افزایش قیمت سنگ‌آهن دامن زدن به دعوای سنگ‌آهنی‌ها و فولادی‌ها
در عرضه‌های پیشین سنگ‌آهن در بورس کالا در ۲۲ فروردین، قیمت پایه سنگ‌آهن کلوخه ۱۰۲۶ تومان به ازای هر کیلو تعیین شده بود. به‌یک‌باره با یک شوک قیمتی، این قیمت پایه ۲۸ درصد افزایش یافت. این در حالی است که قیمت واقعی سنگ‌آهن کلوخه طبق ضرایب قیمتی زنجیره فولاد که به تصویب وزارت صمت و شرکت‌های فولادی و معدنی رسیده باید ۷.۵ درصد نرخ شمش فولاد خوزستان باشد. متوسط قیمت فروش داخلی و صادراتی شمش فولاد خوزستان بر اساس اطلاعات منتشرشده در سامانه کدال، ۱۱۶۸۲ تومان به ازای هر کیلو است که این نرخ مربوط به فروردین ۱۴۰۰ است.
به گزارش بورس امروز، سال ۲۰۲۰ اگرچه یکه‌تازی کرونا اکثر بازارها را دچار چالش و کسادی کرده، اما برای سنگ‌آهن همه‌چیز جور دیگری رقم خورده است. این کالا که خوراک اصلی صنایع فولادی جهان است نقش بی‌بدیل و حیاتی در توسعه این صنعت دارد.
قیمت سنگ‌آهن طی این سال‌ها نوسانات زیادی را تجربه کرده است و حتی دوره رکود کامل را تجربه کرده است. به‌عنوان‌مثال در بحران مالی سال ۲۰۰۸ قیمت سنگ‌آهن از ۱۷۰ دلار به ۵۷ دلار آن‌هم در خلال سه ماه سقوط کرد و سپس بین اکتبر ۲۰۰۹ تا آوریل ۲۰۱۰ دو برابر شد و سپس طی سه ماه ۴۷ درصد افت داشت و اواخر سال ۲۰۱۲ دوباره طی ۴ ماه ۷۴ درصد بالا رفت.
بورس کالا برای عرضه‌های روز ۵ اردیبهشت، قیمت پایه سنگ‌آهن کلوخه را ۱۳۱۳ تومان به ازای هر کیلو اعلام کرده است. در عرضه‌های پیشین سنگ‌آهن در بورس کالا در ۲۲ فروردین، قیمت پایه سنگ‌آهن کلوخه ۱۰۲۶ تومان به ازای هر کیلو بوده و در بورس کالا به‌یک‌باره با یک شوک قیمتی، قیمت پایه را ۲۸ درصد رسید. این در حالی است که قیمت واقعی سنگ‌آهن کلوخه طبق ضرایب قیمتی زنجیره فولاد که به تصویب وزارت صمت و شرکت‌های فولادی و معدنی رسیده، باید ۷.۵ درصد نرخ شمش فولاد خوزستان باشد. این نرخ توسط قیمت فروش داخلی و صادراتی شمش فولاد خوزستان بر اساس اطلاعات منتشرشده در سامانه کدال، ۱۱۶۸۲ تومان به ازای هر کیلو است که مربوط به فروردین ۱۴۰۰ است؛ بنابراین قیمت سنگ‌آهن کلوخه باید بر اساس این ضریب، ۸۷۶ تومان به ازای هر کیلو باشد. قیمت پایه ۱۳۱۳ تومانی برای سنگ‌آهن کلوخه، ۵۰ درصد (معادل ۴۳۷ تومان به ازای هر کیلو) بالاتر از نرخ‌های قانونی است.
این اقدام منجر به اعتراض بسیاری از فولادسازان شده است. این در حالی است که سعید عسگر زاده دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن معتقد است که مخالفت فولادسازان با اصلاح قیمت سنگ‌آهن باعث می‌شود که در آینده با کمبود مواد اولیه مواجه شویم و مجبور به واردات سنگ‌آهن شویم.
این موضوع امکان رقابت از فولادسازان داخلی را می‌گیرد و قطعاً از صحنه تولید حذف خواهند شد. این‌یک هشدار ملی است نه صنفی. اگر فولادسازان می‌خواهند تولید پایدار داشته باشند، باید بتوانند در فرآیند افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری جهانی تحول عظیمی در بخش فولادی سازی ایجاد کنند. در روز ۲۲ فروردین سنگ‌آهن دانه‌بندی ۲۰ درصد و سنگ‌آهن کلوخه ۱۷ درصد بالاتر از قیمت پایه معامله شد، بورس کالا در اقدامی بی‌سابقه، قیمت پایه سنگ‌آهن کلوخه برای عرضه‌های روز ۵ اردیبهشت را ۵۰ درصد بالاتر از قیمت‌های منصفانه و قانونی و ۲۸ درصد بالاتر از قیمت‌های پایه در عرضه پیشین اعلام کرده است! این اتفاق می‌تواند، قیمت شمش فولادی را حداقل ۱۴۰۰ تومان به ازای هر کیلو افزایش دهد.
