۱۷ درصد انحراف در طرح جامع فولاد وجود دارد

به گزارش روند بورس امروز،طبق طرح جامع فولاد قرار است میزان تولید مواد معدنی در کشورمان و همچنین میزان فولاد افزایش پیدا کند. رساندن تولید فولاد به بیش از ۵۵ میلیون تن طی سال‌های آینده و روند کاهشی تولید فولاد در برخی کشورها باعث می‌شود که ایران در سال‌های آینده جزو کشورهای برتر تولیدکننده فولاد قرار بگیرد. اما در این بین بسیاری معتقدند که با توجه به تغییر میزان تقاضا در کشور و همچنین در سطح جهانی، خیلی نمی‌توان امیدی به دستیابی به این میزان تولید داشت. چرا که در حال حاضر هم با توجه به کاهش تولید صنعت خودرو و کاهش شدید ساخت‌وساز در کشور و مواردی این چنینی میزان تولید بیش از عرضه است.

از طرف دیگر کشور در بحث صادرات نیز با توجه به تحریم‌ها مشکلات بسیاری دارد و در این زمینه کشوری مانند عراق تعرفه بسیار بالایی برای واردات فولاد از کشورمان در نظر گرفته است. به نظر می‌رسد بحث مربوط به تحریم‌ها بیش از دلایل دیگر مانعی در راستای افزایش تولید فولاد در کشورمان است. به لحاظ سخت‌افزاری و زیرساختی شرکت‌های فولادی توانایی افزایش تولید را دارند اما به دلیل مشکلات تحریمی بازاریابی برای شرکت‌ها تا حد بسیار زیادی مشکل است.

۸ طرح سیاسی در صنعت فولاد

اما در مجموع به نظر می‌رسد که طرح جامع فولاد علاوه بر بحث تحریم‌ها مشکلات، نواقص و کاستی‌های فراوانی دارد. در همین زمینه مهرداد اکبریان رئیس انجمن سنگ آهن کشور با بیان اینکه در طرح جامع فولاد با نواقصی مواجه هستیم اظهار کرد:‌ «بزرگ‌ترین نقص ۸ طرح فولادی است که به عنوان ۸ طرح سیاسی مطرح می‌شود. فلسفه وجودی این ۸ طرح فنی و تکنیکی نیست. این ۸ طرح کاملاً سیاسی است.» وی می‌افزاید: «طرح تعریف شده است اما مسائل جاده‌ای، گازی و سنگ آهنی به درستی تعریف نشده است. زیر ساخت ها در طرح مذکور صفر است. در صورتی که این ۸ طرح را کاملاً حذف کنند، در صنعت فولاد تغییری رخ نخواهد داد.»

تامین سنگ آهن از معادن کوچک یا بزرگ؟

به نظر می‌رسد صنعت فولاد کشورمان به عنوان صنعتی با برنامه که طی این سال‌های هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی توسعه داشته است نیازمند وجود طرحی است که به واقعیت‌های اقتصادی کشور توجه بیشتری داشته باشد. به هرحال شرایط در کشور تغییر کرده و این طرح نیز نیازمند تغییراتی با توجه به شرایط بلندمدت کشور است.رئیس انجمن سنگ آهن کشور با بیان اینکه مطلب که در طرح جامع فولاد اشاره به موضوعات مورد اختلاف معدنی‌ها و فولادی‌ها شده است تاکید می‌کند: «مثلاً اشاره شده است که ذوب‌آهن اصفهان، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان از کجا سنگ‌آهن تأمین کنند. بر خلاف ادعای ذوب‌آهن که باید سنگ‌آهن از معادن کوچک بخش خصوصی تأمین شود، در این طرح بیان شده است که معادن کوچک صرفه اقتصادی حمل ندارند و احتمالاً ترکیبات شیمیایی و فیزیکی مناسب نیز ندارند. در نتیجه باید از معادن بزرگ مثل چادرملو، گل گهر و سنگان مواد مورد نیاز تهیه شود.»

چرا معدنی‌ها وارد فاز تولید فولاد شدند؟

اختلافاتی که باعث شده تا شرکت‌های معدنی به طور مستقیم سراغ تولید فولاد بروند. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان این صنعت شاید خیلی مناسب نباشد و ممکن است در آینده زنجیره تامین فولاد دچار تغییرات بسیاری شود. مهرداد اکبریان در پاسخ به این پرسش که مراودات شرکت‌های معدنی و فولادی در ایران به چه صورت است اظهار می‌کند: «مراودات باید به شیوه منصفانه انجام شود. یکی از موارد وجود اختلافات، همین منصفانه نبودن مراودات بود. به دلیلی منصفانه نبودن مراودات معدنی‌ها خود به دنبال تاسیس کارخانه فولاد رفتند. طرح جامع فولاد همان حرفی را می زند که معدنی‌ها نیز معتقد هستند.»

