عرضه اوراق؛ چالش مهم کاهش نرخ سود

به گزارش بورس امروز؛ بازار اوراق تامین مالی در سال ۱۴۰۲ شرایط چندان مناسبی نداشته است. ارزش بازار اوراق در سال گذشته و به صورت خالص (انتشار منهای سررسید) تنها معادل ۱۵ درصد (حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان) افزایش یافته است. این رقم علاوه بر آنکه کمترین نرخ رشد یک دهه اخیر محسوب می شود، بسیار کمتر از کمترین نرخ های رشد قبلی است. با در نظر گرفتن نرخ تورم سال ۱۴۰۲ می توان گفت که ارزش حقیقی بازار اوراق تامین مالی بیش از ۲۰ درصد کاهش یافته است. این موضوع به معنای آن است که سطح تامین مالی اقتصاد ایران بخش دولتی و شرکتی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل از آن کاهش یافته است.

در کنار تغییرات مربوط به کمیت بازار اوراق، ترکیب این بازار نیز در سال قبل به شکلی تغییر کرده که سهم اوراق دولتی به صورت محسوسی افزایش یافته و در مقابل سهم اوراق شرکتی کاهش یافته است . آمارها نشان میدهد که سهم اوراق شرکتی از حدود ۳۰ درصد در ابتدای سال ۱۴۰۲ به کمتر از ۲۵ درصد در پایان سال رسیده است و این موضوع به معنای کاهش تامین مالی بخش خصوصی از طریق بازار اوراق است. لازم به ذکر است که ارزش اوراق شرکتی در سال ۱۴۰۲ و به صورت خالص (انتشار منهای سررسید) حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان کاهش یافته است.

با توجه به وضعیت انقباضی متغیرهای پولی در سال ۱۴۰۲ و کمبود نقدینگی از یکسو و افزایش نیاز بخش دولتی و بخش خصوصی به منابع از سوی دیگر، نرخ سود در بازار اوراق افزایش محسوسی را تجربه کرده است. میانگین نرخ سود اوراق در پایان اسفندماه ۱۴۰۲ به رقم ۳۲ درصد نزدیک شده که یک رکورد تاریخی برای این متغیر محسوب می شود و نسبت به ابتدای سال رشدی معادل ۵٫۵ واحد درصد را نشان می دهد. نکته مهم در زمینه نرخ سود، مساله نرخ سود حقیقی (نرخ سود اسمی منهای تورم) به دامنه مثبت برای نخستین بار طی شش سال اخیر است. در صورت تداوم این شرایط انتظار بر آن است که رفته رفته تقاضا برای تامین مالی کاهش یابد و این موضوع به معنای کاهش سطح فعالیت اقتصادی بنگاه ها و نرخ رشد اقتصادی خواهد بود.

نکته مهم دیگر در رابطه با وضعیت بازار اوراق تامین مالی، فضای نامناسب برای انتشار اوراق جدید تا پایان سال است؛ در کنار بالا بودن نرخ سود که مانع مهمی برای انتشار اوراق محسوب می شود، آمارها نشان می دهد که تا پایان سال ۱۴۰۳ حدود ۱۷۵ هزار میلیارد تومان از اوراق موجود سررسید خواهند شد و این به معنای امکان جایگزینی اوراق مذکور توسط اوراق جدید (بدون تغییر جدی در تعادل بازار و نرخ سود) است. مقایسه این رقم با رقم ۲۲۵ هزار میلیارد تومان سررسید اوراق در سال ۱۴۰۲ نشان می دهد که خروج اوراق در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ کاهش خواهد یافت و این موضوع به معنای آن است که فشار عرضه اوراق در سال ۱۴۰۳ به صورت نسبی بالا خواهد بود و این موضوع چالش مهمی برای کاهش نرخ سود خواهد بود.