اعتبارسنجی جایگزین تضامین سنتی می‌شود

محمد جلیلی مدیرعامل سابق شرکت رتبه بندی ایران | اگرچه در این روش وثیقه حذف نخواهد شد، اما  شکل آن تغییر پیدا خواهد کرد. در روش سنتی وثایق به صورت رهن در بانک قرار می گیرد تا به اتکای آن وام پرداخت شود. همچنین معرفی دو ضامن برای اخذ وام نیز از ضروریات روش سنتی است که تا در صورت عدم پرداخت اقساط، ضامن اقساط را پرداخت کند.

این درحالیست که در روش اعتبارسنجی، در دنیا از وثایق نوینی بهره برده می شود که به آن «وثایق شهرتی»گفته می‌شود. یعنی به جای در رهن بانک قرار گرفتن دارایی اشخاص، شهرت آنها در رهن بانک قرار می گیرد؛ مصداق این موضوع در گذشته بین ایرانی‌ها در قالب گرو گذاشتن «تار مو و یا سیبیل» نمود می‌یافت. ارزش مادی این تار مو و یا سیبیل همان شهرت و اعتبار بود که مردم با گرو قرار دادن آن، به تعهد و قول خود عمل می کردند. اما این مفهموم  امروزه در دنیا تغییر یافته است و تحت عنوان نمره اعتباری از آن یاد می شود. یعنی نمره اعتباری اشخاص  از طریق اعتبارسنجی حاصل و در گرو بانک قرار داده می شود.

• مزایای وثیقه گذاری نوین نسبت به روش های سنتی

یکی از دلایل استفاده از روش نوین این خدمات بانکی، عدم برخورداری همه افراد از دارایی و ملک است، این در حالیست که  همه افراد آبرو دارند. افراد می توانند با اطلاعات گذشته، آبرو خود را به نمایش گذارند که از طریق سیستم های اطلاعاتی  حاصل می شود. پرداخت وام و تسهیلات از طریق نمره اعتباری افراد صورت می پذیرد و  به بانک این اجازه داده می شود  که در صورت عدم پرداخت به موقع اقساط، بدحسابی اشخاص به سامانه اعتبارسنجی از سوی بانک اعلام شود. با این اقدام بانک نمره اعتباری شخص کاهش می یابد. لذا تلاش ناشی از نگرانی کاهش نمره اعتباری افراد منجر به شکل گیری روش وثیقه گذاری نوین شده است.

• چگونگی سنجش نقطه شروع کسب نمره اعتباری افراد

نقطه شروع کسب نمره اعتباری افراد در دنیا به دو نحو است. نوع اول داده های جایگزین و با تمسک از اطلاعات دیگر است. اما  برای افرادی که برای نخستین بار مبادرت به اخذ وام می نمایند از قبوض آب و برق در قالب پرداخت به موقع هزینه های انرژی بهره برده می شود. همچنین برای افرادی که برای نخستین بار تمایل به دریافت کارت اعتباری دارند، یک کارت اعتباری با اعتبار کم صادر می شود و بر اساس سوابق پرداخت این وام ها برای آنها نمره اعتباری در نظر گرفته می شود.

• بستری که فراهم است

در حال حاضر هر ایرانی دارای اطلاعات است. در گذشته ابزار این کار را درکشور وجود داشت اما نبود سیاست گذاری مشخص در این خصوص سبب شده بود تا این اقدام انجام نشود. اما اکنون با فراهم بودن ابراز و زیر ساخت های مورد نیاز، شاهد تحقق این امر خواهیم بود. در اجرای گام به گام این امر و در مرحله اول،  این تسهیلات را می توان برای قشر خاصی از افراد جامعه در نظر گرفت. با توجه به انجام محدود این اقدام در کشور توسط بانک ملت (سامانه فرابانک ملت)،  در حال حاضر به افراد برخوردار از نمره اعتباری  A  وام بدون ضامن پرداخت می شود.