صندوق‌های درآمد ثابت؛ نجات بخش یا تهدیدی برای بازار سرمایه ایران؟
با افزایش ریسک‌های اقتصادی و نوسانات نرخ بهره، صندوق‌های درآمد ثابت به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند. این شرایط باعث کاهش جذابیت بازار سرمایه و تغییر رفتار سرمایه‌گذاران به سمت سودهای کوتاه‌مدت می‌شود، در حالی که عوامل کلان اقتصادی نقش اصلی را ایفاء می‌کنند.
به گزارش بورس امروز؛ چالش‌ها و تغییرات مداوم در بازار سرمایه ایران، به‌ویژه تنش‌های اقتصادی و نوسانات نرخ بهره، موجب ایجاد نگرانی‌هایی درباره نقش صندوق‌های درآمد ثابت شده است. با توجه به افزایش احتمال انتقال نقدینگی به این صندوق‌ها، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این صندوق‌ها می‌توانند به کاهش رونق بازار سهام منجر شوند. بر همین اساس بورس امروز به گفت و گویی با حمید فاروقی عضو موظف هیات مدیره سبدگردان ویستا، پرداخته است. حمید فاروقی با تأکید بر رعایت حد نصاب‌های تعیین‌شده برای سرمایه‌گذاری، اظهار می‌دارد که نهادهای نظارتی بر فعالیت صندوق‌ها نظارت دارند. او همچنین به عواملی چون ریسک سیستماتیک، تصمیمات ناگهانی بانک مرکزی و کاهش تولید شرکت‌ها به‌عنوان دلایل اصلی مشکلات بازار اشاره می‌کند. بر اساس نظرات او، برای بهبود وضعیت بازار سهام، نیاز به اصلاحات اساسی در سیاست‌گذاری‌ها و روندهای اقتصادی وجود دارد. مشروح این گفت و گو در ذیل آمده است:
بورس امروز: با توجه به افزایش سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت و نقش آن‌ها در بازار سرمایه، آیا این صندوق‌ها ممکن است تهدیدی برای بازار سرمایه محسوب شوند؟
حمید فاروقی: صندوق‌های سرمایه‌گذاری بادرآمد ثابت فی نفسه تهدیدی برای بازار سرمایه به شمار نمی‌روند. این صندوق‌ها به واسطه ساختار خود و میزان حداقل نقدینگی که به منظور سپرده گذاری در بانک‌ها اختصاص می‌دهند، بهبود قابل توجهی در توان چانه‌زنی برای دریافت نرخ‌های بهتر از بانک‌ها دارند. همچنین، دولت در سایر کشورها نیز به عنوان یک بازیگر اصلی در بازار بدهی عمل می‌کند و هدف آن تأمین مالی کسری بودجه از طریق انتشار اوراق دولتی است. در ایران نیز این روند ادامه دارد و صندوق‌های درآمد ثابت در خرید اوراق دولتی نقش دارند که آثار تورمی آن کمتر از تأمین مالی مستقیم از بانک مرکزی است. در نتیجه، این سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند به توسعه بازار بدهی کمک کنند و بهبود شرایط اقتصادی را تسهیل نمایند.
