دلیل سبزپوشی بورس چیست؟
سومین هفته اسفندماه در حالی پایان یافت میانگین روزانه ارزش معاملات خرد نسبت به هفتههای اخیر اندکی بهبود یافت و بورس توانست هم در نمادهای دلاری و هم در نمادهای ریالی بازار شاهد افزایش قیمت و همچنین ورود پول سرمایه‌گذاران حقیقی باشد.
در مسیر صعود
آخرین روز از معاملات سهام با رشد شاخص‌های بورس و فرابورس خاتمه یافت. در این روز رشد قیمت در نمادهایی عمدتا دلاری بازار نظیر «کچاد»، «شتران» و «شپنا» سبب شد تا شاخص‌کل بورس بیش از ۱۱هزار و ۷۰۰ واحد رشد کند و افزایش ۸۸/ ۰درصدی میانگین وزنی معاملات، دماسنج بورس را به محدوده یک‌میلیون و ۳۴۸هزار واحد رساند.
با توجه به تداوم افزایش ارزش معاملات خرد طی روزهای اخیر و رشد توامان شاخص، تحلیلگران بر این باور هستند بورس حالا با در نظر گرفتن سایر عوامل بیرونی در شرایطی قرار گرفته که بتواند از سد بدبینی‌های شکل گرفته در یک سال‌و نیم اخیر بگذرد و برای مدتی هر چند کوتاه به سمت سطوح بالاتر قیمت طی طریق کند، با این‌حال ضعف نسبی شاخص هموزن نسبت به تحولات شاخص‌کل حکایت از این امر نیز دارد که بهبود وضعیت بورس بیشتر مرهون نمادهای دلاری بازار است که در روزهای اخیر به لطف چشم‌انداز تورمی اقتصاد جهانی و تبعات مستقیم و غیرمستقیم جنگ روسیه با اوکراین در افزایش قیمت کامودیتی‌ها در ۱۳ روز گذشته با افزایش تقاضا روبه‌رو بوده‌اند.
اینطور که به‌نظر می‌آید این روند در روزهای آتی نیز ادامه خواهد داشت و در صورتی‌که تبعات تحریم‌های کنونی علیه روسیه شکلی بلندمدت به خود بگیرد می‌تواند فارغ از دستیابی یا عدم‌دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و سایر شرکای برجام بازار سهام در سال‌آتی را با تغییرات مثبتی روبه‌رو کند، با این‌حال تمامی خبرهای خوب بازار سهام در واپسین روزهای سال‌محدود به بازارهای خارجی نیست.
بازتر شدن دامنه نوسان
«دنیای‌اقتصاد» تاکنون بارها از لزوم تغییر در قوانین و ساختارهای بازار سرمایه سخن گفته است. در تمامی این گزارش‌ها نیز معضل بسته‌بودن دامنه‌نوسان قیمت‌ها در کنار قانون بدون پشتوانه علمی حجم مبنا جزو مطالب مطرح‌شده بوده است.
اهمیت این دو به حدی است که به گفته بسیاری از کارشناسان اگر بازار در خلال معاملات سال۹۸ و به‌خصوص ۹۹ درگیر چنین قواعد دست و پاگیری نبود احتمالا رشد آن نیز شکل حباب‌گونه به خود نمی‌گرفت و تمامی مصائب تحمیل شده به مردم عادی و سهامداران خرد در سال‌های پس از آن را شاهد نبودیم.
این در حالی است که تاکنون نه‌تنها این اتفاق در سال‌های یادشده به وقوع پیوسته بلکه در دهه‌های اخیر در زمانی که بازار درگیر صعود و نزول ناشی از افزایش یک‌باره قیمت ارز بوده هم رخ داده است.
مضاف بر آن در تمامی مواقعی که فضای معاملات در برخی از نمادهای کوچک بازار داغ شده شاهد آن بوده‌ایم که صف خریدهای خارج از قاعده‌های تحلیلی مردم عادی را به طمع کسب سود غیر معمول به سمت این نمادها کشانده و در نهایت بیشتر آنها را هم نقره داغ کرده است.
