صندوق های سرمایه گذاری چیست؟ / انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس

صندوق های سرمایه گذاری چیست

ساده ترین تعریفی که می توانیم برای صندوق های سرمایه گذاری داشته باشیم ، یعنی خریدن کالایی که در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی گیرد ولی در بلند مدت میتوانیم با فروش آن به سود دلخواهی برسیم.  این کالا میتواند ملک، خودرو یا اشیای قیمتی مانند طلا و غیره باشد. در واقع افراد به دلایل مختلفی مثل کمبود وقت، نداشتن اطلاعات کافی درباره فرصت‌های سرمایه گذاری موجود و به تنها گزینه‌ای که برای پس‌انداز پول خود فکر می‌کنند، بانک یا خرید اشیای قیمتی است.
می توان سرمایه گذاری را به دو بخش تقسیم کرد: مستقیم و غیر مستقیم.

از طرف دیگر، ممکن است افرادی که باتجربه و خبره نیز باشند، زمان لازم را برای حضور در بازار نداشته باشند.
این افراد می‌توانند از طریق واسطه‌های مالی، مانند سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس سرمایه‌گذاری کنند. واسطه‌های مالی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارند و مجوزهای لازم را اخذ کرده‌اند.
علاوه بر این، صندوق‌ها و سبدگردانان تیم‌های تخصصی دارند که مرتباً‌ بازار را پایش کرده و سهام سودآور را شناسایی می‌کنند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها از انواع سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم است. صندوق‌های سرمایه گذاری، با وجوهی که از طرف سرمایه‌گذاران در اختیار دارند، سبد‌های متنوعی را تشکیل داده و در ازای آن از سرمایه‌گذاران کارمزد دریافت می‌کنند.

 انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس

۱- صندوق در آمد ثابت

این صندوق‌ها ریسک کاهش سرمایه اولیه را ندارند و سودی بیشتر از سپرده‌های بانکی به متقاضیان پرداخت می‌کنند.
صندوق درآمد ثابت یکی از پرطرفدارترین مدل‌ها برای سرمایه‌گذاران به شمار می‌روند. همانند سایر صندوق‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت مقدار سرمایه مشخصی را از افراد دریافت و آن را به روش‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌کنند. در نهایت از محل این سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران نیز درصد سودی مطمئنی را دریافت می‌کنند. به همین دلیل نام درآمد ثابت بر آنها گذاشته شده است. به نحوی که اکثر آنها دارای ضمانت‌هایی در خصوص پرداخت سود سرمایه‌گذاری به افراد هستند.
سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی شامل اوراق سپرده بانکی، اوراق خزانه، اوراق مشارکت و سایر اوراق دیگر بوده که مدیران صندوق با توجه به دانشی که دارند، کم‌ریسک‌ترین آنها را انتخاب می‌کنند.
این صندوق‌ها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری پایینی دارند چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین شده هم برخوردار هستند.
همچنین بیشتر این صندوق‌ها یک رکن به نام ضامن نقد شوندگی دارند که معمولا یک نهاد مالی معتبر است. این ضامن باعث آسودگی خاطر بیشتری برای سرمایه گذاران می‌شود. در نهایت اینکه این صندوق‌ها معمولا بازدهی بیشتری نسبت به بانک دارند. پس برای افراد کم ریسک که پول خود را در بانک نگهداری می‌کنند یک گزینه جذاب برای سرمایه گذاری با ریسک پایین به شمار می‌روند.
اما باید گفت این صندوق‌ها معمولا سود کمی پرداخت می‌کنند. به همین دلیل بسیاری از افرادی که به دنبال سود بیشتر هستند، به سراغ سایر صندوق‌ها یا سرمایه‌گذاری مستقیم می‌روند. در برخی مواقع معمولا سود پرداختی توسط صندوق‌های با درآمد ثابت در حد سود پرداختی توسط بانک‌ها است. معمولا چند دسته از افراد به سراغ این صندوق می‌روند. دسته اول مبتدی‌ها و افرادی هستند که به تازگی وارد بازار سرمایه و بورس شده‌اند. آنها به علت نداشتن دانش و تخصص کافی، مجبور هستند که با دریافت سود کمتر، اما ریسک نکرده و به این صندوق‌ها اعتماد کنند. دسته دیگر افرادی بوده که وقت چندانی برای پیگیری و رصد بازار ندارند. چرا که سرمایه‌گذاری مستقیم معمولا نیازمند صرف وقت، تحلیل و بررسی وضعیت سهام شرکت‌ها و محیط اقتصاد کلان کشور است. گذشته از این دو دسته افراد، نباید از ریسک‌گریزها نیز غافل شویم. بسیاری از افراد اساسا ریسک‌گریز بوده و با داشتن درآمد ثابت اما کم رضایت می‌دهند.