عدم همخوانی تولید۵۵ میلیون تن فولاد با واقعیت‌های اقتصادی فعلی

رئیس انجمن سنگ آهن کشور با بیان اینکه مفروضات ذهنی برای طرح تولید ۵۵ میلیون تن فولاد جمعیت ۱۰۰ میلیونی ایران بود که بر اساس آمارها رشد جمعیتی در ایران کاهش داشته است تاکید می‌کند:« نرخ رشد جمعیت خلاف تصورات ذهنی طراحان طرح تولید ۵۵ میلیون تن فولاد است. در آن سال‌ها نرخ رشد اقتصادی را ۸ درصد در نظر گرفته بودند. در حالی که نرخ رشد اعلام شده در چند روز گذشته منفی ۹٫۵ بوده است.» وی با تاکید بر این نکته که ۱۷٫۵ درصد انحراف در طرح جامع فولاد موجود است اظهار می‌کند: «در آن زمان فکر می‌کردند که طرح‌های عمرانی آن‌قدر وسعت خواهد گرفت که مصرف سرانه فولاد ۳۵۰ کیلوگرم خواهد بود. در صورتی که مصرف سرانه واقعی کشور ما در حال حاضر ۱۳۵ کیلوگرم است. در نتیجه مصرف سرانه کاهش می‌یابد، جمعیت رشد نمی‌کند، نرخ رشد نیز کاهش می‌یابد.»

اتاق بدون مهمان با تولید ۱۳ میلیون تن فولاد مازاد

رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تنی در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ بخش فولاد یک بحث است و فروش و ایجاد بازار برای این میزان تولید بحث دیگری است. بسیاری اعتقاد دارند که صنعت فولاد و فولاد سازان توانایی تولید این میزان تولید را دارند. همچنین بخش معدن کشورمان نیز توانایی تامین این میزان تولید را دارد. اما بازار فروش در کشورمان و همچنین صادرات این محصولات با توجه به وضعیت فعلی خیلی امیدوارکننده نیست.

مهرداد اکبریان در این خصوص تاکید می‌کند: «کشورهای همسایه مثل عراق برای فولاد ما ۷۰ درصد تعرفه واردات گذاشته اند. همه برنامه‌ها در ارتباط با ۵۵ میلیون تن بهم خورده است. در حال حاضر ظرفیت تولید ۳۴٫۵ میلیون تن است. امسال ۲۷ میلیون تن تولید خواهیم کرد. در صورتی که موفق شویم، هنوز ۸ میلیون تن ظرفیت خالی داریم.» وی می‌افزاید: «در حال افزایش ظرفیت‌های کشور برای فولاد هستیم. به نوعی در حال افزایش اتاق بدون مهمان هستیم. ۱۳ میلیون تن مازاد داریم. در سال گذشته که صنعت فولاد کشور در شرایط بهتری بود و تحریم‌ها بر فولاد کشور اعمال نشده بود، ۷ میلیون تن صادرات فولاد داشتیم. متأسفانه تمام برنامه‌ریزی‌های سال‌های گذشته با موانع و مشکلات مواجه شده‌اند. باید یک‌بار دیگر در کنار هم زیرساخت‌ها و اهداف را مجدداً بررسی کنیم.»

مشکل فنی و عدم به روز‌رسانی شرکت‌های فولادی

در حالی که بسیاری به توان فنی فولادسازان کشور در افزایش تولید اذعان دارند اما رئیس انجمن سنگ آهن کشور اظهار می‌کند که کارخانه‌های فولادی ما مشکل فنی دارند و توان به روز کردن خودشان را ندارند. اکبریان می‌گوید: «زمانی که توقع داریم یک کالا را ارزان خرید کنیم و در چرخه رقابت نیز نرویم، پیشرفت نخواهیم کرد. در بحث تهاتر مشکل اصلی این است که کارخانه‌های داخل تکنولوژی را دارند اما مسئول فنی توان استفاده از دستگاه‌ها را ندارد.» وی می‌افزاید: «اگر فولادسازان بتوانند روزی بر اساس قیمت‌های جهانی کارهایشان را وارد کنند، آن زمان هنر کرده‌اند. در صورتی که توقع داشته باشیم که جنسی را ارزان بگیری و از آن طرف یارانه برق و گاز را اعمال کنید، رقابت از بین خواهد رفت. در نتیجه کارخانه ضرر ده خواهد شد. کارخانه‌های ما بهره وری پایینی دارند که در نتیجه منجر به اختلال در کل زنجیره صنعت می‌شوند.»

صنایع معدنی، عرضه محور یا تقاضا محور؟

وی در خصوص نقشه راهبردی صنایع  معدنی نیز می‌گوید: «در نقشه راهبردی صنایع معدنی مطرح شده است که بخش معدن باید عرضه و تقاضا محور باشد. عرضه محور یعنی این که در کشور چه معادن و تناژی داریم و صنایع و بازار را بر اساس دارایی‌ها هماهنگ کنیم. تقاضا محور یعنی این که منتظر باشیم که خارجی‌ها یا بازار روز چه چیزی را از ما می‌خواهند و معادنی را که نیاز داریم، در کشور فعال کنیم. تا به امروز تقاضا محور بوده‌ایم. البته توان این را داریم که بعد از این عرضه محور باشیم.»

رئیس انجمن سنگ آهن کشور همچنین با اشاره به کم‌ و کاست های موجود در بخش معدن و همچنین موانع  قانونی و دولتی در این بخش تاکید می‌کند:« ما به عنوان یک صنعتگر مراجعه به وزارت نیرو می‌کنیم، اما برق به ما نمی‌دهند. برای تاسیس نیروگاه هم کمکی نمی کنند. اگر قرار است که همه موارد به صورت آزاد تأمین شود، چه نیاز به وزارت نیرو در کشور است. به راه‌آهن هم که مراجعه می‌کنیم مدعی می‌شوند که بودجه طرحی برای صنعتگرها ندارد.»