سرگردانی پول قیر در بازار ارز

حمید رازقیان جهرمی،رئیس برنامه ریزی تولید و مدیریت استراتژیک شرکت پالایش نفت شیراز،درباره ی حال و هوای قیر ایران،در گفت وگو با خبرنگار بورس امروز به تشریح فعالیت های این مجموعه پرداخت.

رئیس برنامه ریزی تولید و مدیریت استراتژیک شرکت پالایش نفت شیراز گفت: قیر نفتی، ماده ای سیاه رنگ و به عنوان باقی مانده مواد سنگین حاصل از تصفیه نفت خام است. قالب کاربرد قیر در آسفالت و ایزوگام و عایق های رطوبتی بوده و محصول فوق با هوادهی به ته مانده نفت خام در دمای ۲۴۰-۲۲۰ درجه سانتی گراد بدست می آید.متوسط تولید هفت پالایشگاه نفت سبب شده است تا تولید کشور حدود ۵ میلیون تن در سال، مصرف آن حدود سه میلیون تن و مازاد آن جهت صادرات و یا اختلاط با دیگر فرآورده های نفتی به عنوان هیدروکربن و نفت کوره و مالچ و….. شود. ظرفیت متوسط تولید قیر کارخانه های دارای پروانه رسمی بهره برداری در کشور حدود ۱۲ میلیون تن است که به دلیل وجود ظرفیت مازاد تولید، توازن مناسبی در میزان تولید و خوراک کارخانه و فروش محصول وجودندارد.

رازقیان خاطره نشان کرد:متاسفانه به دلیل عدم وجود متولی جدی قیر در گذشته و عدم هماهنگی کامل بین تولید کنندگان و صادر کنندگان در سازمان مرتبط شرایط مناسبی در این صنعت مشعهود نبوده است. اما پس از تشکیل اتحادیه قیرسازان  OPEX به عنوان شاخه ای از اتحادیه تولید کنندگان و صادر کنندگان مواد نفتی، شرایط بهبود و اتحادیه OPEX فعالیت مناسب در این زمینه شروع و در حال پیگیری و اقدام است.بدلیل ماهیت سنگین بودن قالب نفت خام ایران و خوراک شرکتهای پالایش نفت کشور، کیفیت خوراک واحدهای قیر ساز بسیار بالا و هم چنین محصولات تولیدی خانواده قیر ایران دارای مرغوبیت بالا و شناخته شده در جهان است. متاسفانه شرایط تولید و صادرات قیر کشور در حال حاضر نسبت به گذشته تنزل یافته و به دلیل عدم هماهنگی کامل بین دست اندرکاران قیر و سیاست های نامتوازن دولتی و خصوصی هر روز شاهد مشکلات جدیدی در این صنعت هستیم.

رئیس برنامه ریزی تولید و مدیریت استراتژیک شرکت پالایش نفت شیراز اضافه کرد:واگذاری واحدهای قیرساز مرتبط با پالایشگاه های کشور به عنوان دیون دولت به سازمان تامین اجتماعی و صندوق های بازنشستگی و دیگران در قالب خصوصی سازی مطابق اصل ۴۴ قانون اساسی، قطع ارتباط بین شرکتهای تولیدی خوراک و مجموعه های تولید کننده قیر، عدم ثبات سیاست های اقتصادی دولت، اختلاط محصولات ارزان قیمت با قیر و بالا بودن قیمت تمام شده در مقایسه با قیمت قیر دیگر کشورها در منطقه و جهان، موجب عدم وجود شرایط مناسب گردیده و قالب تولید کنندگان با مشکلات فراوان و صرفاً با هدف عدم تعطیلی کارخانه و بقاء سیستم و با ظرفیت پایین مشغول فعالیت هستند.اختلاط مواد دارای کیفیت پایین و ارزان همانند گیلسونات  و نفت کوره و اخیراً مواد وارداتی به کشور با مجوز رسمی به عنوان Vacuum Residue   یا همان VR عراق موجب عدم انطباق محصول تولیدی با استانداردهای لازم بوده و باعث عدم اطمینان خریداران و پایین آمدن کیفیت محصول تولیدی گردیده است.