در مقابل تکرار مداوم چنین شرایطی آنچه که رخ داده این بوده که رؤسا و سایر متولیان بازار سهام در مذمت این دو قانون بد حاصل سخن گفته‌اند بدون آنکه کار مهمی برای از میان برداشتن آن انجام داده باشند، با این‌حال به‌نظر می‌آید که افزایش قابل‌توجه ذینفعان بازار سهام و درگیر شدن آنها با تبعات تصمیمات اقتصادی بورسی به شکلی مستقیم‌تر از گذشته سبب شده تا روند تصمیم‌گیری درخصوص برداشتن موانع زائد در بازار سهام سیری سریع به خود بگیرد و در این راستا شاهد عینی‌تر‌شدن اظهارنظرها و تصمیمات در جهت برداشتن دامنه‌نوسان باشیم.
روز گذشته محسن خدابخش، نایب‌رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس اعلام کرد که بر اساس تصمیمات اولیه اتخاذ شده قرار بر این است که دامنه‌نوسان تا ۱۰درصد افزایش یابد. اینطور که او طی اظهاراتی بسیار کوتاه بیان کرده است: «این اتفاق به‌صورت فصلی انجام خواهد شد، اما در کل تغییر دامنه‌نوسان وابسته به شرایطی است که در هیات مدیریت مطرح و تصمیم‌گیری شود.»
مطابق با آنچه که این مقام بورسی به رسانه‌ها گفته «این اتفاق به‌صورت فصلی انجام خواهد شد، اما در کل تغییر دامنه‌نوسان وابسته به شرایطی است که در هیات مدیره مطرح و تصمیم‌گیری شود.»
همین خبر کافی بود تا در شرایط کنونی موجی از خوش‌بینی نسبت به آینده بازار به‌خصوص در سال۱۴۰۱بین اهالی بازار سهام شکل بگیرد.
بر این مبنا سرمایه‌گذاران انتظار دارند تا با افزایش دامنه نوسان هم از احتمال تشکیل صف‌فروش و صف خریدهای بی‌مورد کاسته شود و هم در صورت بروز شرایط خاص در یک سهم یا صنعت روند منطقی‌شدن و تعدیل قیمت‌ها با سهولت بیشتری انجام شود، با این‌حال برداشته شدن این مانع بزرگ از سر راه افزایش کارآیی بازار تا آنقدر که در نگاه اول فرض شد سهل و آسان نخواهد بود.
بعد از سخنان خدابخش اظهارات جواد عشقی رئیس سازمان بورس حکایت از آن داشت که نیل به این هدف منوط به وضعیت بازار و ثبات در آن خواهد بود. با توجه به اینکه خود واژه «ثبات» همواره مفهومی کیفی دارد به‌نظر می‌آید که رسیدن به این هدف نیز همچنان تا حدی در هاله‌ای از ابهام باقی‌مانده باشد.
وی طی سخنانی به پایگاه خبری بازار سرمایه گفته است که «درحال‌حاضر مصوبه قطعی هیات‌مدیره سازمان در رابطه با تغییرات دامنه‌نوسان مشخص نیست، اما برنامه سازمان برای سال‌آتی افزایش تدریجی دامنه‌نوسان است، ناگفته نماند اجرای چنین مساله مهمی بستگی به شرایط بازار دارد و زمان نهایی آن منوط به مصوبه هیات‌مدیره سازمان خواهد بود.»
این تناقض نسبی میان گفته‌های او و خدابخش حکایت از آن دارد که بازار همچنان میان مداخلات غیرکارشناسی و البته قانونی‌سازی شده سازمان بورس احتمالا سردرگم خواهد بود.
با این حال نباید از خاطر برد که برداشته‌شدن دامنه‌نوسان که مشابه آن در هیچ کشور و بازار مالی در جهان جود ندارد مطالبه بحق بازار سرمایه است که در صورت پافشاری می‌توان به آن رسید و مزایای آن را متوجه فعالان خرد و کلان بازار سهام و سایر زیرمجموعه‌های بازار سرمایه کرد.
