تأثیر تصمیم اوپک‌پلاس بر تعادل بازار ال‌پی‌جی
به گزارش رسانه خبری بورس امروز ، دوم آوریل، یک روز پیش از چهل و هشتمین نشست کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک‌پلاس (JMMC)، این نهاد مهم نفتی کاهش روزانه یک میلیون و ۱۶۰ هزار بشکه تولید نفت خام این گروه را از ابتدای ماه می تا پایان سال ۲۰۲۳ اعلام کرد. بخش عمده‌ای […]
این اقدام، بی‌سابقه بود؛ زیرا اوپک‌پلاس بارها تعهد خود را به کاهش ۲ میلیون بشکه در روز اعلام شده در اکتبر گذشته – در سی و چهارمین نشست وزیران اوپک و غیراوپک در دسامبر و در خلال چهل و هفتمین نشست JMMC در فوریه – تأیید کرده بود.
به‌تازگی یعنی در ماه مارس، زمانی که الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه از شهر ریاض – پایتخت عربستان سعودی – بازدید کرد، اوپک‌پلاس اعلام کرده بود که به کاهش ۲ میلیون بشکه در روز پایبند است.
در حالی که بر اساس ارزیابی‌ها از اواخر زمستان بازار ال‌پی‌جی دچار مقداری مازاد عرضه شده است، کاهش اخیر اوپک‌پلاس به طور بالقوه می‌تواند این وضعیت را بهبود ببخشد و ۸۰ تا ۹۰ هزار تن در ماه (حدودا دو محموله VLGC) را از ماه می تا دسامبر از بازار حذف کند.
در این گزارش تأثیر تصمیم اخیر اوپک‌پلاس بر تولید ال‌پی‌جی خاورمیانه و همچنین تأثیرات محتمل در بازار جهانی ال‌پی‌جی بررسی می‌شود.
کاهش تولید نفت خام، به افت تولید گازهای همراه در خاورمیانه منجر می‌شود
در میان تولیدکنندگان خاورمیانه، عربستان سعودی متعهد شد که بیشترین کاهش تولید نفت را به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز داشته باشد و پس از آن عراق با ۲۱۱ هزار بشکه در روز، امارات با ۱۴۴ هزار بشکه در روز و کویت با ۱۲۸ هزار بشکه در روز از این تصمیم پیروی می‌کنند. بخش عمده‌ای از مایعات گازی تولیدی در این چهار کشور از تولید گازهای همراه نفت به دست می‌آید. از این رو، این کاهش‌ها منجر به افت قابل توجهی در میزان عرضه و نهایتاً تراز ال‌پی‌جی خاورمیانه خواهند شد.
تولید نفت خام عربستان سعودی در ژانویه و فوریه، ۱۰۰ هزار بشکه در روز کمتر از سهمیه ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز بود که قبلاً تا حدودی بر خروجی ال‌پی‌جی کشور تأثیر گذاشته بود. کاهش بیشتر تولید نفت خام، باعث کاهش عرضه ال‌پی‌جی عربستان سعودی در حدود ۶۵ تا ۷۰ هزار تن در ماه از ماه می تا پایان سال خواهد شد.
در مورد عراق اما این موضوع متفاوت خواهد بود، زیرا با توجه به ظرفیت ناکافی جمع‌آوری و فرآورش گازهای همراه، میزان قابل توجهی از گازهای همراه تولیدی از این کشور در حال حاضر به مشعل فرستاده و سوزانده می‌شود، بنابراین شاهد تأثیری ناچیز یا در حد صفر در تولید ال‌پی‌جی این کشور خواهیم بود.
در مورد امارات و کویت هم انتظار می‌رود که عرضه ال‌پی‌جی حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار تن در هر ماه از هر یک از این دو کشور تا پایان سال کاهش یابد.
در مجموع، کاهش‌های جدید داوطلبانه اعلام شده توسط برخی کشورهای اوپک‌پلاس حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تن بصورت تجمعی از عرضه ال‌پی‌جی به بازار بین ماه‌های می تا دسامبر خواهد کاست.
