب شیکاگو نیز می‌باشد، با مد نظر قرار دادن صرفه و صلاح تولید و کشور، و ارزآوری شرکت‌ها (آن هم در چنین شرایط تحرمی) نگاهی ویژه به این موضوع داشته باشند و جهت کاهش فساد و البته کمک به چرخه تولید و اقتصاد کشور گامی موثر بردارند.

نویسنده: رسول جاویدی مدیرسرمایه گذاری سبدگردان داریوش

شماره ۱۱۱ نشریه بورس امروز – مهر ماه ۱۴۰۴