سهام مازاد؛ چالش مالکیت در بانک ها

به گزارش بورس امروز؛ بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، رعایت سقف ذی نفع سهامداری در قانون اساسی، هر فرد حقیقی و حقوقی نمی‌تواند بیش از ۳۳‌درصد از سهام یک بانک را در اختیار داشته باشد که در ابتدا این سهم می تواند ۱۰درصد بوده و درصورت تشخیص بانک مرکزی قابل افزایش خواهد بود.

در پی این مهم در سال گذشته هیئت عالی بانک مرکزی طی بخشنامه ای تصویب کرد که در صورت عدم واگذاری سهام در مهلت های مقرر نسبت به سهام مازاد سهامدار نسبت به سقف های مجاز، حق رأی در مجامع عمومی صاحبان سهام مؤسسه اعتباری مذکور و حق شرکت در مجامع افزایش سرمایه آن مؤسسه را از دست خواهد داد؛ همچنین کلیه عواید سهام مازاد اعم از سود نقدی و عواید ناشی از افزایش ارزش سهام مازاد معادل مابه‌التفاوت مبلغ حاصل از فروش سهام مازاد به ارزش سهام مازاد در زمان انتقال به صندوق ضمانت سپرده‌ها، به صندوق مذکور منتقل می‌شود.

چنانچه تا یکسال پس از عبور میزان سهام مالک واحد از حد مجاز، میزان سهام او به حدود مجاز کاهش نیابد، صندوق ضمانت سپرده‌ها می‌تواند سهام مازاد را در بورس اوراق بهادار عرضه نموده و مبلغ حاصل از فروش را پس از کسر هزینه‌های مربوط و عوائد ناشی از افزایش ارزش سهام مازاد، به سهامدار مسترد کند. در صورتی که افزایش میزان سهام مالک واحد از حدود مجاز به صورت قهری حادث شده باشد، حکم این ماده یک سال پس از انتقال قهری سهام مازاد به مالک واحد اجرا می‌شود.

در سال ۱۴۰۲ بانک مرکزی اسامی بانکها با سهام مازاد را منتشر کرد که در آن نام ۹ بانک سرمایه، تجارت، پارسیان، سینا، اقتصاد نوین، صادرات، شهر، کارآفرین و گردشگری به چشم میخورد. در ادامه به برخی از این بانکها می پردازیم:

“ونوین”: سرمایه گذاری گروه توسعه ملی از طریق زیرمجموعه های هلدینگ توسعه صنایع بهشهر  مالک حدود ۳۶درصد بانک اقتصاد نوین می باشد. در گزارش وزارت اقتصاد نیز میزان ‌درصد مازاد سهام اعلامی از سوی بانک مرکزی را ۴۲/ ۳۹‌درصد گروه بانک ملی ایران و گروه سرمایه‌گذاری ساختمان ایران اعلام شده است.

“وپارس”: ایران خودرو از طریق هلدینگ سمند، گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو بازارگردانی امید لوتوس نیرو محرکه تولید محور خودرو و … مالک ۲۲درصد سهام بانک پارسیان می باشد.

“وسینا”: بنیاد مستضعفین و صندوق توسعه ملی هرکدام به ترتیب مالک ۳۵ و ۳۳درصد بانک سینا می باشند. بر اساس اطلاعات وزارت اقتصاد، بنیاد مستضعفان باید ۸/ ۸درصد از سهام بانک سینا را واگذار کند. صندوق توسعه ملی در پایان سال گذشته ۳۳درصد از سهام بانک سینا را به تملک خود درآورد. این سهام در ازای بدهی بنیاد مستضعفان به صندوق توسعه ملی واگذار شده است و به نظر می‌‌‌رسید مشکل ذی‌نفع واحد در سهامداری بنیاد مستضعفان حل شده باشد اما وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده که باید بخش دیگری از سهام خود در بانک سینا را واگذار کند.

“سمایه”: بانک سرمایه در سال ۸۶ طی یک قرارداد فروش به بهروز ریخته گران منتقل شد. در گزارش ۱۴۰۲ وزارت اقتصاد و دارایی  ۹/ ۵۷‌درصد مازاد سهام صندوق ذخیره فرهنگیان و گروه منتسب به ریخته‌‌‌گران منتصب شده است. در حال حاضر در تابلوی بورس  صندوق ذخیره فرهنگیان مجموعا ۲۸درصد از سهام بانک سرمایه را دارا است.

“وکار”: در اطلاعیه وزارت امور اقتصاد صبا تامین ۰۸/ ۴‌درصد سهام مازاد بانک کارآفرین را داراست. از طرفی ستاد اجرایی فرمان امام ۴۲‌ درصد از سهام مستقیم بانک کارآفرین را در اختیار دارد. صبا تامین نیز یکی از شرکت‌های زیرمجموعه سازمان تامین‌‌‌اجتماعی است. به این ترتیب، ستاد اجرایی فرمان امام نقش اصلی را در اداره بانک کارآفرین دارد.

تاکنون اقدام قهری از سوی بانک مرکزی مبنی بر فروش یا بلوک پول ها صورت نگرفته است. درصورت پایبندی بانک مرکزی به سلب حق شرکت و حق رای سهامداران سهام مازاد و بلوکه کردن سود این سهامداران به صندوق ضمانت سپرده‌ها می توان امیدوار بود این سهامداران نسبت به واگذاری سهام مازاد اقدام نمایند.

نویسنده: سار انصاریان – کارشناس سرمایه گذاری شرکت تدبیر انتخاب فردا

منبع: شماره ۱۰۶ نشریه بورس امروز– اردیبهشت ۱۴۰۴