منشا خرابی بازار؛ سفته بازان یا الگوریتم ها

به گزارش بورس امروز؛ پس از رشد شاخص در سال ۱۳۹۹ و  تخلیه ی حبابی شکل گرفته، شاهد ریزش بسیار تندی در اکثریت بازار بودیم. بر این اساس بود که ناشرین موظف به انجام عملیات بازار گردانی در سهام شرکت ها شدند. در این میان عملیات بازار گردانی به دلیل بالا بودن تعداد نمادها به شیوه ی مرسومی که در دنیا اجرا می شود، یعنی به صورت الگوریتمی در پیش گرفته شد.

ماهیت الگوریتم مجموعه دستورالعمل هایی بر اساس اگر و آنگاه هاست که از سوی یک ربات انجام می شود. معاملات الگوریتمی به خودی خود مرسوم است و در بازار مالی دنیا در اکثریت معاملات و بازار گردانی ها مورد استفاده قرار می گیرد. اما در بازار سرمایه کشور با نزولی شدن ارزش معاملات و محدودیت های دامنه ی نوسان، این الگوریتم ها رقیبی برای معامله گران حقیقی شدند.

کمبود نقدینگی و وجود دامنه ی نوسان تا جایی پیش رفت که به نظر رسید این ربات ها مانع از رشد بازار شده اند. قبل از شکل گیری فعالیت الگوریتم ها در بازار سرمایه،  سفته بازان می توانستند با انجام معاملات چرخشی، به دستکاری معاملاتی بپردازند یا جهت معاملات را در یک نماد تعیین کنند. اما با هر میزان که ارزش معاملات روند نزولی یافت، الگوریتم ها این اجازه را به معامله گران نداند.

بر این اساس است که بسیاری از معامله گران حقیقی بازار سرمایه الگوریتم را مانعی برای رشد بازار سهام می دانند. با  توجه به آنکه متولی الگوریتم سازمان بورس است لذا وظیفه ی نظارت نیز توسط سازمان بورس صورت می گیرد. سازمان بورس به لحاظ نظارت بر صندوق های بازار گردانی، به نظارت بر الگوریتم ها نیز می پردازد.

اما در اصل تا زمانی که ارزش معاملات پایین باشد، دامنه نوسان سهام بسته باشد و خروج پول حقیقی وجود داشته باشد معاملات الگوریتمی برای افراد حقیقی در بازار ارجح تر است. بر خلاف نظر فعالان بازار سرمایه، تخلفی در الگوریتم صورت نمی گیرد، اما به دلیل پایین بودن ارزش معاملات و خروج پول از بازار سرمایه، طبیعتا سمت فروش از سمت خرید قوی تر خواهد بود.

به دلیل تعهد بازار گردان و انجام الگوریتم ها توسط بازارگردان ها به شکل اتوماتیک به منظور ایفای تعهد خرید و فروش، شرایط حاکم بر بازار سرمایه، الگوریتم بدون توجه به شرایط به وظیفه خود عمل می  کند. اگرچه این شرایط بازار اجازه ی رشد را به بسیاری از نمادها نمی دهد. متاسفانه معامله گران تمایل دارند که اتفاقات بازار سرمایه به نفع شان رقم خورد. حذف الگوریتم اتفاق خاصی را برای بازار رقم نخواهد زد. ممکن است که برخی از نمادها از رشد قیمتی برخوردار شوند اما تخلفی به صورت واقعی وجود ندارد.