ظرفیت بالای صنعت نفت برای رشد و توسعه اقتصادی در ایران
یک کارشناس انرژی با اشاره به اینکه روند رو به رشد صنعت نفت و گاز ایران ظرفیت‌های زیادی برای رشد و توسعه دارد، گفت: بخشی از این ظرفیت امکان افزایش صادرات نفت و گاز و احیای بازارها است و بخش مهم‌تر جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی که در این مسیر گام‌های خوبی برداشته شده است.
به گزارش بورس امروز؛ رشد اقتصادی ایران از سوی مرکز آمار برای تابستان سال ۱۴۰۲ اعلام شد و بر اساس این گزارش بخش نفت با اختلاف معناداری از دیگر بخش‌ها، رشدی ۲۵.۶ درصدی را در سه ماه تابستان به خود اختصاص داده و بیشترین تأثیر مثبت را بر تولید ناخالص داخلی داشته است، این در حالی است که ایران همچنان با تحریم‌ها علیه صنعت نفت خود دست به گریبان است، با این حال این تحریم‌ها مانع افزایش تولید و صادرات نفت ایران در دولت سیزدهم نبوده است.
علیرضا سلطانی، کارشناس اقتصاد انرژی البته معتقد است ظرفیت‌هایی که در یکی دو دهه گذشته به‌دلیل شرایط تحریمی و چالش‌های اقتصادی و سیاسی خارجی بلااستفاده باقی مانده و این مسئله در کل اقتصاد کشور تأثیر منفی گذاشته است. بدون تردید این صنعت نمی‌تواند صرفاً متکی بر عوامل داخلی به همه ظرفیت توسعه‌ای خود برسد.
وی گفت که البته شرکت‌های ایرانی در حوزه‌های مختلف از جمله تولید و بهره‌برداری از میدان‌های نفت و گاز در حال فعالیت هستند که یک نمونه آن فاز ۱۱ پارس جنوبی است. این عوامل به‌طور طبیعی در رشد صنعت نفت و پیشرانی آن در اقتصاد کشور نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
گزارش‌های آماری از مراجع رسمی نشان از رشد قابل توجه صنعت نفت در دو سال گذشته و سهم بالای این صنعت در رشد اقتصادی کشور دارد. ارزیابی شما از این آمار چیست؟
آمار رسمی اخیر بانک مرکزی و مرکز آمار ایران از وضعیت اقتصادی کشور در دو سال اخیر امیدوارکننده و مثبت ارزیابی می‌شود. این گزارش‌ها نشان از خروج اقتصاد کشور از بن‌بست رکود و رشد منفی است که در یک دهه اخیر تحت تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر کشور تحمیل شده بود.
مسئله مهم و محوری در این گزارش‌ها که امیدوارکننده به نظر می‌رسد، سهم قابل توجه بخش نفت در خروج از بن‌بست رکود و قرار گرفتن اقتصاد کشور در ریل رشد است. بر اساس گزارش‌های مرکز آمار، تولید ناخالص داخلی در تابستان ۱۴۰۲ در مقایسه با تابستان سال گذشته بدون احتساب بخش نفت و گاز ۴.۲ درصد رشد کرده، این در حالی است که این رشد با احتساب نفت به ۷.۱ درصد افزایش یافته است.
بر اساس همین گزارش تولید و استخراج نفت در سه ماهه تابستان امسال نسبت به تابستان ۱۴۰۲ حدود ۲۵ درصد رشد کرده است. این رشد در مقایسه با بهار امسال که رقمی حدود ۲۰ درصد بود هم رشد مطلوب و قابل توجهی را نشان می‌دهد. این گزارش‌ها و آمار بیان‌کننده تحرک صنعت نفت برای عبور از چالش‌ها و تحریم‌ها و تلاش برای جبران عقب‌ماندگی‌های گذشته است.
با وجود شرایط تحریمی، به نظر شما رشد صنعت نفت در سال‌های اخیر چگونه محقق شده است؟
واقعیت این است که ظرفیت و تولید واقعی نفت ایران رشد خوبی را تجربه کرده و در کنار تولید امکان صادرات نفت به بازارهای خارجی بالا رفته است. افزون بر صادرات نفت خام، صادرات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی هم افزایش یافته که این تجربه صادراتی موفق به‌طور نسبی با بازگشت منابع ارزی آن همراه بوده است.
