تهاتر طلا و دانش راز شکوفایی اقتصاد ایران و تاجیکستان
نگاهی به اقتصاد تاجیکستان و توانمندی ایران در توسعه زیرساخت برق‌آبی بیانگر آن است که ایران می‌تواند در قبال صادرات خدمات مهندسی برای توسعه سدها و نیرگاه‌های برق‌آبی از منابع معدنی تاجیکستان از جمله طلا و آلومینیوم استفاده کند.
به گزارش بورس امروز، مهمترین محور سیاست خارجی ایران در دو سال گذشته، دیپلماسی منطقه‌ای است و نگاهی به سفرهای بالاترین مقام اجرایی کشور مشخص می‌کند کشورهای منطقه بیشترین مقصد سفرهای رئیس جمهور به منظور رایزنی‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سایر موارد بوده است.
در این راستا، یکی از کشورهایی که در منطقه آسیای میانه واقع شده و روابط بین ایران و این کشور می‌تواند به رشد اقتصادی دو کشور کمک کند، تاجیکستان است.
مروری بر اقتصاد تاجیکستان بر اساس اطلاعات جهانی
بر اساس به‌روزترین اطلاعات از اقتصاد تاجیکستان با اتکا به اطلاعات نشریه فوکاس اکونومیکس، تاجیکستان هم اکنون ۹.۸ میلیون نفر جمعیت دارد و تولید ناخالص داخلی آن به ۱۰.۵ میلیارد دلار می‌رسد. طی ۵ سال گذشته تاجیکستان شرایط رشد اقتصادی را تجربه کرده و در سال ۲۰۲۲ شاخص رشد اقتصادی این کشور به ۸ درصد رسیده است.
نرخ تورم در تاجیکستان از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ افزایشی بوده و از ۳.۹ درصد به ۹ درصد رسیده است، اما در سال ۲۰۲۲ با کاهش ۲.۴ درصدی نرخ تورم، این شاخص به ۶.۶ درصد رسیده است. تراز تجاری اقتصاد تاجیکستان هم‌اکنون منفی ۳ میلیارد دلار برآورد شده و به معنای آن است که میزان واردات این کشور ۳ میلیارد دلار بیش از صادرات است. با این وجود تراز حساب جاری تاجیکستان در سال ۲۰۲۲، ۱.۶ میلیارد دلار مثبت بوده است.
از سال ۲۰۱۸ سرمایه‌گذاری خارجی در تاجیکستان رونق گرفته و طی ۶ سال اخیر ۱.۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب توسعه زیرساخت تاجیکستان شده است.
مرور اطلاعات اقتصادی تاجیکستان بیانگر یک ضعف بزرگ در نظام اقتصادی این کشور است. بر این اساس، بدهی‌های خارجی و عمومی در اقتصاد تاجیکستان رقم بالایی را به خود اختصاص می‌دهد؛ برای مثال سهم بدهی عمومی از کل تولید ناخالص داخلی تاجیکستان در سال ۲۰۲۲ به ۳۴.۶ درصد رسید. این وضعیت در بدهی‌های خارجی شرایط متفاوتی داشته و سهم بدهی خارجی از تولید ناخالص داخلی تاجیکستان به ۷۹ درصد می‌رسد و میزان این بدهی از ۷ میلیارد دلار فراتر رفته است.
بیشترین بدهی خارجی تاجیکستان به کشور چین با سهم ۳۱ درصدی در بدهی است و بانک جهانی، بانک توسعه آسیایی و اوراق قرضه یورویی در مقام‌های بعدی بیشترین بدهی خارجی تاجیکستان قرار دارند.
صادرات و واردات تاجیک‌ها زیر ذره‌بین آمار
بر اساس اطلاعات پایگاه آماری OEC بیشترین میزان صادرات کالای تاجیکستان مربوط به صادرات طلاست و ۳۷.۲ درصد از صادرات تاجیکستان به این محصول اختصاص دارد. قزاقستان، ترکیه، چین و ازبکستان در کنار هنگ‌کنگ بیشترین مقصد کالاهای صادراتی تاجیکستان هستند و ایران نیز با ۱.۸ درصد جذب کالا از این کشور در جایگاه هفتم مقاصد صادراتی تاجیکستان قرار دارد.
از سوی دیگر بیشترین کالای وارداتی به تاجیکستان مربوط به محصولات الکتریکی و کالاهای مرتبط با بخش انرژی، به‌ویژه برق است و کشورهای چین، قزاقستان، ازبکستان، ترکیه و هند بیشترین صادرات کالا به تاجیکستان را به خود اختصاص داده‌اند. کالاهای ایرانی نیز با در برگرفتن ۱.۵ درصد بازار کالاهای وارداتی، رتبه هفتم صادرات کالا به تاجیکستان را در اختیار دارد.
ایران با سازوکار تهاتر طلا و دانش مهندسی، زیرساخت تاجیکستان را توسعه دهد
در این راستا، سیما غفاری، کارشناس اقتصاد انرژی، گفت: تاجیکستان علاوه بر شرایط اقتصادی، یک کشور با منابع آبی متعدد است و به عنوان منبع آبی آسیای میانه شناخته می‌شود. در این راستا بیشترین جذب سرمایه‌گذاری و بدهی خارجی تاجیک‌ها مرتبط با توسعه زیرساخت سدسازی و نیروگاه‌های برقابی است.
این کارشناس اقتصاد انرژی گفت: توسعه سرمایه‌گذاری ایران در زیرساخت‌های سدسازی و نیروگاه‌های برقابی تاجیکستان با اتکا به توانمندی داخلی در کنار استفاده از شیوه بازپرداخت تهاتری می‌تواند زمینه رشد اقتصادی دو کشور را فراهم کند.
وی در تشریح استفاده از سازوکار تهاتر عنوان کرد: تاجیکستان به‌جای گرفتن وام‌های خارجی، با سپردن توسعه نیروگاه‌های برقابی و سدهای خود به ایران، می‌تواند از منابع معدنی خود از جمله طلا، روی، سرب و آلومینیوم در کنار آنتیموان نسبت به بازپرداخت سرمایه‌گذاری ایران در کشور خود اقدام کرده و به این طریق سهم بدهی خارجی در اقتصاد خود را کاهش دهد.
دانش ایرانی در توسعه زیرساخت آب و برق تاجیکستان
بر اساس اطلاعات موجود در معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه هم اکنون شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های زیربنایی اساسی تاجیکستان از جمله ساخت سد و نیروگاه سنگ توده ۲، تونل استقلال و نیروگاه بزرگ راغون، مشغول به فعالیت هستند و انگیزه از طرف ایران برای توسعه همکاری‌ها وجود دارد.
یکی از مهمترین محورهای سفر رئیس جمهور و تیم دولت به تاجیکستان فراهم کردن مقدمات دیدار بین تجار ایرانی و تاجیکستانی است. بر این اساس به نظر می‌رسد با توجه به شرایط اقتصادی تاجیکستان، شرکت‌های فعال در حوزه مهندسی آب و برق، بیشترین سهم در مراودات تجاری را به خود اختصاص دهند.
