جنگ اوکراین و آتش زیر خاکستر بازارهای کالایی
حمله روسیه به اوکراین علاوه بر کشتار انسانی و آواره شدن صدها غیرنظامی که مهم ترین پیامد این جنگ است، بر بازارهای مالی و کالایی دنیا اثرگذار شده است.
واکنش اولیه بازارهای کالایی به خبر تجاوز نظامی به خاک اوکراین رشد قیمت بود که در ادامه به‌سرعت این اثر برطرف شد؛ اما همچنان ریسک صعود قیمت کامودیتی‌‌‌ها به قوت وجود دارد.
رالی صعود کامودیتی‌‌‌ها به پایان نرسیده است
پس از اعلام خبر حمله نظامی روسیه به اوکراین از سوی پوتین، به‌سرعت بازارهای کالایی به آن واکنش نشان دادند و روز پنجشنبه ۲۴ فوریه اغلب کالاهای پایه با محوریت نفت، گاز طبیعی، فلزات گرانبها، محصولات کشاورزی و به‌خصوص گندم و فلزات پایه، صعود نرخ روزانه قابل ملاحظهای را تجربه کردند.
البته این رشد قیمتی اثر بلندمدتی بر بازارها نداشت و روز جمعه ۲۵فوریه، از بخش قابل‌توجهی از رشد قیمتی به وجود آمده در نرخ کالاهای پایه کاسته شد و مجدد قیمت‌ها تعدیل شدند.
با وجود این، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این پایان اثرگذاری حمله روسیه به اوکراین نیست و باید منتظر اثرگذاری بیشتر این حمله و اثر تحریم‌‌‌های اعمال‌شده علیه روسیه بر بازارهای مالی و کالایی دنیا بود.
در حال حاضر ایالات‌متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، انگلیس، ژاپن، کانادا، تایوان و نیوزلند از جمله کشورهایی هستند که مجموعه‌‌‌ای از تحریم‌‌‌ها را علیه روسیه وضع کرده‌‌‌اند.
پیتر کاردیلو، اقتصاددان ارشد بازار در Spartan Capital Securities در خصوص آینده بازارهای مالی و کالایی دنیا پس از آغاز جنگ نظامی در اروپای شرقی گفت: ایالات‌متحده و اروپا موضع سختی را در قبال روسیه اتخاذ می‌کنند که این موضوع پیامدهایی بلندمدت برای بازارها خواهد داشت.
دولت‌‌‌های غربی تلاش می‌کنند تا حد امکان اقتصاد روسیه را فلج کنند. به این ترتیب باید منتظر تبعات این رویه در بازارهای کالایی کشور باشیم. این موضوع می‌‌‌تواند احتمالا به رشد مجدد نرخ کالاهای پایه با محوریت نفت و سایر محصولات گروه انرژی و در ادامه سایر کامودیتی‌‌‌ها منجر شود.
تله تورمی در انتظار کالاهای پایه
افزایش افسارگسیخته تورم جهانی متاثر از سیاست‌‌‌های انبساطی که دولت‌‌‌ها برای مقابله با تبعات شیوع کرونا بر مردم و کسب‌وکارهای خود وضع کردند، صعود نرخ کامودیتی‌‌‌ها را در سال ۲۰۲۱ فراهم کرد.
در حالی که همچنان تبعات صعود تورم بر بازارهای کالایی دنیا وجود دارد و نرخ بسیاری از کامودیتی‌‌‌ها در نزدیکی محدوده رکورد قیمتی چندساله خود نوسان دارد، خبر حمله نظامی روسیه به اوکراین به سردرگمی بازارهای کالایی و معامله‌‌‌گران این بازارها منجر شد.
بروز این جنگ می‌‌‌تواند تبعات تورمی گسترده‌‌‌ای داشته باشد. کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا پس از آغاز رسمی این جنگ در نشست خبری گفت: اگرچه هنوز برای ارزیابی تاثیر این درگیری بر اقتصاد زود است؛ اما احتمالا باید حداقل برای کوتاه‌مدت منتظر تبعات تورمی آن بر بازارها باشیم.
وی دهم مارس را زمان برگزاری جلسه بانک‌های مرکزی اروپا و تصمیم‌گیری در خصوص سیاست‌‌‌های پولی اعلام کرد. در حالی که بانک مرکزی بریتانیا و ایالات‌متحده آمریکا ظرف ماه‌‌‌های گذشته سیاست‌‌‌های انقباضی برای کنترل تورم را شروع کرده‌‌‌اند، همچنان اتحادیه اروپا گامی جدی در این مسیر برنداشته است.
روسیه تامین‌‌‌کننده اصلی گاز طبیعی کشورهای اروپایی است. روسیه ظرف ماه‌‌‌های گذشته با ایجاد اختلال در عرضه گاز طبیعی، کشورهای اروپایی را با بحران تامین انرژی و صعود بی‌‌‌سابقه نرخ برق روبه‌رو کرده است. بازی روسیه در تامین گاز طبیعی اروپا به تعطیلی یا کاهش تولید برخی صنایع مستقر در کشورهای اروپایی به دلیل غیراقتصادی شدن تولید منجر شده است.
