رنگ هایی از جنس تضاد

امین سهل البیع مدیر سرمایه گذاری شرکت سرمایه گذاری شرکت آتی نگر سپهر ایرانیان در گفتگو با خبرنگار بورس امروز عنوان کرد: سرانجام پس از هفته‌ها بحث پیرامون قوانین جدید بازار پایه، این قوانین به اجرا درآمد و نمادهای بازار پایه ضمن قرار گرفتن در سه گروه زرد، نارنجی و قرگمز با محدودیت دامنه نوسان مواجه شدند.

هجوم سفته‌بازان به این بازار طی ماه‌های گذشته منجر به رشد شدید قیمت برخی از نمادهای این بازار شده و نگرانی‌ها در خصوص حبابی شدن بازار را افزایش داده بود. همین امر باعث شد مقام ناظر وارد عمل شده و با محدود کردن دامنه نوسان مانع از رشد بی‌رویه قیمت سهام شود. با این همه برخی ضمن انتقاد به این قوانین آن‌ها را پاک کردن صورت مسئله دانسته و معتقدند که هرچند این قوانین سریع‌ترین و ساده‌ترین کار برای مواجهه با سفته‌بازی در این بازار است اما قطعا بهترین راهکار ممکن نیست.

یکی از مهم‌ترین دلایل مخالفان برای رد قوانین جدید تضاد آن با روح بازار سرمایه است. درواقع آن‌ها مسئولیت نهاد ناظر در قبال رشد بدون پشتوانه قیمت سهام شرکت‌ها را انکار کرده و معتقدند هرگونه دخالت در بازار با ذات بازار سرمایه در تضاد است. این ایده که در مقام نظریه بسیار جذاب به نظر می‌رسد در مقام عمل با واقعیت‌های جامعه ایران در تضاد است. تا زمانی که مفهوم ریسک به طور فراگیر در جامعه نهادینه نشده و افراد حاضر به پرداخت هزینه های ناشی از ریسک‌پذیری خود نیستند، حذف کردن دست تنظیم‌گر ناظر از فعالیت‌های پرریسک چندان عاقلانه به نظر نمی‌رسد. کافی است خاطره تلخ جبران ضرر سپرده‌گذاران موسسات غیر مجاز از جیب مردم را مرور کنید. نهاد ناظری که در نهایت در مواقع بروز بحران ملزم به ورود به مسائل است بهتر است قبل از وقوع اتفاق به موضوع ورود کند.

باید توجه داشت که حضور شرکت‌هایی با اطلاعات مبهم در بازاری با محدودیت‌های معاملاتی کمتر و نظارتی ضعیف‌تر، فضا را برای گسترش فساد، قیمت سازی و بروز اتفاقاتی از این دست فراهم کرده بود. نظارت بیشتر بر این بازار و اعمال محدودیت‌های بیشتر از طریق فشار بر اعضای هیات مدیره شرکت‌ها با استفاده از ظرفیت های قانونی موجود می‌تواند شرکت‌های حاضر در بازار پایه را به انتقال به بازار اصلی بورس و فرابورس که بازارهایی به شدت‌شفاف‌تر هستند، ترغیب کند.

با این حال باید توجه داشت که قوانین جدید نیز خالی از اشکال نیست. بزرگترین ایراد قوانین جدید از بین رفتن نقدشوندگی سهام به عنوان مهمترین مزیت بازار سرمایه است و به‌نظر می‌رسد سازمان بورس باید هر چه سریعتر با اتخاذ تصمیماتی بازار را به تعادل برساند. علاوه بر آن عدم امکان واکنش قیمتی سهام طی یک هفته به تغییر متغیرهای تاثیرگذار بر ارزش یک شرکت عملاً با اهداف بازار سرمایه در تضاد است.

قانون فعلی تمرکز خود را بر اعمال محدودیت‌های معاملاتی به منظور کاهش جذابیت این بازار قرار داده است، در صورتی که به عقیده نگارنده ایجاد محدودیت بر معامله‌گران (مشابه محدودیتی که در اخذ کد معاملاتی آتی سکه در سال گذشته اعمال شد.) به جای ایجاد محدودیت در معاملات روشی بهتر برای این بازار باشد. فرض کنید صرفا اشخاص حقوقی، سبدهای تحت مدیریت شرکت‌های سبدگردان و افراد حقیقی دارای مدرک تحلیلگری امکان معامله در این بازار را داشته باشند. احتمالاً در این شرایط اتفاقات قبلی رخ نخواهد داد. به‌علاوه این افراد عموما با مفهوم ریسک آشنایی کامل دارند.

در مجموع اقدام سازمان در سر و سامان دادن به اوضاع قبلی -به رغم ایرادات فراوانی که به قوانین موجود وارد است- را در حال حاضر باید به فال نیک گرفت و در راستای بهبود آن تلاش کرد.