۲-صندوق سهامی

این صندوق‌ها پرریسک‌ترین نوع صندوق‌ها هستند که سود و ضرر آن‌ها تابع مستقیم شرایط بازار است.
بخش اعظمی از دارایی‌های صندوق سهامی را سهام شرکت‌های بورسی تشکیل می‌دهد. بنابراین به علت نوسانات بازار بورس ریسک سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها نسبت به سایر صندوق های سرمایه گذاری بیشتر است. در نتیجه قیمت واحدهای صندوق‌های سهامی دارای نوسان است و ممکن است در بازه‌های مختلف کوتاه مدت نزولی باشد اما همان‌گونه که ذکر شد این نوع از صندوق‌ها مناسب افراد با دید بلند مدت هستند و در بلند مدت قیمت واحد صندوق افزایش می‌یابد.
البته ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که ریسک صندوق‌های سهامی با استفاده از مدیریت حرفه‌ای و بکارگیری دانش تخصصی قابل کنترل است و کاهش می‌یابد. اما بدلیل طبیعت نوسانی بازار سهام نمی‌شود مقدار ریسک این صندوق‌ها را صفر کرد.
این صندوق‌ها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما فرصت یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه گذاری در این نوع صندوق‌ها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفه‌ای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری می‌شود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند؛ اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت، بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه گذاران کنند؛ مثلا در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است، میزان بازدهی و سودآوری این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های با درآمد ثابت قابل مقایسه نیست. بسیاری از این صندوق‌ها ضامن نقد شوندگی هم دارند.

۳- صندوق مختلط

از صندوق‌های با درآمد ثابت در بلندمدت بازدهی بیشتری همراه با برخی ریسک‌های کنترل شده خواهند داشت و البته از صندوق های سهامی ریسک کمتری دارند.
صندوق سرمایه گذاری مختلط نوعی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک است که معمولا دارایی‌های خود را با نسبت ۴۰ تا ۶۰ درصد در بازار سهام و ۴۰ تا ۶۰ درصد در اوراق با درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و غیره سرمایه‌گذاری می‌کنند.
به صورت کلی می‌توان گفت این نوع از صندوق‌های سرمایه گذاری از نظر سطح ریسک بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار می‌گیرند.
سرمایه گذاری در این نوع از صندوق‌ها به افرادی با سطح ریسک متوسط توصیه می‌شود. چون بیش از نیمی از دارایی‌های آن در سهام سرمایه گذاری می‌شود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از دارایی‌های صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند سرمایه گذاری می‌شود. این صندوق‌ها نیز پتانسیل بازدهی بیشتری نسبت به صندوق‌های درآمد ثابت دارند. ولی به دلیل سرمایه گذاری بخشی از دارایی‌ها در سهام، حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوق‌ها ضامن نقد شوندگی دارند.

۴- صندوق سرمایه گذاری طلا

طلا را به عنوان یک کالای سرمایه‌گذاری و پس انداز می‌شناسیم. یعنی طلا می‌خریم تا هم ارزش پول‌مان حفظ شود و هم اگر روزی نیاز به پول نقد داشتیم بفروشیم. همه این خرید و فروش‌ها را هم با طلای فیزیکی انجام داده‌ایم، چرا که احتمالا عده کمی صندوق سرمایه گذاری طلا را می‌شناسند.
صندوق‌های سرمایه‌ گذاری طلا با خرید و فروش سپرده سکه و انواع اوراق بهادار مبتنی بر طلا که معمولا در بورس پذیرفته ‌شده‌اند، به کسب بازده می‌پردازند. در نتیجه، سرمایه‌گذاران علاوه بر رهایی از مشکلاتی که برایتان گفتیم، می‌توانند با ارقام خرد در طلا سرمایه‌گذاری کنند. البته این صندوق‌ها می‌توانند مازاد دارایی‌های خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپرده‌ها و گواهی سپرده بانکی سرمایه‌گذاری کنند.

۵- صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری

تا به حال برایتان پیش آمده بخواهید در ساخت یک بیمارستان یا مدرسه در منطقه‌ای محروم سهیم باشید ولی آنقدر پول نداشته باشید که از پس چنین کاری برآیید؟ یعنی نهایت کمکی که می‌توانید بکنید، شاید در حد خرید یک تخته سیاه مدرسه باشد که به تنهایی به دردی نمی‌خورد. یا حتی پول خوبی داشته باشید ولی ندانید دقیقا باید به کجا کمک کنید و برای کدام منطقه محروم صرف کنید که بهتر باشد.
صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری این مدل کارهای خیر را آسان کرده است. به این صورت افرادی که قصد حمایت از این اهداف نیکوکارانه را دارند، به‌جای پرداخت پولی که پس از یک‌بار پرداخت و هزینه شدن به پایان می‌رسد، در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و سود ناشی از این سرمایه‌گذاری به‌صورت همیشگی به آن هدف اعطا می‌شود. البته فرد می‌تواند بخشی از سود ناشی از این سرمایه‌گذاری را برای خود و بخش دیگر برای آن هدف در نظر بگیرد.

