بورس و محدودیتی برای نقدشوندگی طلا
محدودیت نقدشوندگی، فاصله قیمتی بین بازار رسمی و غیررسمی و تأثیر محدود ابزارهای بورسی بر قیمت‌گذاری طلا از جمله عواملی هستند که سبب سده تا بازار سرمایه ایران به رغم برخورداری از ابزارهای متنوع برای سرمایه‌گذاری در طلا، در پوشش کامل این نیاز موفق نبوده است.
به گزارش بورس امروز؛ در سال‌های اخیر، رشد سریع پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا و طلای آب‌شده به یکی از روندهای قابل‌توجه در بازارهای مالی ایران تبدیل شده است. این رشد نه‌تنها ناشی از تحولات تکنولوژیک و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان است، بلکه ریشه در عوامل اقتصادی و ساختاری بازار دارد. در این یادداشت، به بررسی علت گسترش این پلتفرم‌ها، نقش بازار سرمایه در پاسخگویی به نیاز سرمایه‌گذاران طلا و اقدامات لازم برای مدیریت این روند می‌پردازیم.
علل و پیامدهای رشد پلتفرم های فروش آنلاین طلا
رشد چشمگیر پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا دلایل متعددی دارد که از جمله مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش تقاضا برای طلا به‌عنوان یک دارایی امن: با توجه به نوسانات بازار سرمایه و رشد نرخ تورم، سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی‌هایی هستند که بتوانند ارزش سرمایه آنها را در برابر کاهش ارزش پول ملی حفظ کنند. طلا، به دلیل ماهیت ضدتورمی‌اش، یکی از گزینه‌های محبوب در این شرایط است.
عدم تطابق بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران با نرخ بازده بازار سرمایه: بررسی روندهای اخیر نشان می‌دهد که نرخ بازده مورد انتظار سهامداران در بورس، با بازده واقعی بازار تفاوت معناداری دارد. در مقابل، افزایش قیمت طلا از ابتدای سال ۱۴۰۳ نسبت به رشد شاخص بورس نشان می‌دهد که بازار طلا برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب‌تر بوده است.
گسترش دسترسی به اینترنت و تغییر سبک خرید مردم: دیجیتالی شدن اقتصاد باعث شده که خرید و فروش دارایی‌های فیزیکی از جمله طلا به‌صورت آنلاین رواج یابد. در این میان، برخی پلتفرم‌ها امکان خرید طلای آب‌شده و حتی تحویل فیزیکی آن را برای مشتریان فراهم کرده‌اند.
نوسانات نرخ ارز و افزایش انتظارات تورمی: افزایش نرخ دلار به‌عنوان یکی از عوامل تعیین‌کننده قیمت طلا، نقش مهمی در شکل‌گیری تقاضا برای این دارایی دارد. از طرفی، با توجه به تغییرات قیمت جهانی طلا و تأثیرپذیری آن از سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی، سرمایه‌گذاران ایرانی به دنبال راه‌هایی برای ورود به این بازار هستند.
توان بازار سرمایه در پوشش نیاز جامعه در سرمایه‌گذاری طلا
بازار سرمایه ایران ابزارهای متنوعی برای سرمایه‌گذاری در طلا ارائه کرده است، اما هنوز در پوشش کامل این نیاز موفق نبوده است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده طلا از جمله ابزارهای موجود در بورس کالا هستند که امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در طلا را فراهم می‌کنند. با این حال، چند چالش مهم در این زمینه وجود دارد:
محدودیت نقدشوندگی: بسیاری از سرمایه‌گذاران، به‌ویژه افراد حقیقی، به دنبال دارایی‌هایی با نقدشوندگی بالا هستند. در حالی که معاملات طلای فیزیکی و طلای آب‌شده در بازار آزاد انعطاف بیشتری دارد، سرمایه‌گذاری در ابزارهای بورسی محدودیت‌هایی دارد که برای برخی جذابیت آن را کاهش می‌دهد.
فاصله قیمتی بین بازار رسمی و غیررسمی: در برخی موارد، قیمت گواهی‌های سپرده طلا یا واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا در بورس با قیمت لحظه‌ای بازار آزاد تفاوت دارد که این مسئله موجب کاهش اقبال عمومی به این ابزارها شده است.
تأثیر محدود ابزارهای بورسی بر قیمت‌گذاری طلا: در حالی که پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا نقش مهمی در قیمت‌گذاری لحظه‌ای بازار دارند، ابزارهای بورسی به دلیل ساختار خاص خود، این انعطاف را ندارند.
اقدامات لازم برای تأمین نیاز جامعه و کنترل تقاضای سفته‌بازانه در بازار طلا
با توجه به معاملات داغ دلار و تأثیر مستقیم آن بر بازار طلا، چند اقدام اساسی می‌تواند به مدیریت این روند کمک کند:
گسترش ابزارهای مالی مرتبط با طلا در بازار سرمایه: ایجاد قراردادهای آتی طلا با سررسیدهای متنوع‌تر، راه‌اندازی اوراق مشتقه جدید و تقویت نقدشوندگی صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا می‌تواند گزینه‌های متنوع‌تری برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند و از وابستگی آنها به بازار غیررسمی بکاهد.
مدیریت نرخ ارز و کاهش نوسانات آن: از آنجا که قیمت طلا به‌شدت از نرخ دلار تأثیر می‌پذیرد، اتخاذ سیاست‌های ارزی پایدار می‌تواند به کاهش نوسانات بازار طلا و جلوگیری از رفتارهای هیجانی سرمایه‌گذاران کمک کند.
شفاف‌سازی قوانین و مقررات پلتفرم‌های آنلاین: فعالیت گسترده این پلتفرم‌ها نیازمند نظارت و تنظیم‌گری دقیق‌تری است تا از ایجاد سفته‌بازی‌های مخرب در بازار جلوگیری شود. استانداردسازی قیمت‌گذاری و افزایش شفافیت در معاملات طلا و طلای آب‌شده می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی کمک کند.
جمع‌بندی:
رشد پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا، بیش از آنکه یک پدیده تکنولوژیک باشد، ناشی از تحولات اقتصادی و تغییر رفتار سرمایه‌گذاران است.
در حالی که بازار سرمایه ابزارهایی برای سرمایه‌گذاری در طلا ارائه کرده است، هنوز نتوانسته به‌طور کامل نیاز جامعه را پوشش دهد. در این میان، نوسانات نرخ دلار و انتظارات تورمی نقش مهمی در شکل‌گیری تقاضا برای طلا دارند. برای مدیریت بهتر این بازار، توسعه ابزارهای مالی متنوع‌تر، بهبود سیاست‌های ارزی و شفاف‌سازی قوانین مرتبط با پلتفرم‌های آنلاین می‌تواند راه ورود سرمایه ها در این بخش را هموار سازد .
نویسنده: امیر حسین بیطرفان – کارشناس تحلیل صورتهای مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار
منبع: شماره ۱۰۴ نشریه بورس امروز- اسفند ۱۴۰۳
