اولین پایگاه «زیرزمینی» نیروی هوایی ارتش با نام «عقاب۴۴» رونمایی شد

این نخستین پایگاه هوایی «زیرزمینی» ارتش جمهوری اسلامی ایران که رسانه‌ای می‌شود و اطلاعات بیشتری از دیگر پایگاه‌های این نیرو که در زیر زمین احداث شده‌اند منتشر نشده است.

مشخصات پایگاه عقاب ۴۴

پایگاه هوایی راهکنشی عقاب ۴۴ ارتش قابلیت پذیرش و عملیاتی کردن انواع جنگنده‌های شکاری و بمب‌افکن و همچنین پرنده‌های بدون سرنشین نیروی هوایی ارتش را دارد.

این پایگاه با در اختیار داشتن اماکنی چون آلرت، پست فرماندهی، آشیانه‌های نگهداری جنگنده، مراکز تعمیر و نگهداری هواپیما، تجهیزات ناوبری و فرودگاهی، مخازن سوخت و … این قابلیت را دارد تا انواع جنگنده‌های نیروی هوایی را برای انجام ماموریت‌های محوله پذیرا باشند.

این پایگاه بزرگ زیرزمینی، قابلیت پذیرش و بکارگیری عملیاتی انواع جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش را نیز خواهد داشت.

گفتنی است عقاب ۴۴ یکی از چندین پایگاه هوایی راهکنشی زیرزمینی نیروی هوایی ارتش است که طی سال‌های گذشته متناسب با نیاز عملیاتی این نیرو و با در نظر گرفتن اصول پدافند غیرعامل در مناطق مختلف کشور احداث شده است.

احداث این پایگاه‌ها در نقاط مختلف متناسب با نیازها و با ضریب ایمنی بالا با توجه به طراحی و استقرار در زیر کوه‍ها قابلیت اجرای عملیات غافلگیرانه هوایی را از مکان و زمان دور از انتظار دشمنان فراهم می‌کند.

این پایگاه‌ها با نگهداری جنگنده‌ها در مکان‌های امن و تجهیز آن‌ها به سامانه‌های جنگ الکترونیک، بمب‌ها و موشک‌ها از جمله یاسین، قائم و آصف امکان عملیات دورایستا و افزایش برد راهبردی برای اهداف دوردست را فراهم کرده است.

پیش از این ارتش جمهوری اسلامی ایران از پایگاه پهپادی ۳۱۳ که آنهم یک پایگاه زیرزمینی بود رونمایی کرده بود و این روند نشان می‌دهد که ارتش برنامه مدونی برای ایجاد پایگاه‌های زیرزمینی در حوزه هوایی دارد.

ساخت پایگاه‌های زیرزمینی در نیروهای مسلح کشورمان قدمتی چند دهه ای دارد و شاید بتوان ساخت نخستین پایگاه‌ها یا شهرهای زیرزمینی را برای حفاظت از یگان‌های موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نسبت داد.

اما رفته رفته این موضوع به شیوه‌ای مرسوم در سایر یگان‌های نیرو‌های مسلح بدل شد و پس از نیروی هوافضا که تاکنون چندین شهر زیرزمینی برای یگان‌های موشکی خود ساخته، نیروی دریایی سپاه نیز از شهرموشکی برای حفاظت و بکارگیری موشک‌های کروز ضد کشتی رونمایی کرد.

ساخت شهرهای زیرزمینی اما منحصر به یگان‌های موشکی نماند و با توسعه توان پهپادی در ارتش و سپاه،‌ شهرهای زیر زمینی پهپادی هر دو نیرو نیز رونمایی شدند.

اما تاکنون خبری از ساخت یک پایگاه هوایی کامل در زیر زمین مطرح نشده بود از این جهت می‌توان گفت نیروهای مسلح کشورمان به دستاورد جدیدی دست پیدا کرده‌اند که نقش بسزایی در حافظت از جنگنده‌های نهاجا خواهد داشت.

ساخت پایگاه‌های هوایی برای حفاظت از جنگنده‌ها در دوره جنگ سرد اهمیت بالایی پیدا کرد و برخی کشورها بخصوص کشورهای بلوک شرق برای حفاظت از توان هوایی خود در برابر حملات هوایی احتمالی کشورهای بلوک غرب به سمت ساخت پایگاه‌های زیرزمینی حرکت کردند.

در ادامه با پیشرفت تسلیحات هوا به زمین و افزایش دقت و قدرت تخریب این تسلیحات، احداث پایگا‌ه‌های زیر زمینی اهمیت بیشتری پیدا کرد و برخی کشورهای اروپایی هم به سمت ساخت این گونه پایگاه‌ها گام برداشتند.

پس از فروپاشی شوروی، برخی از این پایگاه‌ها در کشورهای شرقی بلا استفاده و متروکه شدند اما همچنان در برخی کشورها مانند چین، کره شمالی، سوئیس و تایوان شاهد فعالیت پایگاه‌های هوایی زیرزمینی هستیم.

