کمیته های حسابرسی در افشای اطلاعات زیست محیطی

کیفیت کمیته حسابرسی بیشتر کیفیت افشای زیست محیطی را افزایش می دهد تا حجم آن را.شرکتهای بزرگتر در برابر شرکتهایی با تعهدات پائین (اقلام تعهدی اختیاری) (شرکتهای کوچک) از کمیت و کیفیت افشای بیشتری برخوردار هستند. شرکتهایی با سهامداران بلوکی تمایل به داشتن حجم بیشتری از افشای زیست محیطی دارند، اگرچه این عاملی برای کیفیت افشا نیست.

 حمید فتاحی،مدیر مالی طرح توازن ذوب آهن اصفهان در رابطه با کمیته های حسابرسی با خبرنگار بورس امروز به گفتگو پرداخت.

فتاحی گفت:تغییراتی که سالیان اخیر در کشورهای پیشرفته روی داده است، موجب افزایش استقلال حسابرسان مستقل در ارتباط بامدیریت، در هنگام حسابرسی شده است.  یکی از این تغییرات، استفاده از کمیته حسابرسی به عنوان عامل نظارت بر فرایند گزارشگری مالی است.  در بسیاری از کشورهای جهان، کمیته های حسابرسی به طور وسیعی در شرکت ها مورد استفاده قرارگرفته اند. اما در کشور ما کمیته های حسابرسی تاکنون نه تنها مورد استفاده قرار نگرفته اند، بلکه حتی هیچ گونه پژوهش جدی نیز در رابطه با ضرورت وجود آن، انجام نشده است.

وی افزود: حضور کمیته های حسابرسی بر اساس قانون بر مبنای منشور کمیته حسابرسی داخلی مصوب می باشد و بر اساس وظایف و نقش آن در شرکت های مورد مطالعه طبق قوانین مربوطه اثرات وجود آن در ابعاد گوناگون قابل بررسی است. نظر به اینکه ارتقای گزارشگری زیست محیطی و اجتماعی که از اجزای گزارشگری پایداری است؛ چون از جمله موارد بازارگرایی است که بر تعهد سرمایه گذاران و عدم تقارن اطلاعاتی اثر دارد و در مجموع به ارتقای کیفیت گزارشگری کمک می کند.

مدیر مالی طرح توازن ذوب آهن اصفهان خاطرنشان کرد:در این میان نظریه های مختلفی چون نظریه اقتصادی سیاسی، مشروعیت و نظریه ذی نفعان مطرح شدند تا انگیزه های شرکت برای افشای اطلاعات زیست محیطی و اجتماعی را توضیح دهند.به طوری که نظریه اقتصاد سیاسی در قالب مفهوم قرارداد اجتماعی پیشنهاد می کند که بقای یک سازمان،نیازمند حمایت از سوی جامعه ای است که سازمان در آن فعالیت می کند. اگر مشاهده شود سازمانی در گیر فعالیت های اجتماعی نامطلوب شده است، جامعه از تایید آن سازمان صرف نظر می کند و این امر منجر به نابودی آن می شود.

وی در ادامه گفت:به منظور حفظ موقعیت در جامعه، مدیریت ممکن است اطلاعات مرتبط با فعالیت های زیست محیطی و اجتماعی سازمان را منتشر کند. این نظریه تایید می کند که اشخاص یا سازمان ها حق دارند هدف های شخصی و علایق خود را دنبال کننداما این حقوق به وسیله محیط زیست و اجتماعی که در آن وجود دارند تعدیل می شود. این درحالیست که به موجب نظریه مشروعیت، واحد های تجاری می خواهند بدانند که آیا فعالیت آن ها از نگاه اشخاص خارج از سازمان مشروعیت لازم را دارد یا خیر.

فتاحی تاکید کرد:نظریه مشروعیت بر این مبنا استوار است که بین واحدهای تجاری و جامعه ای که واحد تجاری در آن فعالیت می کند، قرارداد اجتماعی وجود دارد. طبق نظریه قرارداد اجتماعی، شرکت ها با جامعه قرارداد اجتماعی دارند تا وظایف مشخصی را بر اساس عدالت و طبق انتظارات صریح و قطعی شمار زیادی از افراد جامعه درباره رفتار و عملکرد واحد تجاری انجام دهند. نظریه مشروعیت در حالت کلی پیشنهاد می کند که افشا اطلاعات اجتماعی، وظیفه شرکت ناشی از فشارهای سیاسی یا اجتماعی است که شرکت ها با آن مواجه می شوند. به عنوان نمونه شرکت ها تحت فشار بیشتر، اطلاعات اجتماعی بیشتری افشا خواهند کرد. وقتی سازمان ها احتمال می دهند که شهرت و اعتبارشان به وسیله سوانح زیست محیطی تهدید شده و از مشروعیت آن ها کاسته شده، در جستجوی مدیریت بر فرآیند مشروعیت از طریق تبلیغ راهبردهای مفید هستند که افشای اطلاعات زیست محیطی و اجتماعی در گزارش های سالانه نمونه ای از آن است.

