سیدعباس حسینی:
مصرف سرانه داخلی؛ یکی از مزایای رقابتی صنعت فولاد کشور
یکی از موضوعات اصلی در زمینه تولید فولاد کشور، موضوع مزیت‌های رقابتی آن از جمله نیروی انسانی ماهر و تحصیل کرده، ذخایر و منابع معدنی غنی و همچنین با توجه به جمعیت و وسعت کشور، میزان مصرف سرانه داخلی آن است.
به گزارش بورس امروز، یکی از مزیت‌های رقابتی تولید فولاد در کشور نسبت به سایر کشورهای منطقه، جمعیت ۸۵ میلیونی ایران است و اگر بخواهیم به مصرف سرانه فولاد در مقایسه با سایر کشورهای منطقه اشاره کوتاهی داشته باشیم، باید گفت بیشتر چنین کشورهایی از جمله ترکیه که دارای جمعیتی تقریباً معادل کشور ما است، به مصرف سرانه فولاد در بازارهای داخلی خود، نگاه خاص و ویژه‌ای دارند.
درحال حاضر میزان تولید فولاد در ایران حدود ۳۰ میلیون تن در سال است اما در کنار افزایش میزان تولید، متأسفانه مصرف سرانه فولاد روز به روز کاهش یافته است. آمارها و شواهد حاکی از آن است که مصرف سرانه فولاد در کشور طی هفت سال گذشته به نصف کاهش پیدا کرده است و این امر موضوعی قابل تأمل است که جای بحث و بررسی کارشناسی دقیقی دارد.
به طور واضح و روشن، یکی از راه‌های افزایش مصرف سرانه داخلی فولاد، ایجاد و راه‌اندازی پروژه‌های عمرانی جدید شامل پروژه‌های زیربنایی و ساخت و ساز است. هرچند باید یادآور شد که این پروژه‌ها برای اجرا در بخش‌هایی نیاز به منابع ارزی دارند و یکی از راه‌های تأمین ارز مورد نیاز کشور نیز صادرات غیرنفتی در همه زمینه‌ها از جمله صادرات فولاد است.
البته دولت می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های مختلف، از جمله فراهم آوردن بسترهای لازم برای اجرای پروژه‌های گوناگون، تدابیری را پیگیری کند تا زمینه رشد سرانه مصرف داخلی فولاد در حد قابل توجهی شکوفا شود ولی اگر وضعیت صنعت فولاد کشور به گونه‌ای رقم بخورد که دارای جمعیت بالایی باشیم اما نتوانیم مازاد تولید فولاد را در داخل کشور مصرف کنیم، به طور طبیعی این مزیت رقابتی مهم، خود به خود از دست خواهد رفت.
در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴، مقرر شده است ۵۵ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد داشته باشیم اما باید توجه داشت که سه تابستان و دو زمستان گذشته را با محدودیت انرژی از جمله برق در تابستان و گاز در فصول سرد پشت سر گذاشته‌ایم و حتماً این روال در ماه‌ها و حتی سال‌های آینده ادامه خواهد داشت و این روند قطعاً در زمینه میزان تولید فولاد تأثیر منفی برجای خواهد گذاشت. حتی اگر بتوانیم با همین وضعیت انرژی به تولید ۴۵ میلیون تن فولاد در سال برسیم، از یک سو به دلایل مختلف سیاسی و اقتصادی درحال حاضر ظرفیت بازار صادرات ۱۵ میلیون تن فولاد را نداریم و از سوی دیگر ظرفیت و کشش مصرف ۳۰ میلیون تن در داخل کشور نیز فراهم نیست.
درحال حاضر از حدود ۳۰ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد کشور، حدود ۹.۵ میلیون تن از آن صادر می شود و نتیجه می‌گیریم که مصرف داخلی حدود ۲۰ تا ۲۱ میلیون تن است و در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ این میزان مصرف داخلی دست کم باید به ۳۰ میلیون تن و میزان صادرات فولاد از ۹.۵ میلیون تن فعلی به ۱۵ میلیون تن در سال افزایش پیدا کند درحالی که درحال حاضر در هر دو زمینه یعنی افزایش مصرف داخلی و نیز صادرات، دچار مشکلات مختلفی هستیم.
بازاریابی، بازارسازی و ایجاد بازار صادراتی یک بُعد این موضوع است و افزایش مصرف سرانه داخلی فولاد مقوله دیگری است که تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران کشور باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
اگر در افق چشم انداز ۱۴۰۴ یا حتی با تأخیر چندساله، به تولید قطعی ۵۵ میلیون تن فولاد دست پیدا کنیم، وضعیت فعلی در زمینه صادرات فولاد و مصرف سرانه فولاد حادتر خواهد شد زیرا در این صورت و با میزان تولید ۵۵ میلیون تن در سال ، باید ۲۰ میلیون تن صادرات و ۳۵ میلیون تن میزان مصرف داخلی کشور باشد.
در چنین حالتی میزان صادرات باید به بیش از دو برابر میزان صادرات فعلی افزایش پیدا کند که به نظر امری بسیار دشوار است و مصرف داخلی فعلی ۲۱ تا ۲۲ میلیون تن، باید به حداقل ۳۵ میلیون تن برسد یعنی حدود ۱.۶ برابر افزایش پیدا کند که این رقم نیز با شرایط فعلی اقتصاد کشور دست نیافتنی به نظر می‌رسد.
در مجموع و با در نظر گرفتن تمامی جوانب امر از جمله راهبردی بودن صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع مادر، لازم است مسئولان مربوطه در سطح کلان نگرش و دیدگاه ویژه‌ای به این محصول حیاتی و مورد نیاز صنایع مختلف داشته باشند و با اتخاذ تصمیمات کارشناسی شده، تمام تلاس خود را در این زمینه معطوف نمایند.
نویسنده: مهندس سیدعباس حسینی – مدیرعامل فولاد کاوه جنوب کیش