روزهای امیدوارکننده در تالار
اما از بحث دامنه‌نوسان و حواشی بی‌پایان آن که بگذریم روز گذشته بازار سهام عملکرد امیدوار‌کننده‌ای بر زمینه ارزش معاملات خرد و سایر آمار و ارقام به ثبت رسیده در بازار سرمایه داشت. بررسی تکنیکالی شاخص اصلی بازار سهام حکایت از آن دارد که باهمین افزایش اندک در ارزش معاملات خرد بورس تهران توانسته در روزهای گذشته به راحتی از سطح یک مقاومت داینامیک بگذرد و کانال نزولی ۶ماهه خود را بیرون بکشد.
رسیدن ارزش معاملات خرد به محدوده ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ میلیارد‌تومان که خود آن نیز مقدار اندکی برای رسیدن شاخص به نقاط دوردست‌تر ارزیابی می‌شود حکایت از آن دارد که بازار در مقایسه با روزهایی که معاملات خرد زیر ۱۵۰۰ میلیارد‌تومان را به نظاره نشسته بود در وضعیت به مراتب بهتر و امیدوار‌کننده‌تری قرار دارد. بر اساس داده‌های تکنیکی می‌توان انتظار داشت که مقاومت روانی ۴/ ۱میلیون واحدی حالا مهم‌ترین رقم پیش‌روی شاخص صعودی بورس باشد.
کارشناسان بر این باور هستند که با توجه به سکون طولانی‌مدت قیمت‌ها در بازار بیراه نخواهد بود اگر توقع رشد تقریبا روان شاخص‌های بازار طی روزهای آتی را داشته باشیم. بررسی دقیقتر آمار و ارقام یادشده حکایت از آن دارد که پس از ۲۷ هفته متوالی ترازوی خرید و فروش سهام به سمت سرمایه‌گذاران حقیقی سنگین‌تر شده است.
هفته جاری در شرایطی به کارنامه سال ۱۴۰۰ اضافه شده که در طول این مدت به‌طور خالص سهامی به ارزش ۳۶۰ میلیارد‌تومان به پرتفوی سرمایه‌گذاران خرد بورس تهران افزوده شده است. در آخرین روز معاملاتی هفته جاری نیز این رویه مثبت بود به‌طوری‌که طی آخرین روز معاملات از سومین هفته اسفندماه خالص تغییر مالکیت سهام از جانب حقوقی به حقیقی در حدود ۱۹ میلیارد‌تومان بوده است.
در این روز نمادهای فعال در سه صنعت «خودرو و ساخت قطعات»، «بانک‌ها» و «نهادهای مالی» بیشترین ورود پول حقیقی را داشتند و در مقابل سه گروه «مواد دارویی»، «سیمان» و «فرآورده‌های نفتی» شاهد خروج سرمایه حقیقی‌ها بودند.
بررسی ورود و خروج پول حقیقی در روزهای گذشته حکایت از آن دارد که در مجموع معاملات هفته اخیر نمی‌توان اقبال سرمایه‌گذاران را محدود به برخی از صنایع دلاری یا غیردلاری دانست چراکه در برخی از روزها خوش‌بینی به صنایع برجامی و ریالی بیشتر از دلاری‌ها بوده و در برخی از روزهای دیگر این مسیر به شکلی معکوس دیده شده است.
همین امر نشان می‌دهد که اذهان عمومی در بازار سهام نسبت به گذشته حساسیت بیشتری نسبت به اخبار نشان می‌دهد و از رخوت هفتههای گذشته تا حدودی فاصله گرفته است. اما در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با رشد ۸۸/ ۰ درصدی همراه شد، از ۳۳۴ نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۱۹۷ سهم (۵۹ درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۲۳ سهم (۳۷ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند.
در این بازار ۴۱ نماد (۱۲درصد) صف خریدی به ارزش ۱۰۹ میلیارد‌تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۲ نماد بورسی (یک درصد) به ارزش ۱۴میلیارد‌تومان بودیم. در این روز ارزش معاملات خرد در حدود ۲۷۲۴ میلیارد‌تومان بود.