مازاد عرضه در بازار ال‌پی‌جی اندکی کاهش می‌یابد
بازار ال‌پی‌جی نسبت به وضعیت نسبی کمبود عرضه (در مقایسه با تقاضا) در ماه فوریه به‌طور قابل توجهی تغییر و به سوی مازاد عرضه حرکت کرده است. با پایان تعمیرات و نگهداری در پایانه‌های ینبع (yanbu) در عربستان و رویس (Ruwais) در امارات که به تأمین‌کنندگان کلیدی خاورمیانه اجازه فروش دوباره تک‌محموله‌ها را داده است، میزان عرضه ال‌پی‌جی در این منطقه افزایش یافت.
با این حال انتظار می‌رود در ماه‌های پیش رو، با توجه به کاهش تولید نفت خام اوپک‌پلاس سطح موجودی انبارها از ماه می کاهش یابد و متعاقب آن خریداران ال‌پی‌جی در صنعت پتروشیمی در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۳، خریدار عمده تک‌محموله‌های زمستان خواهند شد. البته این نگرانی هم وجود دارد که کاهش تولید ممکن است منجر به افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها شده که این امر می‌تواند جلوی افزایش تقاضای پتروشیمی‌ها را بگیرد.
ایران نبض بازار ال‌پی‌جی خاورمیانه را به دست می‌گیرد؟
رصدکنندگان بازارهای صادراتی، پیش‌بینی می‌کنند که صادرات سالانه ال‌پی‌جی ایران در سال جاری به میزان حدود ۸۰۰ هزار تن افزایش یابد که خریداران چینی احتمالاً این میزان افزایش در صادرات را جذب خواهند کرد. این مسأله می‌تواند بخش قابل توجهی از کاهش عرضه سایر تولیدکنندگان خاورمیانه – متعاقب کاهش تولید اوپک‌پلاس – را جبران کند.
افزایش ناوگان نامرئی حاکی از صادرات بیشتر ال‌پی‌جیِ ایران است
ایران همچنان به کشف راه‌هایی برای افزایش صادرات ال‌پی‌جی با وجود تحریم‌های آمریکا ادامه می‌دهد. این موارد شامل ارسال از طریق واسطه‌ها، یافتن خریداران جدید و افزودن کشتی‌های جدید به ناوگان سایه آن است. همچنین چندین شرکت کشتیرانی مستقر در چین، هنگ‌کنگ، هند و امارات که مظنون به تجارت گاز مایع ایران بودند، تحریم شده‌اند. با این وجود، صادرات ال‌پی‌جی ایران در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲ میلیون تن در سال افزایش یافته است.
کشتی‌های جدید حاوی تک‌محموله‌های «اسرارآمیز» ال‌پی‌جی از خاورمیانه (یا به عبارتی متعلق به ایران) همچنان در چین تخلیه می‌شوند. با این حال هیچ رقم مشخصی مبنی بر اینکه ایران امسال چند کشتی می‌تواند به ناوگان سایه خود اضافه کند، وجود ندارد. این پتانسیل برای کشوری که حدود ۲۱ میلیون تن در سال ظرفیت بالقوه تولید LPG دارد بسیار زیاد است. با این اوصاف، استحصال ال‌پی‌جی (و در نتیجه صادرات) تا حد زیادی به توانایی ایران برای یافتن بازار (صادرات یا مصرف داخلی) بستگی دارد.
ایرانِ تشنه گاز در پی یافتن راهی برای کاهش ذخایر میعانات گازی
ایران به دلیل محدودیت‌های فنی و عملیاتی خود، بخشی از ال‌پی‌جی را در سیستم خط لوله گاز داخل کشور تزریق می‌کند. از سوی دیگر ذخایر میعانات گازی در پایان سه ماهه اول سال ۲۰۲۲ به بالاترین میزان خود یعنی بیش از ۱۲۰ میلیون بشکه رسید، زیرا تقاضای شدید گاز در طول زمستان منجر به افزایش تولید گاز از پارس جنوبی شد. با این حال، صادرات میعانات گازی به ونزوئلا و چین به کاهش سطح موجودی در اواخر همان سال کمک کرد.
