طوفان نااطمینانی و امید به افق‌های جدید
علاوه بر تاثیر متغیرهای اقتصادی و سیاسی بر میزان سرمایه گذاری در بازار بورس، کارکرد معاملاتی این بازار نیز بر این مهم تاثیر گذار است و اقدامات سازمان بورس در جهت اصلاح ساختاری برخی رویه ها، امری ضروری است. افزایش شفافیت و کاهش معنادار مدت زمان توقف سهام، توسعه ابزارهای نوین مالی همچون اختیار معامله، افزایش دامنه نوسان و حمایت از حقوق سهامداران خرد، اقداماتی کلیدی هستند که می‌توانند نقدشوندگی بازار را افزایش دهند.
به گزارش بورس امروز؛ سال ۱۴۰۳ برای بازار سرمایه ایران، صحنه‌ای از فراز و فرودهای کم‌سابقه بود. نوسانات شدید، تحت تأثیر رخدادهای سیاسی و اقتصادی، بورس را در مسیر پرچالشی قرار داد. درحالی‌که بازارهای موازی مانند طلا، دلار، مسکن و خودرو ثبات نسبی بیشتری را تجربه کردند، بازار سرمایه بیشترین واکنش را به تحولات عمدتا سیاسی نشان داد و در گرداب نااطمینانی گرفتار شد.
نیمه نخست سال؛ سقوط در گرداب بی‌ثباتی
بورس سال را در حالی آغاز کرد که سایه تنش‌های سیاسی بر آن سنگینی می‌کرد. تشدید تنش‌های منطقه‌ای، فوت ناگهانی رئیس‌جمهور و برگزاری انتخابات زودهنگام، فضای نااطمینانی را دوچندان کرد. در این میان، حمله اسرائیل به لبنان و سقوط حکومت بشار اسد در سوریه بر التهاب بازار افزود. این عوامل موجب افزایش ریسک های سیستماتیک و خروج سرمایه شد و بخش قابل‌توجهی از ارزش بازار شرکت ها کاهش یافت.
نیمه دوم سال؛ بازگشت از مسیر اصلاحات
پس از ماه‌ها افت مداوم، با کاهش تدریجی التهابات سیاسی در مهرماه و شدت گرفتن رشد نرخ ارز نیمایی یا توافقی در نیمه ابتدایی آبان، روند بازار تغییر کرد. بهبود چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران را به بازگشت ترغیب کرد و شاخص کل از نیمه اول آبان تا دی‌ماه رشدی حدود ۴۵ درصد را تجربه کرد. اما این رشد، دیری نپایید و بازار بار دیگر درگیر اصلاح شد. در این دوره، شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه با حمایت های صندوق توسعه ریزش کمتری داشتند و باعث کاهش اندک شاخص کل نسبت به اکثر سهام در بازار شدند. در این میان اما بسیاری از نمادها با افت ۲۰ تا ۳۰ درصدی مواجه شدند و عمده رشد خود را از دست دادند.
چشم‌انداز ۱۴۰۴؛ عبور از مرزهای جدید؟
اینک با توجه به احتمال تشدید تحریم‌ها و افزایش کسری بودجه دولت، انتظار می‌رود نرخ تورم در سال ۱۴۰۴ افزایش یابد و شاهد کسری عرضه ارز و ایجاد مازاد تقاضا در این بازار باشیم. این مسئله می‌تواند تأثیر اسمی مثبتی بر بازار سرمایه گذارد و شاخص کل را به سطوح بالاتر رساند، اما با توجه به احتمال تشدید تنش های سیاسی، ریسک سرمایه گذاری افزایش یافته و بازدهی تعدیل شده بازار سرمایه در سال ۱۴۰۴ چشم انداز صعودی قابل توجهی نخواهد داشت. البته در صورت ثبات نسبی در فضای سیاسی و عدم بازگشت سیاست‌های سرکوب قیمتی، فتح قله ۴ میلیون واحدی برای شاخص کل محتمل و آسان خواهد بود.
لزوم اصلاحات ساختاری برای رشد پایدار
به نظر می رسد علاوه بر تاثیر متغیرهای اقتصادی و سیاسی بر میزان سرمایه گذاری در بازار بورس، کارکرد معاملاتی این بازار نیز بر این مهم تاثیر گذار است و اقدامات سازمان بورس در جهت اصلاح ساختاری برخی رویه ها، امری ضروری است. افزایش شفافیت و کاهش معنادار مدت زمان توقف سهام، توسعه ابزارهای نوین مالی همچون اختیار معامله، افزایش دامنه نوسان و حمایت از حقوق سهامداران خرد، اقداماتی کلیدی هستند که می‌توانند نقدشوندگی بازار را افزایش دهند. بازار سرمایه ایران، در صورت اتخاذ سیاست‌های درست، می‌تواند از بستری برای نوسان‌های مقطعی، به محرکی برای رشد اقتصادی پایدار تبدیل شود. در غیر این صورت، بورس همچنان در چرخه‌ای از جهش‌های موقتی و اصلاحات فرسایشی باقی خواهد ماند.
نویسنده: مهرداد حقگو – مدیر تحلیل کارگزاری بانک صنعت و معدن
منبع: شماره ۱۰۵ نشریه بورس امروز- فروردین ماه ۱۴۰۴