از سوی دیگر ظرفیت‌های داخلی صنعت نفت در طول دو دهه اخیر به لحاظ اقتصادی و فنی به‌خوبی رشد کرده است. صنعت نفت اکنون از وجود شرکت‌های صاحب‌نام و ظرفیت اقتصادی و فنی بالایی دارد. شرکت‌هایی که بار توسعه‌ای این صنعت را در این مدت به دوش کشیده‌اند.
این شرکت‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله تولید و بهره‌برداری از میدان‌های نفت و گاز در حال فعالیت هستند که یک نمونه آن فاز ۱۱ پارس جنوبی است. این عوامل به‌طور طبیعی در رشد صنعت نفت و پیشرانی آن در اقتصاد کشور نقش اصلی را ایفا می‌کند.
آیا روند رو به رشد صنعت نفت ادامه خواهد داشت؟
روند رو به رشد صنعت نفت و گاز ایران با ایجاد ظرفیت‌های جدید داخلی و گشایش فرصت‌های جدید در سطح مناسبات خارجی همچنان تداوم خواهد داشت. این صنعت ظرفیت‌های زیادی برای رشد و توسعه دارد.
ظرفیت‌هایی که در یکی دو دهه گذشته به‌دلیل شرایط تحریمی و چالش‌های اقتصادی و سیاسی خارجی بلااستفاده باقی مانده و این مسئله در کل اقتصاد کشور تأثیر منفی گذاشته است. بی‌تردید این صنعت نمی‌تواند تنها متکی بر عوامل داخلی به همه ظرفیت توسعه‌ای خود برسد.
صنعت نفت یک صنعتی جهان است و به‌طور طبیعی باید در چارچوب، روند و استانداردهای بین‌المللی و با بهره‌مندی از ظرفیت‌های اقتصادی و فناوری بین‌المللی توسعه یابد. واقعیت این است که صنعت نفت و گاز ایران در دو دهه اخیر از گردونه رقابت با دیگر کشورهای نفتی و گازی عقب افتاده است و باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و به خصوص بین‌المللی این عقب‌ماندگی را جبران کند.
بنابراین با توجه به محدودیت منابع مالی و فنی داخلی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی برای صنعت نفت ایران اجتناب‌پذیر است. بخشی از این ظرفیت امکان افزایش صادارت نفت و گاز و احیای بازارهاست و بخش مهم‌تر جذب سرمایه‌های خارجی که در این مسیر گام‌های خوبی هم برداشته شده است.
تحرکات بین‌المللی و دیپلماسی نفتی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا تحرکات اخیر می‌تواند به رشد بیشتر صنعت نفت کمک کند؟
ایران اکنون همکاری خوب و تأثیرگذاری در بازار نفت به‌ویژه اوپک و اوپک‌پلاس دارد. این حضور فعال و مؤثر و همکاری‌جویانه، پیام مثبتی برای کنشگران و فعالان بین‌المللی صنعت نفت دارد، به این معنا که می‌توانند روی ظرفیت‌های نفت و گاز ایران و بازگشت آن به شرایط عادی حساب کرده و نسبت به بازگشت به ایران و همکاری با صنعت نفت و گاز ایران کسب آمادگی کنند.
از سوی دیگر نشانه‌های خوبی وجود دارد که دست‌اندرکاران صنعت نفت و گاز به انتظار رفع تحریم‌ها نمانده و تحرکات زیادی در جهت همکاری و مشارکت با شرکت‌های نفتی خارجی خصوصاً شرکت‌های شرق آسیا و چین و روسیه داشته‌اند که می‌تواند به تحرک در صنعت نفت و نقش‌آفرینی بیشتر این صنعت در رشد و رونق اقتصادی کشور کمک کند.
اکنون ظرفیت‌های داخلی صنعت نفت به خوبی رشد کرده و با اضافه شدن ظرفیت‌های بین‌المللی بی‌شک صنعت نفت ایران با سرعت و کیفیت بیشتری رشد خواهد کرد و سبب رشد بیشتر اقتصاد کشور نیز خواهد شد.