ذخایر میعانات گازی ایران در ماه گذشته به حدود ۸۴ میلیون بشکه و به سطح فوریه ۲۰۲۰ بازگشته است. بر اساس تخمین موسسات رصدکننده، ۲۶ میلیون بشکه در شناورهای شرکت ملی نفتکش ایران، ۵۰ میلیون بشکه در مخازن ذخیره‌سازی خشکی و حدود ۸ میلیون بشکه میعانات گازی ایران در چین ذخیره می‌شود. با پیش‌بینی روند تولید و مصرف و صادرات، انتظار می‌رود ذخایر میعانات گازی تا اواسط سال جاری میلادی (۲۰۲۳) به حدود ۷۵ میلیون بشکه کاهش یابد.
بنابراین این کاهش حجم مخازن، زمینه را برای افزایش تولید گاز فراهم خواهد کرد. ظرفیت مازاد (استفاده نشده) فراورش گاز پارس جنوبی در سال ۲۰۲۳ (که در حال حاضر حدود ۵.۵ میلیارد فوت مکعب در روز است) نیز امکان افزایش تولید گاز را می‌دهد. بر اساس برآوردها، رشد سالانه ۰.۸ میلیارد فوت مکعبی در روز در تولید گاز پارس جنوبی باعث افزایش ۶۵۰ هزار تنی استحصال ال‌پی‌جی در سال جاری خواهد شد.
افزایش تولید ال‌پی‌جی ایران در سال جاری
تولید گاز همراه (نفت) در ایران در مقایسه با تولید گاز از پارس جنوبی نسبتاً کم است. علاوه بر این، گاز همراه در ایران در مقایسه با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت بازده مایعات و میعانات (NGL) نسبتاً پایین‌تری دارد. در سال‌های گذشته، تولید نفت خام ایران به دلیل تحریم‌ها کاهش یافت که تولید گازهای همراه را محدود کرد. با این حال، تولید نفت خام در سال ۲۰۲۱ در بحبوحه افزایش فعالیت پالایشگاه‌ها و صادرات نفت خام (عمدتا به چین) شروع به بهبود کرد. در سال ۲۰۲۲، میزان تولید روزانه نفت خام ایران با افزایش حدود ۱۳۰ هزار بشکه‌ای به ۲.۵ میلیون بشکه در روز رسید.
به نظر می‌رسد این روند افزایشی در سال ۲۰۲۳ نیز ادامه یابد. شرکت مشاوره فکت‌گلوبال انرژی پیش‌بینی کرده است تولید نفت خام ایران در سال ۲۰۲۳ حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد که تولید گاز همراه را به میزان ۰.۴ میلیارد فوت مکعب در روز و تولید ال‌پی‌جی را به میزان ۱۲۰ کیلوتن در سال افزایش خواهد داد.
تقاضای چین برای افزایش خرید پروپان از ایران
در سه ماهه اول سال ۲۰۲۳، در بحبوحه زمستان گرمتر از حد معمول و افزایش تقاضا از سوی چین، صادرات گاز مایع ایران رشد قوی ۲۰ درصدی فصلی را به ثبت رساند. بسته به اینکه بهبود تقاضای پایین‌دستی در چین در سال جاری چگونه باشد، چین شاید بتواند وارداتش از ایران را حتی بیشتر از این افزایش دهد.
البته این نگرانی وجود دارد که با توجه به اعلام اخیر اوپک‌پلاس، در ماه‌های پیش رو قیمت ال‌پی‌جی روند افزایشی داشته باشد که این موضوع می‌تواند بر نرخ سودآوری واحدهای پتروشیمی تأثیر منفی بگذارد. با این حال، واحدهای PDH جدیدی که در چین (مجموعاً ۴.۳۵ میلیون تن) در سال جاری انتظار می‌رود به بهره‌برداری برسند، تقاضای این کشور را برای واردات ال‌پی‌جی با تخفیف زیاد از ایران افزایش می‌دهد، زیرا خریداران بخش خصوصی به دنبال خوراک ارزان‌تر هستند.
