سهمیه عرضه اولیه صندوق‌ها؛ در تضاد با وعده‌های دولت سیزدهم

به گزارش بورس امروز، بورس تهران در دومین سالگرد فعالیت دولت سیزدهم یکی از شدید‌ترین رکود‌های معاملاتی تاریخی خود را تجربه می‌کند. بازار سهام پس از تجربه تلخ سهامداران خرد در سال ۹۹ ، همچنان نتوانسته است ورود پول حقیقی قابل توجه و متداومی را تجربه کند. بورس تهران در این مدت تنها در بازه صعودی شاخص کل ورود پول چشمگیری داشت و بخش زیادی از این دو سال را در رکود معاملاتی به سر برده است.

رییس دولت سیزدهم در دوره انتخابات ریاست جمهوری به سهامداران خرد وعده داد که عدم اطمینان ایجاد شده به واسطه واقعه تلخ سال ۹۹ را با جبران زیان آن‌ها از بین می‌برد و بازار سهام بدون دخالت دولت به کار خود ادامه می‌دهد. حتی در این مدت، مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در مصاحبه‌های خود اعلام کرد که دولت هیچ دخالتی در بازار سهام نداشته است. در ارتباط با صحت عدم دخالت دولت در بازار سهام تنها نیاز است که دلیل تغییر نرخ گاز پتروشیمی‌ها را با شرایط سهم‌های این صنعت و قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌ها در سایر نقاط جهان مقایسه کنید تا متوجه شوید بازار سهام تا چه حدی درگیر سیاستگذاری‌های دستوری است.

علاوه بر دخالت‌های دستوری در روند فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ دولتی که معمولاً مدیران عامل آن‌ها تعارض منافعی با آسیب دیدن شرکت تحت کنترلشان ندارند؛ بحث دلیل تسهیم بخش قابل توجهی از عرضه‌های اولیه به صندوق‌های سهامی و مختلط مطرح است. صندوق‌هایی که از شروع ریاست مجید عشقی بر سازمان بورس از حمایت‌های متعددی بهره‌مند شدند. دلیل حمایت از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اینجا مطرح نیست اما اگر حمایت از این صندوق‌ها را در راستای حمایت از بازار سهام فرض کنیم؛ قطعا تا زمانی که از سهامداران خرد حمایت نشود و جلب اعتماد صورت نگیرد؛ صندوقی قادر به جذب سرمایه حقیقی‌های بی اعتماد، نخواهد شد. از سوی دیگر حمایت از صندوق‌ها، در شرایطی که شفافیت لازم در خصوص معاملات آن‌ها وجود ندارد و گاهی آمار‌هایی از اطلاعات پنهانی در معاملات برخی از کدهای حقیقی‌ و حقوقی‌ بازار افشا می‌شود؛ منطقی به نظر نمی‌رسد.

در بین بورس‌های جهانی از روش‌های متعددی برای عرضه اولیه سهام استفاده می‌شود که یکی از آن‌ها، روش ترکیبی است. این روش در حال حاضر برای عرضه اولیه سهام توسط بورس و فرابورس بیشتر از سایر روش‌ها استفاده می‌شود و حتی گاهی عرضه اولیه کاملاً به صورت خصوصی به صندوق‌های سهامی و مختلط صورت می‌گیرد. دلیل این نوع عرضه معمولا عدم فروش بخشی از سهام که به صورت خصوصی عرضه شده تا مدت معلومی (اغلب ۹ ماه) عنوان می‌شود که باعث کاهش ریزش قیمت سهم در زمان ذخیره سود می‌شود. اما جای سوال اینجاست که چرا از روش‌های معمول دیگری که برای عرضه اولیه در بورس‌های جهانی استفاده می‌شود و در برابر ریزش قیمت در زمان ذخیره سود امن است استفاده نمی‌شود.

روش ترکیبی که در دو عرضه اولیه اخیر یک سوم خصوصی و دو سوم عمومی بوده است؛ باعث می‌شود که سهامداران خرد از امکان بهره‌مندی از کل سود کم ریسک عرضه اولیه سهام را نداشته باشند و صندوق‌های سهامی و مختلط نیز بخشی از این سود را تصاحب کنند. با توجه به عدم اطمینان شکل گرفته در بین فعالان بازار سهام نسبت به توجه دولت به مالکیت خصوصی سهامداران و عدم دخالت‌های دستوری در شرکت‌های سهامی، تحلیلگران مالی معتقدند که بورس و فرابورس می‌توانند با انتخاب روش‌های عرضه اولیه دیگری و تلاش در جهت بهره‌مندی سهامداران خرد از سود‌آوری بازار سهام به جای حمایت از صندوق‌ها، در عین حفظ قیمت متناسب سهام عرضه شده و اتخاذ تدابیر مناسب مانند لیست توقف، در جهت عدم ریزش شدید در زمان ذخیره سود؛ اعتماد مردم به بهترین بازار سرمایه‌گذاری کشور کمی بازگردد.