کاهش ارزش معاملات و ضرر ارکان بازار سرمایه
بررسی وضعیت ارزش بازار نشان می‌دهد که بورس تهران در فروردین‌ماه ۱۴۰۰ معادل ۵.۶ درصد با کاهش مواجه شده است. ارزش بازار در پایان فروردین به رقم ۴۸۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است که این رقم نسبت به زمان مشابه سال قبل ۸۷ درصد بالاتر است. رشد منفی ارزش بازار سهام در فروردین ماه در حالی رخ داده که طی نه ماه اخیر، تنها در سه ماه بازار سهام رشد مثبت را تجربه نموده و در شش ماه، رشد بازار منفی بوده است.
به گزارش بورس امروز، شرایط نامناسب بازار سهام در ماه‌های اخیر در کنار تغییرات ایجاد شده در دامنه نوسان از اواخر بهمن‌ماه سبب شده تا ارزش معاملات به شکل چشمگیری کاهش یابد. میانگین ارزش معاملات خرد روزانه در فروردین‌ماه ۱۴۰۰ حدود ۲ هزار میلیارد تومان بوده که این رقم، تنها ۳۶ درصد ارزش معاملات روزانه خرد در فروردین‌ماه سال گذشته است. کاهش چشمگیر ارزش معاملات و قفل شدن شمار زیادی از شرکت‌های بازار در صف‌های فروش طولانی طی ماه‌های اخیر سبب شده تا نقدشوندگی بازار سهام (که همواره از مزایای این کلاس دارایی نسبت به دارایی‌هایی نظیر مسکن بوده) به شدت کاهش یابد. محاسبه نسبت ارزش معاملات به ارزش بازار (به عنوان شاخص میزان نقدشوندگی) بیانگر آن است که این نسبت در فروردین ماه به ۰.۰۴ درصد رسیده که کمترین میزان از ابتدای سال ۱۳۹۷ تاکنون است و در مقایسه با میانگین سال ۱۳۹۹، کاهشی ۷۵ درصدی مشاهده می‌شود.
بررسی وضعیت معاملات به تفکیک افراد حقیقی و حقوقی نشان می‌دهد که طی دو ماه اخیر، بیشترین میزان کاهش ارزش معاملات سهام مربوط به افراد حقیقی بوده است. سهم معاملات افراد حقیقی در فروردین‌ماه به کمتر از ۵۰ درصد معاملات رسیده که این رقم یکی از کمترین سطوح طی یک دهه اخیر است.
بررسی وضعیت دارایی افراد حقیقی در بازار سهام نشان می‌دهد که این افراد طی ۵ ماه ابتدایی سال گذشته به صورت خالص (خرید منهای فروش) حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان سهام در بازار خریداری نموده‌اند اما در ماه‌های پس از آن، روند تدریجی و مستمر خروج این افراد از بازار ادامه یافته است به شکلی که تقریبا ۵۰ هزار میلیارد تومان فروش سهام توسط افراد حقیقی ثبت شده است. با توجه به شرایط فعلی بازار سهام چه از منظر سودآوری و چه از منظر نقدشوندگی، انتظار می‌رود که روند خروج افراد حقیقی از بازار سهام حداقل در کوتاه‌مدت ادامه یابد و افراد بیشتری اقدام به تبدیل دارایی خود از سهام به سایر دارایی‌ها نمایند.
نکته مهم دیگری که باید در زمینه کاهش ارزش معاملات بازار سهام مورد نظر قرار گیرد، مساله کاهش کارمزد ارکان بازار است. بررسی وضعیت درآمد حاصل از کارمزد معاملات برای بورس و فرابورس نشان می‌دهد که در فروردین‌ماه سال جاری (و به‌رغم افزایش محسوس قیمت سهام نسبت به سال گذشته) میزان درآمد نسبت به ماه مسابه سال قبل به ترتیب ۵۲ و ۸۰ درصد کاهش یافته است. با توجه به آنکه برای سایر ارکان بازار نظیر کارگزاری‌ها، سازمان بورس، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و شرکت مدیریت فناوری نیز کاهش متناسبی در میزان درآمد ایجاد خواهد شد، به نظر می‌رسد که مجموع نهادهای مالی فعال در مدیریت بازار نیز از شرایط فعلی متضرر خواهند شد.
