تجدید ارزیابی دارایی‌های صنایع پلایشی فرصتی برای بورس
تجدید ارزیابی در شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی می‌تواند گام مهمی برای مقابله با تنش ناشی از افزایش نرخ ارز، اقبال سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه به خرید سهام این شرکت‌ها و در نتیجه تامین مالی بهتر و افزایش امنیت سرمایه در بازار بورس باشد.
ایران را می‌توان گوهر تابانی بر بلندای صنایع ایران دانست که نقش مهمی در تحقق توسعه صنعتی، اشتغال‌زایی و کسب درآمد ارزی برای کشور داشته است. این صنعت مهم با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده طی برنامه پنجم توسعه کشور ارتقاء چشمگیری یافت، به‌طوری‌که اکنون به‌عنوان یک صنعت مطرح در سطح منطقه و جهان به ابزاری توانمند برای اقتصاد ایران در مقابله با بحران‌های پیش‌روی خود تبدیل شده است.
هم‌اکنون ۳۸ درصد صنعت پتروشیمی خاورمیانه و پنج درصد از این صنعت در سطح جهان در اختیار ایران است. افزون بر این، ایران با داشتن ظرفیت پالایشی روزانه ۲ میلیون بشکه نفت خام در روز در رده دهم جهان و دوم در منطقه قرار دارد.
امروزه در کشور بالغ‌بر ۵۱ مجتمع پتروشیمی با ظرفیت تولید اسمی ۵۶ میلیون تن در سال مشغول فعالیت هستند و برای ۶۷ طرح پتروشیمی دیگر نیز با ظرفیت تولید ۶۱ میلیون تن محصول به ارزش سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد دلار برنامه ریزی شده است. این صنعت مهم با توجه به ظرفیت‌های بسیار خود جایگاه بسیار مهمی در بازار سرمایه ایران داردبه شکلی که بیش از ۲۳ درصد از ارزش بازار بورس تهران را نمادهای پتروشیمی و پالایشی تشکیل می‌دهند.
افزون بر این حدود یک‌سوم معاملات بورس کالا متعلق به شرکت‌های پتروشیمی است. وضع این صنعت مهم تا حدود زیادی تابع نوسان نرخ ارز در کشور و تقاضا قیمت نفت، محصولات پالایشی و پتروشیمی در سطح جهانی است. کاهش قیمت نفت اثر معکوسی بر روند رشد صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی دارد، زیرا از طرفی تخفیف پنج درصدی که دولت برای این صنایع نسبت به قیمت جهانی مواد اولیه در نظر گرفته است، مبلغ کمی خواهد بود و در ثانی قیمت محصولات و فرآورده‌های تولیدی این صنایع نیز کاهش خواهد یافت و این موضوع سبب کاهش درآمد و سرانجام کاهش ارزش این شرکت‌ها خواهد بود.
در سال‌های اخیر افزایش خیره‌کننده قیمت ارز در کشور بسیاری از شرکت‌ها را در انجام تعهدهای ارزی خود با مشکل روبه‌رو کرده است. افزون بر این اعمال تحریم‌های گسترده نیز برای این صنایع دشواری‌های فراوان داشته است. با توجه به رونق چشمگیر بازار سرمایه در سال جاری، استفاده از ابزارهای مالی بورس و تامین مالی این شرکت‌ها از مسیر بورس به‌عنوان یک منبع مطمئن و شفاف مورد توجه متصدیان این صنعت قرار گرفته است.
یکی از مهمترین ویژگی‌های بازار سرمایه در اقتصادهای برتر جهان، شفافیت مالی و استناد پذیری صورت‌های مالی و ترازنامه شرکت‌های موجود در این بازار است. آگاهی دقیق سهامداران و فعالین بازار سرمایه از وضعیت شرکت‌ها یکی از مهمترین گام‌ها در تحلیل بنیادی سهام و در نتیجه سرمایه‌گذاری در بازار بورس است. همچنین وضعیت مالی، میزان سرمایه و آینده احتمالی شرکت را نیز می‌توان از صورت‌های مالی شفاف و دقیق دریافت. این موضوع در بازار سرمایه ایران اهمیت مضاعفی دارد زیرا برای سال‌ها اقتصاد ایران از نبود شفافیت و برخورد تصدی‌گرایانه بخش دولتی رنج برده است.
به دلیل ارتباط وثیق میان صنایع پالایشی و پتروشیمی با اقتصاد جهانی بخش مهمی از تعهدهای مالی، دارایی‌ها و درآمدها در این صنعت متاثر از بازار جهانی نفت بوده و به‌صورت ارزی می‌باشد. نوسان شدید نرخ ارز در سال‌های اخیر سبب شده است تا این شرکت‌ها با مشکلات خاصی مواجه شوند. از طرفی دارایی این شرکت‌ها و درآمدهای آن‌ها افزایش قابل‌ملاحظه‌ای یافته است، اما در مقابل تعهدات مالی این شرکت‌ها نیز بر دوش آن‌ها سنگینی کرده و دشواری‌های زیادی را برای آن‌ها ایجاد کرده است.
با توجه به رونق بازار سرمایه و اهمیت تامین مالی بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت‌ها در صنعت پالایشی و پتروشیمی، در راستای کاهش نقدینگی و به خدمت گرفتن آن در رونق و جهش تولید همچنین با توجه به قوانینی که وزارت امور اقتصاد و دارایی مبنی بر اجازه انجام افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌های اشخاص حقوقی تصویب کرده است و ابلاغیه سازمان بورس اوراق بهادار تهران که این امکان را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند تا از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها اقدام به انجام افزایش سرمایه کرده و از معافیت مالیاتی برخوردار شوند. تجدید ارزیابی در شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی می‌تواند گام مهمی در راستای مقابله با تنش ناشی از افزایش نرخ ارز، اقبال سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه به خرید سهام این شرکت‌ها و در نتیجه تامین مالی بهتر و افزایش امنیت سرمایه در بازار بورس باشد.
این موضوع در صنعت پالایشی و پتروشیمی از اهمیت مضاعفی برخوردار است چراکه این شرکت‌ها اغلب دارایی‌های غیرمنقول خود را به بهای تمام‌شده پایینی تحت تملک خود درآورده‌اند؛ بنابراین فرصت به‌روزرسانی ارزش سرمایه‌گذاری‌های مختلف آن‌ها چشمگیر است. علاوه بر این در زمینه دارایی‌های استهلاک‌پذیر آن‌ها از قبیل تجهیزات و ماشین‌آلات، بخش عمده‌ای از آن را باید با معیارهای ارزی سنجید بنابراین این ظرفیت مهمی است که می‌توان در راستای رونق تولید از آن بهره برد، اما نباید تبعات و آثار سوء این تجدید ارزیابی را نیز از نظر دور داشت.
افراط در افزایش سرمایه با استفاده از تجدید ارزیابی دارایی‌ها به‌ویژه درباره اموالی که قابلیت نقدشوندگی پایینی دارند، سرانجام اعتبار مجموعه تولیدی را کاهش خواهد داد، به همین دلیل باید حدی میانه را یافت تا بتوان به طوری واقع‌گرا از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد و در دام افزایش نامتناسب سرمایه شرکت نیز گرفتار نشد.