وی افزود:از سوی دیگر نظریه ذینفعان بیان می کند که ذینفعان نسبت به فعالیت یک سازمان اقتصادی ذی حق و ذینفع هستند. بر این اساس مدیریت باید سازمان را جهت حداکثر کردن منافع همه ذینفعان اداره کند. ذینفعان توجه زیادی به موضوعات زیست محیطی و اجتماعی در یک شرکت دارند. سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی به منظور ارزیابی عملکرد کلی و برآورد خطرهای زیست محیطی، دولت ها برای اجرای قوانین زیست محیطی و مشتریان به منظور حفاظت از حقوقشان به اطلاعات زیست محیطی و اجتماعی نیاز دارند . انگیزه مدیر از افشای این اطلاعات آن است که به گروه های ذینفع نشان دهد که سازمان مطابق با انتظارات آنها عمل می کند.

تفاوت صنایع در افشای اطلاعات

مدیر مالی طرح توازن ذوب آهن اصفهان گفت:در این میان کیفیت کمیته حسابرسی بیشتر کیفیت افشای زیست محیطی را افزایش می دهد تا حجم آن را.شرکتهای بزرگتر در برابر شرکتهایی با تعهدات پائین (اقلام تعهدی اختیاری) (شرکتهای کوچک) از کمیت و کیفیت افشای بیشتری برخوردار هستند. شرکتهایی با سهامداران بلوکی تمایل به داشتن حجم بیشتری از افشای زیست محیطی دارند، اگرچه این عاملی برای کیفیت افشا نیست. اهرم و جریان نقدی سال گذشته به ترتیب باعث ارتقای سطح کمی و کیفی افشا می شوند، اما تنها برای شرکتهای کوچک در تعداد محدودی از صنایع .شرکتهای نفت و گاز تلاش دارند تا حداکثر حجم و کیفیت افشا را داشته باشند و خدمات مالی کمترین افشا، که این امر منعکس کننده تفاوت اثرگذاری محیطی این گروه ازشرکتها است .

سطح افشای اطلاعات زیست محیطی و اجتماعی

فتاحی اشاره کرد:بحث های زیست محیطی و اجتماعی از مسائل مهمی هستند که در حیطه کسب و کار، تمام عوامل درگیر اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی را در بر می گیرد، شاید نتوان تعریف دقیقی که کلیه مصادیق آن را در برگیرد ارائه داد. سطح افشای اطلاعات زیست محیطی و اجتماعی به مقوله های زیست محیطی شامل کنترل آلودگی،جلوگیری از خسارات زیست محیطی ،بازیافت یا جلوگیری از ضایعات و محصولات و خدمات،منابع انسانی،مشتریان، انرژی و همچنین امور اجتماعی شامل سرمایه گذاری اجتماعی، حمایت از فعالیتهای جامعه، هدایا و خدمات خیریه و…می پردازد.

اقلام افشای زیست محیطی و اجتماعی

مدیر مالی طرح توازن ذوب آهن اصفهان اشاره کرد:کیفیت کمیته حسابرسی هم از نظر الزامات منشور کمیته حسابرسی و هم از نظر خصوصیات کمیته حسابرسی با سطح افشای اطلاعات زیست محیطی واجتماعی رابطه مثبت و معناداری دارد هر چند که این رابطه خیلی شدید نیست این امر می تواند مربوط به وظایف نظارتی متنوع کمیته حسابرسی باشد و همچنین مسائل زیست محیطی و اجتماعی که در بستر وسعت افشاهای اطلاعات مالی و غیر مالی است و بخش کوچکی از آن را بدون معیار و ضابطه مشخص افشا در این زمینه تشکیل می دهد. بنابراین رعایت مقررات مصوّب طبق منشور نشان دهنده این ارتباط می باشد. یافته های استیون تامز و همکاران در پژوهش خود تحت عنوان ” رابطه کمیته های حسابرسی و کیفیت گزارشگری مالی،  شواهدی از افشای اطلاعات حسابداری زیست محیطی در محیط انگلستان” حاکی از این است که کیفیت کمیته حسابرسی بیشتر کیفیت افشای زیست محیطی را افزایش می دهد تا حجم آن را .

وی در انتها گفت:افشای زیست محیطی و اجتماعی اکثراً داوطلبانه و بازارمحور بوده و تحلیل های آن ها تعیین کننده روشنگری چنین افشاگری ها و تأثیر کمیته های حسابرسی بر رفتار افشاگری است. هنگامی که مقررات حاکم است، برای مثال قوانین مبتنی بر منشور کمیته حسابرسی در ایران، رابطه کیفیت افشا مثبت می باشد. اثر بالقوه کمیته حسابرسی در این رابطه نشان می دهد که مقرراتی که برای بهبود بخشیدن فرآیند حاکمیت شرکتی وضع شده اند می توانند کیفیت افشا را افزایش داده و پاسخگویی شرکت ها در مقابل تأثیر فعالیتشان بر محیط را بهبود بخشد .البته کمیته های حسابرسی در ایران نوپا هستند و با توجه به فرهنگ حاکم بر محیط گزارشگری ممکن است حضورشان صرفاً به منزله رعایت قانون تلقی گردد. همچنین فشار کمتری برای افشای اجباری زیست محیطی و اجتماعی وجود دارد. به نظر می رسد هر چه مشکلات زیست محیطی و اجتماعی از نظر تبلیغاتی و سیاسی دارای اهمیت می شود ، افزایش متناظر حوزه فعالیت و ارزش کمیته حسابرسی را در پی دارد .