رازقیان جهرمی اضافه کرد:شرایط موجود همانند کشتی به گل نشسته ای است که چندان مورد توجه قرار نگرفته و قالب بازارهای بین المللی و فروش و صادرات با مشکل مواجه گردیده و درصدی از آنها که حاصل تلاش و کوشش فراوان سالها صادرات با کیفیت قیر بوده از دست داده شده است . مصوبه اخیر دولت در خصوص تغییر نرخ دلار مرجع و با تسعیر ارز از ۳۷۰۰۰ به ۴۲۰۰۰ جهت خوراک وکیوم باتوم و بالطبع قیر تا حدودی مثبت بوده و به دلیل انجام فرمول محاسبه خوراک قبل از اردیبهشت ۹۷ با قیمت دلار آزاد و کاهش قیمت فعلی، در وضعیت حال پایه قیمت خوراک از اردیبهشت ۹۷ماه و از حدود ۴۸۰۰۰ دلار سنا به ۴۲۰۰۰ دلار مرجع کاهش و روزنه ای جهت رونق و بازیابی مجدد پیش بینی می گردد. به نوعی که قیمت وکیوم باتوم در اردیبهشت ماه ۹۷ و با وجود افزایش قیمت نفت خام به هر کیلو ۱۰۲۶۰ ریال کاهش یافت. هر چند دیگر فرآورده های نفتی و صادرات مواد هیدروکربوری، متناسب با افزایش نرخ دلار از ۳۷۰۰۰ به ۴۲۰۰۰ دچار افزایش شده و حاشیه سود آنها کاهش خواهد یافت.

وی در ادامه گفت:در مقابل نقطه قوت کاهش قیمت پایه خوراک قیر (وکیوم باتوم)، دستورالعمل ساماندهی بازار ارز ظهور نموده و سود حاصل از فروش دلار صادراتی به قیمت آزاد متوقف خواهد گردید. در این میان مصوبه ۱۲ بندی اخیر دولت درخصوص بازار ارز، صادرکنندگان را جهت لزوم بازگشت دلار و تحویل به دولت با چالش مواجه خواهد نمود و سود حدود ۱۷ درصدی حاصل از اختلاف دو نوع دلار حذف و به نوعی از سود و منابع صادرکنندگان به نفع دولت انتقال داده خواهد شد. هر چند ساماندهی بازار ارز و لزوم کنترل آن می بایست از سالهای قبل شکل می گرفت و اقدام اخیر دولت به نوعی الزامی می بود، اما اقدامات شتابزده و ارائه دستورالعمل های روزانه تکمیلی بازار ارز موجب بلاتکلیفی و عدم امکان صادرات هر گونه فرآورده نفتی و پتروشیمی به خصوص محصول قیر شده و لازم است شرایطی فراهم گردد تا امکان کارکرد و بالطبع صادرات و نحوه بازگشت دلار حاصل از صادرات به نوعی قابل کنترل و همزمان منافع صادرکنندگان نیز منظور گردد.

رئیس برنامه ریزی تولید و مدیریت استراتژیک شرکت پالایش نفت شیراز گفت:شایان ذکر است مطابق بند هشت دستورالعمل اخیر شماره ۸۷۳۹ معاونت محترم رئیس جمهور و در صورت صادرات در قالب قراردادهای پیمان های پولی سیستم بانکی با تبدیل به پول ملی و همانند بخشنامه زمان ریاست جمهوری مرحوم آیت الله رفسنجانی و تسویه، مشمول دستورالعمل بازگشت دلار نخواهد بود. و هم چنین تخفیف ۵ درصدی عدم لزوم بازگشت دلار جهت هزینه های بازاریابی و غیره و مستثنی شدن بازارچه های مرزی خاص از شرط لزوم بازگشت دلار صادراتی و روش های این چنین لازم است جمع بندی و اعلام  و به  نوعی  دستور العمل های ساده و روان حمایت از صادرات در اسرع وقت تدوین و ابلاغ گردد.

وی تاکید کرد:با عنایت به این موضوع که به رغم سیاست دولت در کنترل دلار و هیجان کاهش قیمت ارز آزاد موثر بوده، لکن وضعیت صادرات با چالش جدی مواجه شده و در صورت عدم تدابیر خاص شاهد افزایش قاچاق کالای صادراتی، ترویج کارهای اجاره ای صادراتی و یا کم اظهاری در صادرات و فساد در ترخیص ارز و ثبت سفارش و یا زیاد اظهاری در واردات خواهیم بود. در حال حاضر و به دلیل عدم امکان ذخیره سازی حجم تولید و ناگزیر، قالب شرکت ها با تبدیل دلار به ریال ،  فروش خود را انجام و بدون دریافت و ورود دلار نسبت به فروش معادل ریالی اقدام می نمایند.در جمع بندی کلی و متناسب با شرایط بازار و دستور العمل های ارزی دولت و تک نرخی شدن دلار، وضعیت صادرات با توجه به قانون حذف صادرکنندگان از پرداخت مالیات در مقابل لزوم بازگشت ارز ۵ درصدی صادراتی به کشور حداکثر تا شش ماه،  وضعیت نامطلوبی را موجب شده و به نوعی تا تعیین تکلیف اصولی، شرایط بازارهای صادراتی و خروج محصولات از کشور با رکورد مواجه خواهند بود.