۶- صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان

بسیاری از ما هر وقت صحبت از ثروت می‌شود یاد شغل بساز بفروشی می‌افتیم که هر کس  وارد بازارش شده، کارش حسابی گرفته؟ در کنار این، می‌دانستید صندوق زمین و ساختمان با جمع آوری سرمایه‌های اندک، همان کار بساز بفروشی را می‌کند؟
درآمد خوب همه کسانی که وارد بازار زمین و ساختمان شده‌اند، به دلیل سود زیاد آن است. اما با هر پولی نمی‌شود وارد این بازار شد و از آن سود برد. یعنی ما که درآمد قانون کار داریم، نمی‌توانیم کارمان را ول کنیم و به امید رسیدن به یک درآمد هنگفت، همه سرمایه‌مان را وارد بازار زمین و ساختمان کنیم.
گذشته از این، اطلاعات چندانی هم از این بازار نداریم و ممکن است همان بدو ورود، دار و ندارمان را از دست بدهیم و ورشکست شویم. البته این طور هم نیست که چون پول و اطلاعات نداریم، قید سود این بازار را بزنیم و بیخیالش شویم. یک راه آسان برای ورود به بازار بساز بفروشی که همه می‌توانند از آن استفاده کنند، صندوق زمین و ساختمان است.
صندوق‌های سرمایه‌ گذاری زمین و ساختمان، صندوق‌هایی هستند که سرمایه‌های کوچک اشخاص حقیقی یا حقوقی را به‌ منظور سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ ساختمانی جذب می‌کنند. با این کار امکان استفاده سرمایه‌گذاران خرد از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ و درآمدزای مسکن فراهم می‌شود.

۷- صندوق سرمایه گذاری جسورانه

صندوق جسورانه نوعی صندوق سرمایه گذاری مشترک است که پول را از سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در کسب و کارهای نوپا را دارند جمع آوری نموده و با سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای نوپای کوچک و متوسط که پتانسیل رشد بالایی دارند با ایجاد پرتفوی مدیریت می‌کند.

۸- صندوق قابل معامله در بورس یا etf

ETF  مخفف عبارت  Exchange Traded Fund به معنی صندوق قابل معامله در بورس است.
صندوق های دیگر سرمایه گذاری امکان معامله را ندارند و سرمایه گذاران برای خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری باید اغلب از طریق مراجعه به صندوقی که در آن سرمایه گذاری کرده اند اقدام کنند. ولی واحد سرمایه گذاری این نوع صندوق ها مشابه سهام عادی به راحتی قابل خرید و فروش است. یعنی هر میزان درصد از واحدهای کل یک صندوق را تهیه کنیم به همان نسبت از کل سرمایه گذاری صندوق بهره‌مند می شویم و چون قیمت این واحدها ارزان است گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری است.
عملکرد این نوع از صندوق‌ها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد. می‌توان گفت مهم‌ترین ویژگی این صندوق‌ها داد و ستد پذیری واحدهای سرمایه گذاری آنها در بازار سرمایه است.

۹- صندوق سرمایه گذاری پروژه

صندوق پروژه یکی از انواع صندوق‌های تامین مالی است که تامین مالی پروژه‌ای مشخص را فراهم می‌کند. در واقع، صندوق پروژه با کسب مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار تاسیس می‌شود و بستری برای جمع آوری سرمایه خرد از عموم و تخصیص آن به پروژه تعریف شده در اساسنامه صندوق است.

این صندوق‌ها پس از بررسی علمی پروژه‌ها و طرح‌های اقتصادی مختلف پروژه‌ای خاص را انتخاب کرده و فرآیند تامین مالی را آغاز می‌کنند. صندوق های پروژه وجوه سرمایه گذاران را جمع آوری کرده و به ساخت و بهره برداری پروژه‌های تولیدی مختلف تخصیص می‌دهند.

در این حالت مدیریت و مسئولیت تمامی امور پروژه در طول دوران ساخت و بهره برداری به عهده شرکتی است که برای اجرای پروژه مورد نظر تشکیل می‌شود و تحت نظارت نهادها و ارکان قانونی فعالیت می‌کند. در صندوق پروژه معمولا سرمایه گذاری ها در قالب پروژه هایی مانند تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی ، پتروشیمی، احداث کارخانه و نیروگاه وغیره شکل می‌گیرد.

۱۰- صندوق سرمایه گذاری شاخصی

این صندوق‌ها بیشتر سرمایه‌شان را در بازارهای شاخص ساز مورد هدف شان سرمایه گذاری می‌کنند یا به بیان ساده تر صندوق سرمایه گذاری شاخصی که شاخص بازار بورس را انتخاب کرده است بیشتر از سهام نمادهای بزرگ و شاخص ساز بورس را تهیه می‌کند و در نتیجه فعالیت این نمادها در مجموع بسیار نزدیک به شاخص کل خواهد بود.

مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری چیست؟

۱- داشتن تنوع زیاد در صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری

۲-مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها در صندوق های سرمایه‌گذاری

۳- بازده مناسب صندوق های سرمایه گذاری

۴- به حداقل رساندن ریسک سرمایه‌گذاری

۵- تبدیل سرمایه های کوچک به سرمایه‌گذاری‌ بزرگ

۶- آسان بودن سرمایه گذاری صندوق ها

۷- داشتن مدیریت حرفه ای