کشف پرمیوم؛ راه‌حلی ساده برای رفع مشکلات معاملات فلزی، شیمیایی در بورس کالا

قرارداد «کشف پرمیوم» یکی از انواع قراردادهای مورد استفاده در بازار فیزیکی بورس کالای ایران برای معاملات صادراتی است. این قرارداد از اسفندماه سال ۹۶ به عنوان یک ابزار معاملاتی در بورس کالای ایران استفاده شد. «کشف پرمیوم» شباهت‌هایی با قرارداد سلف و آتی دارد اما تفاوت آن در بین تمامی قراردادها، در نحوه پرداخت و نوع قیمت گذاری آن است.

بورس کالا پس از مشاهده تجربه‌های جهانی، از این قرارداد در معاملات خود استفاده کرد. قرارداد «کشف پرمیوم» در کنار محدودیت‌هایی که هر قرارداد دارد، از مزیت‌های قابل توجهی برخوردار است.

کارشناسان بازار سرمایه این ابزار را وسیله‌ای مناسب برای خریداران و فروشندگان در بازار فیزیکی می‌دانند. از جمله مزیت‌هایی که برای این قرارداد مطرح است شامل ایجاد اطمینان در دریافت ثمن توسط خریدار و پیش پرداختی برای فروشنده است. معامله گران با توجه به ضوابط موجود در بازار سرمایه از این ابزار برای کاهش ریسک‌های خود بهره می‌برند.

بورس کالا از این ابزار در معاملات کالاهای متعددی مانند قیر استفاده کرده است. در شرایط کرونایی و مشکلات نوسان قیمت در بازارهای جهانی کارشناسان، معامله گران را در استفاده از این ابزار تشویق می‌کنند. توسعه بازارهای صادراتی با وجود نوسانات قیمتی با مشکلاتی همراه است.

«کشف پریمیوم» قیمت کالاها را براساس توافق نهایی طرفین و براساس فرمول تعیین می‌کند. این معاملات امکان عمیق‌تر شدن دارند. به عبارت دیگر این معامله به خریداران در ورود دوباره به این معامله در بلندمدت اطمینان می‌دهد. خریدار از مدت یک ساله قرارداد و استفاده از آن اطمینان حاصل می‌کند. در نتیجه خریدار برنامه‌ریزی‌های بلندمدت خود را براساس آن تنظیم می‌کند. همچنین این قرارداد امکان شناخت مشتریان بالقوه را مهیا می‌کند. در نتیجه تولیدکننده می‌تواند با مشتریان بیشتری وارد معامله شود.

این نوع معاملات می‌تواند سبب توسعه رینگ صادراتی بورس کالای ایران نیز گردد. بنابراین معاملات بازار کالا از حالت معمول و جاری خارج ‌شود. همچنین سبب شناسایی راهکارهای جدید می‌شود تا بتوان این معاملات را در بازار سرمایه انجام داد. این شرایط سبب توسعه معاملات در بورس کالا می‌شود.

برای شناسایی و توسعه بیشتر این معاملات باید دیگر کالاهای موجود در بورس کالا به‌ویژه تولیدات پتروشیمی، دیگر فرآورده‌های نفتی، سنگ آهن، خودرو، مخصولات کشاورزی و … را وارد این معامله کرد و در توسعه این معاملات نباید از سایر کالاهای صادراتی غافل شد.

شایان ذکر است که این نوع معاملات امکان توسعه در بازارهای داخلی را نیز دارد. با تفکیک خریداران کالاهای داخلی در رینگ داخلی بورس کالای ایران به سه طبقه عمده، متوسط و خرد می توان با زمینه سازی و ایجادبستر مناسب برای خریداران عمده از طریق معاملات کشف پرمیوم، آنها را از معاملات عادی جدا نمود و بازارهای عادی و معمول را برای رفع نیازهای تولیدکنندگان متوسط و خرد تعریف کرد.

به نظر می رسد در صورت این جداسازی احتمال تغییرات و نوسانات نامتعارف از معاملات کالاهای مشمول نظارتی و تعزیراتی کاهش و نظارت بر نحوه مصرف آن توسط تولیدکنندگان از سوی مراجع نظارتی تسهیل شود.

ورود این معاملات با مشارکت بورس کالا و نیز سازمان بورس و اوراق بهادار می‌تواند راه گشای بسیاری از مشکلات فعلی معاملات در بورس کالای ایران و به ویژه در بخش‌های معاملات کالاهای فلزی، شیمیایی و …. را باشد.