در این شرایط، اگر روس‌‌‌ها بخواهند با کاهش گاز ارسالی به اروپا پاسخ تحریم‌‌‌های اتحادیه اروپا و بریتانیا را بدهند، باید منتظر اوج‌‌‌گیری مجدد نرخ انرژی در کشورهای این منطقه و چالش واحدهای صنعتی وابسته به انرژی در این مناطق بود. فایننشال‌تایمز در گزارشی از وابستگی بالای کشورهای اروپایی به گاز روسیه اشاره کرد و گفت: میزان این وابستگی به حدی است که امکان جایگزینی آن با سایر کشورها وجود ندارد.
بنابر تحقیق انجام‌شده اگر ۱۰درصد عرضه گاز اروپا از سوی روس‌‌‌ها کاهش پیدا کند، تولید ناخالص داخلی اروپا با افت ۷/ ۰درصدی روبه‌رو می‌شود.
انتشار خبر حمله نظامی روسیه به اوکراین در ساعات ابتدایی به صعود نرخ نفت به ۱۰۵دلار به ازای هر بشکه در ساعات ابتدایی روز ۲۴ فوریه منجر شد .
البته این صعود قیمتی چندان دوامی نداشت و نفت برنت در مرز ۹۹دلار به ازای هر بشکه هفته منتهی به روز جمعه ۲۵ فوریه را به پایان رساند. با این حال همچنان احتمال رشد قیمتی در این بخش وجود دارد؛ موضوعی که تحقق آن می‌‌‌تواند زمینه رشد قیمت سایر کالاهای پایه را فراهم کند.
طبق گزارش سیاست پولی فدرال‌رزرو، تنش اوکراین به سردرگمی معامله‌‌‌گران در بازارهای مالی و کامودیتی‌‌‌ها منجر شده است. در این شرایط این تنش می‌‌‌تواند اختلال در بخش عرضه کامودیتی‌‌‌ها را طولانی‌مدت کرده و به این ترتیب از حفظ تورم بالا در کامودیتی‌‌‌ها حمایت کند.
در این شرایط، کاخ‌سفید نسبت به احتمال رشد نرخ سوخت در ایالات متحده آمریکا هشدار داده است؛ البته مقامات دولتی آمریکا درصدد برآمده‌‌‌اند تا با آزادسازی ذخایر استراتژیک خود و درخواست آزادسازی ذخایر استراتژیک کشورهای دیگر، مانعی در مقابل صعود نرخ نفت به وجود آورند.
در این شرایط سرمایه‌گذاران بازارهای مالی و کالایی دنیا نسبت به تاثیر این جنگ بر تورم و اقدامات احتمالی فدرال‌رزرو برای مقابله با موج تورمی جدید نگران هستند.
بحران امنیت تامین مواد غذایی جدی‌‌‌تر می‌شود
حمله روسیه به اوکراین علاوه بر آنکه جان صدها انسان را به شکل مستقیم در معرض خطر قرار می‌دهد، می‌‌‌تواند بحران امنیت غذایی در دنیا را نیز دچار چالش کند. با توجه به سهم روسیه در بازارهای جهانی باید منتظر اثرگذاری تبعات این جنگ بر بازارهای کالایی، صعود نرخ انرژی و اوج‌‌‌گیری مجدد نرخ مواد غذایی بود.
روسیه بزرگ‌ترین صادرکننده گندم دنیاست. این محصول از اصلی‌‌‌ترین کالاهای صادراتی اوکراین نیز هست و این دو کشور مجموعا ۲۹درصد گندم صادراتی دنیا را در اختیار دارند. ظرف هفته‌‌‌های اخیر احتمال خبر جنگ میان دو کشور زمینه رشد قیمت گندم در بازارهای جهانی را فراهم کرده بود؛ در این شرایط وقوع جنگ توانست بر شتاب رشد قیمتی گندم بیفزاید.
در حال حاضر هر بوشل گندم در معاملات آتی بورس شیکاگو در محدوده بیشترین نرخ ظرف ۹سال اخیر قرار دارد. در شرایطی که دو کشور بزرگ صادرکننده گندم دنیا درگیر جنگ شدهاند، خشکسالی مداوم در آمریکای جنوبی، کانادا و ایالات‌متحده آمریکا باعث شده تا تولید در این مناطق نیز کاهش قابل ملاحظهای داشته باشد و به این ترتیب از حجم تولید و ذخایر گندم، ذرت و جو در انبارهای این کشورها نیز کاسته شده است. به این ترتیب حمله روسیه به اوکراین بر بحران امنیت غذیی دنیا افزوده است.
روسیه علاوه بر سهم اثرگذار در تامین کالاهای پایه در دنیا، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان کودهای شیمیایی به بازارهای دنیاست؛ این کشور ۶۲درصد صادرات کود نیترات‌آمونیاک دنیا را در اختیار دارد.
در پی افزایش تنش در منطقه، روسیه از ابتدای فوریه به مدت دوماه صادرات کود نیترات‌آمونیاک از این کشور را ممنوع کرد؛ ممنوعیتی که احتمال ادامه‌‌‌دار شدن آن وجود دارد. این موضوع می‌‌‌تواند کشاورزان را با چالش جدی در زمینه تامین کود روبه‌رو کرده و از این منظر نیز زمینه رشد نرخ محصولات غذایی را فراهم کند.
