اقتصاد چرخشی در صنعت فولاد؛ مسیر فولاد مبارکه به‌سوی تولید پایدار
فولاد مبارکه با اجرای اقتصاد چرخشی، ضایعات تولید را به منابع ارزشمند تبدیل کرده و گامی مؤثر در مسیر تولید پایدار و کاهش آلایندگی برداشته است.
به گزارش بورس امروز؛ فولاد مبارکه اصفهان با اجرای اقتصاد چرخشی، ضایعات تولید را به منابع ارزشمند تبدیل کرده و گامی مؤثر در مسیر تولید پایدار و کاهش آلایندگی برداشته است.
در عصر بحران‌های زیست‌محیطی و محدودیت منابع طبیعی، مدل‌های سنتی تولید و مصرف دیگر پاسخ‌گوی نیازهای توسعه پایدار نیستند. اقتصاد چرخشی (Circular Economy) به‌عنوان جایگزینی برای اقتصاد خطی، بر بازچرخانی منابع، کاهش ضایعات و استفاده مجدد از مواد تمرکز دارد. صنعت فولاد، به‌ویژه در ایران، با حجم بالای تولید و مصرف انرژی، یکی از حوزه‌هایی است که پیاده‌سازی اقتصاد چرخشی در آن میتواند تأثیرات عمیق اقتصادی و زیست‌محیطی داشته باشد. شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد تخت در کشور، گام‌های مهمی در این مسیر برداشته است.
تکنولوژی‌های بازیافت فولاد و استفاده مجدد از ضایعات در فولاد مبارکه
فولاد به‌طور طبیعی یکی از قابل‌بازیافت‌ترین مواد صنعتی است. در فولاد مبارکه اصفهان ضایعات تولیدی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: ضایعات فلزی (مانند قراضه‌های آهنی) و ضایعات غیرفلزی (مانند سرباره‌ها، پسماندهای اکسیدی و گردوغبارهای صنعتی). این شرکت با طراحی اطلس جامع پسماندها، موفق شده بیش از ۹۵٪ از انواع پسماندهای تولیدی را شناسایی، تفکیک و طبقه‌بندی کند.
یکی از اقدامات برجسته، فرآوری سرباره‌های حاصل از ذوب و ریخته‌گری است. این مواد که پیش‌تر به‌عنوان ضایعات دورریختنی محسوب می‌شدند، اکنون به مواد اولیه برای تولید آسفالت، سیمان و مصالح ساختمانی تبدیل شده‌اند. همچنین، پروژه‌هایی برای بازگردانی پسماندهای اکسیدی به چرخه تولید تعریف شده‌اند تا از هدررفت منابع جلوگیری شود.
در حوزه ضایعات فلزی، قراضه‌های داخلی به‌صورت کامل جمع‌آوری و در فرآیند ذوب مجدد استفاده می‌شوند. این کار نه‌تنها مصرف انرژی را کاهش می‌دهد بلکه باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز می‌شود.
کاهش آلایندگی محیط زیست با بازیافت فولاد
اجرای اقتصاد چرخشی در فولاد مبارکه اصفهان مزایای چندگانه‌ای به همراه داشته است. اولاً کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن در پی دارد. به عبارت دیگر، بازیافت هر کیلوگرم ضایعات فولادی منجر به کاهش حدود ۱.۵ کیلوگرم CO₂ می‌شود. همچنین به صرفه‌جویی در مصرف انرژیمی انجامد؛ به‌طور متوسط، بازیافت فولاد باعث صرفه‌جویی ۱۳.۴ مگاژول انرژی در هر کیلوگرم می‌شود. از سوی دیگر، این اقدام کاهش هزینه‌های تولید را در پی دارد همچنانکه استفاده مجدد از ضایعات داخلی، وابستگی به مواد اولیه خارجی را کاهش داده و هزینه‌های تأمین را به حداقل رسانده است. همچنین به ایجاد ارزش افزوده بیشتر منجر می شود؛ به عبارت دیگر تبدیل پسماندها به محصولات قابل‌فروش مانند مصالح ساختمانی، درآمد جدیدی برای شرکت ایجاد کرده است. این اقدام همچنین میتواند تقویت زنجیره تأمین صنایع دیگر را دی پی داشته باشد همچنانکه مواد بازیافتی فولاد مبارکه در صنایع سیمان، راه‌سازی و حتی کشاورزی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
شتاب فولاد مبارکه در پیاده‌سازی اقتصاد چرخشی
فولاد مبارکه با تدوین نقشه راه اقتصاد چرخشی، برنامه‌ای جامع در هفت محور کلیدی طراحی کرده است: بازیافت و پسماند، آب، انرژی، گازهای گلخانه‌ای، زنجیره تأمین سبز، محصولات فولادی سبز، و فرهنگ سازمانی. این نقشه راه به‌صورت پویا بازبینی می‌شود تا با استانداردهای جهانی و نیازهای روز هم‌راستا باقی بماند.
در حوزه فرهنگ‌سازی، این شرکت برنامه‌های آموزشی گسترده‌ای برای کارکنان، ذی‌نفعان و جامعه اجرا کرده تا مفهوم اقتصاد چرخشی به‌صورت عملیاتی در رفتار سازمانی نهادینه شود. همچنین، روابط عمومی فولاد مبارکه نقش فعالی در ترویج این فرهنگ ایفا کرده است. از منظر عملیاتی، ارتقاء بازده کیفی تولید از ۸۸٪ به ۹۵٪ طی سال‌های اخیر، نشان‌دهنده موفقیت در کاهش ضایعات فرایندی و بهینه‌سازی تولید است. این پیشرفت حاصل سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین، همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی مشترک با دانشگاه‌ها بوده است.
اقتصاد چرخشی در صنعت فولاد، نه‌تنها یک رویکرد زیست‌محیطی بلکه یک استراتژی اقتصادی هوشمندانه است. فولاد مبارکه با اجرای برنامه‌های جامع در حوزه بازیافت، استفاده مجدد از ضایعات، و فرهنگ‌سازی سازمانی، توانسته الگویی موفق از تولید پایدار در صنعت فولاد ایران ارائه دهد. این مسیر، اگرچه نیازمند سرمایه‌گذاری و تغییر نگرش است، اما در بلندمدت منجر به کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری، و حفظ منابع طبیعی خواهد شد.