افزایش ۵۰ درصدی سنگ‌آهن، گرانی فولاد
فزایش ۵۰ درصدی نرخ سنگ‌آهن نسبت به قیمت‌های قانونی، به معنای گرانی و تورم در بازار فولاد است. با این کار هزینه تولید فولاد در کشور بالا می‌رود و اگر بورس کالا قیمت پایه شمش فولادی را حدود ۱۴۰۰ تومان به ازای هر کیلو بالا نبرد، عملاً حاشیه سود فولادسازان را کاهش داده و لذا به تولید فولاد در کشوری که دهمین تولیدکننده این کالای مهم در دنیا است، آسیب وارد کرده است.
از سوی دیگر، افزایش قیمت سنگ‌آهن، افزایش قیمت کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی را نیز در پی خواهد داشت و درنهایت همه این گرانی‌ها به گرانی محصولات فولادی که عامه مردم مصرف‌کننده آن هستند، منجر خواهد شد. در حال حاضر، به دلیل تضعیف قدرت مصرف‌کنندگان نهایی، اقتصاد ایران با پدیده رکود تورمی روبرو است و شوک قیمتی ناشی از جهش قیمت سنگ‌آهن، این رکود تورمی در بخش فولاد را تشدید خواهد کرد.
در این خصوص سنگ اعتقاد سنگ‌آهنی‌ها بر این است که با بررسی آمارهای جهانی و افزایش قیمت شمش به محدوده ۸۰۰ دلار، فولادسازان بخش عمده‌ای از تولیدات خود (بیش از نیمی از ظرفیتشان) را برای صادرات برنامه‌ریزی می‌کنند. بدیهی است که نسبت‌های سنگ‌آهن و به‌طورکلی تمام زنجیره فولاد نیز به همان نسبت اصلاح شود و عدالت به زنجیره بازگردد.
در این خصوص بنا به گفته سجاد غرقی نایب‌رئیس کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران، کاهش اختلاف قیمت سنگ‌آهن در بورس و بازار از ۱۳۸ درصد به حدود ۱۲۱ درصد رسیده که این موضوع نشان‌دهنده یک اصلاح نسبی در نرخ‌ها باعرضه در بورس کالا است. در این زمینه یک مسیر منطقی در پیش‌گرفته شده است، مشروط به اینکه مداخلاتی انجام نشود.
به گفته نایب‌رئیس کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران، هنوز فاصله قیمتی بالایی بین قیمت سنگ‌آهن در بورس و قیمت بازار وجود دارد، اما این اختلاف از ۱۳۸ درصد به حدود ۱۲۱ درصد کاهش‌یافته و نشان‌دهنده یک اصلاح نسبی است. تاکنون شرکت‌های بزرگ سنگ‌آهن مثل گوهر زمین نسبت به عرضه در بورس اقدام نکرده‌اند و عمده عرضه‌های انجام‌شده تاکنون مربوط به یک سری سنگ‌آهن‌های هماتیتی بوده است.
دعوای قدیمی سنگ‌آهنی‌ها و فولادی‌ها
از سال‌های قبل تولیدکنندگان فولاد بیان می‌کنند که سنگ‌آهنی‌ها باقیمت مناسب سنگ را در اختیار آنها نمی‌گذارند. از طرف دیگر تولیدکنندگان سنگ‌آهن می‌گویند که فولادی‌ها، سنگ‌آهن را ارزان می‌خرند و فولاد خود را با قیمت جهانی به بازار عرضه می‌کنند.
اعتقاد سنگ‌آهنی‌ها بر این است که این اقدام فولادی‌ها، سنگ‌آهنی‌ها را متضرر می‌کند. در زمینه صادرات نیز دولت اعلام می‌کند که سنگ‌آهنی‌ها مواد خام صادر می‌کنند و خام‌فروش هستند این در حالی است که غرفی معتقد است اگر یک معدن دار ایرانی بخواهد سنگ‌آهن خود را در بازار جهانی بفروشد باید چند قلم از هزینه‌هایش را کسر کند و بهای آن را پرداخت کند.
وی این پروسه را چنین تشریح می‌کند: نخست هزینه‌های حمل دریایی است که حدود ۳۰ دلار متوسط هزینه حمل دریایی هر تن است؛ یعنی از ۱۷۷ دلار، ۳۰ دلار کم کنید تا بار به بنادر برسد. صادرکننده باید ۲ دلار هزینه‌های بندری بدهد. این ۲ دلار را هم کم کنید. هزینه حمل جاده‌ای را هم در نظر بگیرید. الان گران‌ترین منطقه‌ای که سنگ‌آهن صادر می‌کند، سنگان است. از این معدن هزینه حمل‌ونقل جاده‌ای (زمینی) هر تن سنگ‌آهن، ۲۵۰ هزار تومان است که نرخ دلاری آن بر اساس دلار ۲۵ هزار تومان، حدود ۱۰ دلار می‌شود. حدود ۵ دلار را هم برای تحریم‌ها در نظر بگیرید که درمجموع ۱۵ دلار می‌شود. جمع کل هزینه‌ها ۴۷ دلار می‌شود که با کسر آن از ۱۷۷ دلار درنهایت به عدد ۱۳۰ دلار می‌رسید.
