جستجوی توسعه با سفر به شرق دور
سفر رئیس‌جمهور ایران به چین را باید فراتر از یک دیدار تشریفاتی و دیپلماتیک دانست. این سفر در شرایطی انجام می‌شود که منطقه خاورمیانه شاهد تغییرات ژرف در نظم ژئوپلیتیک است و اقتصاد ایران زیر فشار تحریم‌ها به دنبال روزنه‌های تازه برای تنفس و توسعه می‌گردد.
به گزارش بورس امروز؛ چین، به‌عنوان دومین اقتصاد جهان و معمار پروژه عظیم «کمربند و راه»، یکی از معدود بازیگرانی است که می‌تواند همزمان دو نیاز حیاتی ایران را پاسخ دهد: دسترسی پایدار به بازار و ارتقای جایگاه ژئوپلیتیک.اقتصاد؛ فراتر از نفت و گازنفت و گاز همچنان شریان حیاتی اقتصاد ایران هستند و چین بزرگ‌ترین مشتری بالقوه این منابع است. در سال‌های اخیر، حتی در سایه تحریم‌ها، پکن خرید نفت ایران را ادامه داده و به تهران امکان داده است بخشی از درآمد ارزی خود را حفظ کند. اما فرصت امروز بسیار گسترده‌تر از یک رابطه فروشنده–خریدار است.در سفر جاری، موضوعاتی همچون سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی، خطوط لوله، پالایشگاه‌ها، توسعه میادین مشترک، و همکاری در انرژی‌های تجدیدپذیر در صدر دستور کار قرار دارند. کارشناسان تأکید می‌کنند که ایران بدون ورود سرمایه و فناوری چینی، قادر نخواهد بود ظرفیت تولید نفت و گاز خود را در دهه آینده حفظ کند.فراتر از انرژی، چین در حوزه‌هایی مانند راه‌آهن سریع‌السیر، توسعه بنادر، شهرک‌های صنعتی و انتقال فناوری دیجیتال می‌تواند شریک اصلی ایران باشد. چنین همکاری‌هایی می‌تواند به تهران کمک کند تا وابستگی خود به صادرات خام را کاهش دهد و جایگاهی جدید در زنجیره ارزش جهانی پیدا کند.ژئوپلیتیک؛ ایران به‌عنوان گره اتصال شرق و غربمهم‌ترین کارت ژئوپلیتیک ایران در برابر چین، موقعیت بی‌بدیل جغرافیایی آن است. ایران حلقه‌ای کلیدی در مسیر زمینی «کمربند و راه» محسوب می‌شود؛ مسیری که پکن برای کاهش وابستگی به خطوط دریایی آسیب‌پذیر، به‌شدت روی آن حساب باز کرده است.
قرار گرفتن ایران میان آسیای مرکزی، خلیج فارس و مدیترانه، فرصتی است که می‌تواند کشور را به هاب ترانزیتی کالا، انرژی و داده بدل کند. برای چین، ایران نه‌تنها مسیر کوتاه‌تر و امن‌تر برای تجارت با اروپا فراهم می‌کند، بلکه دروازه‌ای به بازارهای منطقه‌ای نیز هست.این جایگاه می‌تواند اهرمی برای تهران باشد تا در معادلات جهانی وزنه بیشتری پیدا کند و در مذاکرات با غرب نیز دست بالاتری داشته باشد. در عین حال، شراکت راهبردی با پکن می‌تواند پیام روشنی به واشنگتن و بروکسل بدهد: ایران آماده است قواعد بازی را بر اساس نظم جدید جهانی تعریف کند.چالش‌ها و موانع پیش روبا وجود این چشم‌انداز امیدوارکننده، باید توجه داشت که فرصت طلایی پیش‌رو بدون پیش‌شرط تحقق نخواهد یافت.تجربه‌های گذشته نشان داده است که بسیاری از قراردادهای بزرگ ایران و چین به مرحله اجرا نرسیده‌اند. پکن به دنبال ثبات و اطمینان است و برای سرمایه‌گذاری‌های کلان نیاز دارد بداند تهران می‌تواند شریک مطمئنی باشد.کشورهای دیگری همچون عربستان، امارات و ترکیه نیز در سال‌های اخیر توانسته‌اند همکاری‌های اقتصادی و فناورانه عمیقی با چین شکل دهند. اگر ایران نتواند جایگاه متمایزی برای خود بسازد، ممکن است از رقابت عقب بماند.هرچند چین در برابر فشارهای آمریکا انعطاف نشان داده است، اما شرکت‌های بزرگ چینی همچنان نگران جریمه‌ها و تحریم‌های ثانویه هستند. این محدودیت می‌تواند سرعت پروژه‌ها را کاهش دهد.بروکراسی پیچیده، نبود هماهنگی نهادی و ضعف در برنامه‌ریزی اقتصادی از جمله چالش‌های داخلی هستند که ممکن است اجرای پروژه‌های مشترک را با مانع روبه‌رو کنند.
آزمون دیپلماسی اقتصادی ایرانسفر رئیس‌جمهور ایران به پکن را باید یک آزمون بزرگ برای دیپلماسی اقتصادی تهران دانست. در صورتی که مذاکرات منجر به ایجاد نقشه راه عملیاتی با جدول زمانی و تعهدات مشخص شود، ایران می‌تواند وارد فصل تازه‌ای از همکاری‌های راهبردی با چین شود.اما اگر سفر تنها به صدور بیانیه‌های مشترک و امضای تفاهم‌نامه‌های کلی محدود شود، خطر تکرار تجربه‌های گذشته وجود دارد؛ تجربه‌هایی که در آنها فرصت‌های تاریخی به دلیل فقدان پیگیری و اراده سیاسی از دست رفتند.سفر رئیس‌جمهور ایران به چین می‌تواند نقطه عطفی در بازتعریف جایگاه تهران در نظم نوین جهانی باشد. این سفر نه‌تنها فرصتی اقتصادی برای جذب سرمایه و توسعه زیرساخت‌هاست، بلکه یک اهرم ژئوپلیتیک حیاتی در برابر فشارهای غرب به شمار می‌رود.ایران امروز در برابر یک انتخاب استراتژیک قرار دارد: یا با بهره‌گیری از این فرصت طلایی، خود را به‌عنوان شریکی پایدار و قابل اعتماد برای چین معرفی کند، یا بار دیگر در چرخه وعده‌های تحقق‌نیافته گرفتار شود. آینده روابط تهران–پکن و جایگاه ایران در نقشه ژئوپلیتیک قرن بیست‌ویکم تا حد زیادی به نتیجه همین سفر بستگی دارد.
منبع: خبرگزاری فارس
