نقش اوراق ارزی در توسعه زیرساخت‌ها و کاهش فشار تورمی
انتشار اوراق مرابحه ارزی در بورس مسکو، گامی در جذب سرمایه خارجی و کاهش وابستگی به منابع داخلی است. این اقدام می‌تواند به تأمین مالی پروژه‌های صنعتی و تثبیت بازار ارز کمک کند. در عین حال، موفقیت آن به شفافیت حقوقی، مدیریت ریسک و تخصیص صحیح منابع بستگی دارد.
به گزارش بورس امروز؛ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با اعلام انتشار اوراق مرابحه ارزی در بورس مسکو، گام تازه‌ای در تنوع‌بخشی به روش‌های تأمین مالی و کاهش وابستگی به منابع داخلی برداشته است. این اوراق، که بر پایه اصول فقه اسلامی طراحی شده‌اند، با هدف جذب سرمایه ارزی از بازارهای خارجی و هدایت آن به پروژه‌های تولیدی و صنعتی کشور منتشر می‌شوند. بهره‌گیری از بورس مسکو، با توجه به روابط راهبردی ایران و روسیه، اقدامی سنجیده برای عبور از محدودیت‌های نظام مالی بین‌المللی محسوب می‌شود.
در داخل کشور، انتشار این اوراق می‌تواند تأثیرات مثبتی بر بازار سرمایه و اقتصاد کلان داشته باشد. تأمین منابع مالی از خارج نه‌تنها فشار را از شبکه بانکی و بازار بدهی ریالی کاهش می‌دهد، بلکه ظرفیت جدیدی برای حمایت از پروژه‌های زیرساختی، صنعتی و صادرات‌محور ایجاد می‌کند. در صورت تخصیص صحیح این منابع، می‌توان انتظار داشت که افزایش بهره‌وری سرمایه و بهبود بازدهی پروژه‌ها، همراه با کاهش کسری مالی دولت حاصل شود. ورود ارز از طریق سرمایه‌گذاری نیز، به‌ویژه در شرایط نوسانات بالای بازار ارز، می‌تواند به‌عنوان ابزاری مکمل در سیاست‌های ثبات‌ساز بانک مرکزی عمل کند.
از سوی دیگر، این اوراق گامی مهم در بین‌المللی‌سازی بازار سرمایه ایران محسوب می‌شوند. بازار سرمایه کشور تا امروز بیشتر بر ابزارهای ریالی متمرکز بوده و تجربه محدودی در انتشار اوراق ارزی در بازارهای خارجی دارد. موفقیت این طرح می‌تواند زمینه‌ساز توسعه ابزارهای مشابه مانند صکوک اجاره ارزی یا اوراق مشارکت بین‌المللی شود و به ایجاد بازار ثانویه برای ابزارهای مالی اسلامی در سطح منطقه‌ای کمک کند.
با این حال، اجرای این طرح با چالش‌هایی همراه است. ریسک‌های حقوقی و اعتباری از مهمترین موانع محسوب می‌شوند؛ در نبود رتبه‌بندی اعتباری رسمی و نهادهای معتبر بیمه‌گر یا تضمین‌کننده، سرمایه‌گذاران خارجی ممکن است نسبت به بازپرداخت اوراق تردید داشته باشند. بنابراین، طراحی دقیق اسناد حقوقی، بهره‌گیری از سازوکارهای داوری بین‌المللی و شفاف‌سازی ساختار اوراق و نحوه تخصیص منابع ضروری است. علاوه بر این، نوسانات نرخ ارز ریسک مضاعفی برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد می‌کند که در صورت نبود سازوکارهای پوشش ریسک، استقبال بازار از این اوراق را کاهش می‌دهد.
در سیاست‌گذاری پولی، انتشار این اوراق در صورت هدایت منابع به پروژه‌های واقعی می‌تواند به کنترل انتظارات تورمی، تثبیت نرخ ارز و کاهش تقاضای سفته‌بازانه کمک کند. اما اگر منابع به مصرف‌های غیرمولد یا بازپرداخت بدهی‌های قبلی اختصاص یابد، نه‌تنها به رشد اقتصادی کمکی نمی‌کند بلکه ریسک تعهدات ارزی کشور را افزایش می‌دهد.
در جمع‌بندی، انتشار اوراق مرابحه ارزی در بورس مسکو اقدامی بلندپروازانه و هدفمند برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های مالی خارجی، تقویت اقتصاد واقعی و توسعه ابزارهای مالی اسلامی است. اما موفقیت این طرح به اجرای دقیق، هماهنگی نهادی، شفافیت مالی و تعامل مؤثر با ساختارهای حقوقی و مالی بین‌المللی بستگی دارد. در صورت تحقق این الزامات، این ابتکار می‌تواند جایگاه بازار سرمایه ایران را در سطح منطقه‌ای ارتقا داده و الگوی جدیدی برای تأمین مالی اسلامی در شرایط تحریم ارائه کند. اما نادیده گرفتن این ملاحظات، اهداف طرح را با شکست مواجه کرده و خطر تعهدات سنگین ارزی را به همراه خواهد داشت.
نویسنده: محمد مهاجر تحلیلگر کارگزاری پیشرو
منبع: شماره ۱۰۷ نشریه بورس امروز – خرداد ۱۴۰۴