احداث چنین پایگاه‌هایی چند جنبه مورد اهمیت است. مهمترین دلیل روی آرودن کشورها به ساخت پایگاه‌های هوایی زیرزمینی رعایت اصول پدافند غیرعامل است.

حفاظت از پایگاه‌های هوایی به دلیل اهمیت و ارزش بالایی که این پایگاه‌های برای هر کشوری دارند امری حساس و حیاتی است. به همین منظور، معمولاً لایه‌های پدافند هوایی متعددی برای حفاظت از این پایگاه‌ها در نظر گرفته می‌شود.

ایجاد لایه‌های دفاعی متعدد با سامانه‌های راداری، موشکی و توپخانه‌ای متنوع برای ایجاد چتر پدافندی در سطوح مختلف، هر قدر هم که پیشرفته باشد قادر به دفع صد درصدی حملات هوایی دشمن نخواهد بود و قطعا میزانی از خسارت را به بار خواهد آورد.

از سوی دیگر بکارگیری سامانه‌های پدافندی هزینه‌هایی شامل خرید، تولید آموزش نیروی انسانی و تعمیر و نگهداری این سامانه‌ها را در پی دارد و به همین دلیل نیروهای مسلح به دنبال کاهش هزینه‌های خود در این حوزه هستند که احداث پایگاه‌های زیرزمینی یکی از این روش‌ها است.

از سوی دیگر احداث پایگاه‌های زیرزمینی به دلیل آن که در اعماق زمین و با استفاده از مصالح مستحکم ساخته می‌شود از حفاظت بسیار بهتری نسبت به پایگاه‌های هوایی روی زمین‌ برخوردار است و در صورتیکه در مکانی مناسب ساخته شود قادر به مقاومت در برابر بمب‌های سنگر شکن نیز خواهد بود.

یکی از مشکلاتی که پایگاه‌هایی هوایی با آن روبرو هستند، مقابله با حملات بیولوژیک است. در همه پایگاه‌های هوایی یگان هایی برای مقابله با چنین حملاتی پیش بینی شده است تا صورت وضوع حملات بیولوژیک، نسبت به پاکسازی و ایمن سازی تجهیزات و فضای پایگاه اقدام کنند.

این موضوع اقدامی زمانبر است و موجب می‌شود جنگنده‌های یک پایگاه تا پایان عملیات پاکسازی قادر به اجرای ماموریت نباشند. پایگاه‌‌های زیرزمینی اما قادر خواهند بود در مقابل حملات بیولوژیک و شیمیایی نیز از جنگنده‌ها و هواگردها حفاظت کنند و در صورتی وقوع چنین حملاتی به پایگاه‌های هوایی، پایگاه‌های زیرزمینی از قادرند بخوبی از تجهیزات محافظت کنند.

مصون ماندن از دید ماهواره‌های جاسوسی و پهپادها و هواپیماهای شناسایی مزیت دیگر پایگاه‌های زیرزمینی است. زمانی که یک پایگاه به زیرزمین انتقال پیدا می‌کند،‌ دشمن دیگر قادر نخواهد بود با استفاده از تجهیزات تصویربرداری هوایی، اطلاعات بدرد بخوری از آن پایگاه‌ بدست آورد.

در این پایگاه‌ها تعداد جنگنده‌ها، وضعیت آمادگی، تسلیحات مورد استفاده و شرایط تعمیر و نگهداری جنگنده‌ها از دید دشمن مخفی می‌ماند و همین موضوع تا حد قابل توجهی ابتکار عمل را در دست کشور دارنده چنین پایگاهی قرار می‌دهد.

تنها مکان آسیب پذیر در پایگاه‌های هوایی که روی زمین است باند پرواز و تاکسی وی پایگاه‌ است که امکان بمباران و صدمه دیدن آن وجود دارد. در صورت این اتفاق نیز ترمیم موقت باند پرواز  و تاکسی وی با تجهیزات خاصی مانند صفحات فولادی وجود دارد تا جنگنده بتواند در کوتاه ترین زمان ممکن پرواز کند.

با توجه به موارد پیش گفته، برای کشوری مانند ایران که با دشمنانی روبرو است که از تجهیزات پیشرفته هوایی و تسلیحات مدرن هواپایه برخوردار هستند، احداث پایگاه‌های زیرزمینی برای حفاظت از تجهیزات حساس و حیاتی امری ضروری است.

حالا ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز برای حفاظت از جنگنده‌های خود که در حقیقت یکی از با ارزش‌ترین دارایی‌های این نهاجا هستند دست به ساخت چنین پایگاه‌هایی زده است.

احداث چنین پایگاه‌هایی علاوه بر آنکه نقش بسزایی در حفاظت از جنگنده‌های ارتش خواهد داشت هزینه‌های حفاظت از چنین پایگاه‌هایی را هم بسیار کاهش می‌دهد.