بورس امروز: آیا حدنصاب‌های تعیین‌شده برای سپرده‌های بانکی و اوراق در صندوق‌های سرمایه‌گذاری رعایت می‌شود و با توجه به شرایط فعلی آیا بزرگ شدن صندوق‌های درآمد ثابت موجب جذب نقدینگی به سمت بازار پول و آسیب به بازار سرمایه شده است؟
عضو موظف هیات مدیره سبدگردان ویستا: بله، حد نصاب‌های تعیین‌شده برای سپرده‌های بانکی و اوراق در صندوق‌های سرمایه‌گذاری رعایت می‌شود، زیرا سازمان بورس به‌طور مداوم صندوق‌ها را نظارت می‌کند و در صورت عدم رعایت این نصاب‌ها، آن‌ها را ملزم به بازگشت به استانداردها می‌سازد. در برخی مواقع، ممکن است مدیران صندوق زمان لازم برای خرید یا فروش اوراق داشته باشند که این می‌تواند بر رعایت نصاب‌ها تأثیر گذارد، اما به‌طور کلی، صندوق‌ها این اصول را رعایت می‌کنند. در مورد نگرانی‌ها درباره بزرگ شدن صندوق‌های درآمد ثابت و تأثیر آن بر بازار سرمایه، باید گفت که این نگرانی‌ها مرتبط با عوامل اصلی تأثیرگذار بر بازار سرمایه، از جمله افزایش ریسک سیستماتیک، قطعی برق و گاز، کاهش تولید و سود شرکت‌ها، و تصمیمات ناگهانی بانک مرکزی هستند. بنابراین، نمی‌توان صندوق‌های درآمد ثابت را به‌عنوان عامل اصلی کاهش رونق بازار سرمایه و افزایش نرخ بهره معرفی کرد؛ بلکه بانک مرکزی و دولت بازیگران اصلی در تعیین این نرخ‌ها هستند.
بورس امروز: تنش‌های اقتصادی و تغییرات اخیر در نرخ بهره چه تأثیراتی بر وضعیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و رفتار سرمایه‌گذاران داشته است، و چه عواملی را باید در این زمینه مورد توجه قرار داد؟
حمید فاروقی: تنش‌های اقتصادی اخیر و افزایش نرخ بهره به‌طور قابل توجهی بر وضعیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و رفتار سرمایه‌گذاران تأثیر گذاشته است. در شرایطی که تولید و فروش شرکت‌ها کاهش یافته و قیمت‌گذاری دستوری حاشیه سود صنایع را پایین آورده، سرمایه‌گذاران تمایل دارند منابع خود را به سمت گزینه‌های بادرآمد ثابت، مانند بانک‌ها و صندوق‌های درآمد ثابت، سوق دهند. این شرایط به افزایش جذابیت این گزینه‌ها به‌دلیل ارائه نرخ‌های بالای سود کمک کرده است. با افزایش سطح ریسک، سرمایه‌گذاران افق سرمایه‌گذاری خود را کوتاه‌تر کرده و به‌جای اتخاذ تصمیمات بلندمدت، بیشتر به نوسانات روزانه توجه می‌کنند و برای سودهای کوتاه‌مدت وارد بازار می‌شوند. همچنین، نرخ بهره بالا به‌دلیل تصمیمات ناگهانی بانک مرکزی و جذب سپرده‌ها با نرخ‌های بالا، بر شدت این پدیده افزوده است. به‌طور کلی، نقش صندوق‌های با درآمد ثابت در افزایش نرخ بهره و افت بازار سهام در این شرایط بستگی به تصمیمات کلان اقتصاد دارد و نمی‌توان آن‌ها را عامل اصلی دانست.
بورس امروز: با توجه به شرایط فعلی و ادامه تنش‌ها، چه پیش‌بینی‌ای درباره وضعیت بازار سرمایه تا پایان سال جاری دارید و آیا بزرگ شدن صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند به کاهش ارزش بازار سهام منجر شود؟
عضو موظف هیات مدیره سبدگردان ویستا: اگر تنش‌ها به همین شکل ادامه داشته باشند، افق رشدی برای بازار سرمایه متصور نیستم. با توجه به وضعیت کنونی، فکر نمی‌کنم بازار سهام بتواند رشدی داشته باشد. افزایش تدریجی نرخ نیما ممکن است به بازار سهام وزن دهد، اما با رشد هزینه‌ها و همچنین سیاست‌گذاری‌های دستوری از سوی دولت، تأثیر مثبت بر سودآوری شرکت‌ها و قیمت سهام محدود خواهد بود. بنابراین، اگر شرایط تغییر نکند، بازار سرمایه احتمالاً در همین حدود با نوساناتی حدود ۱۰ درصد باقی خواهد ماند. همچنین تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری دولت، به نفع تولیدکنندگان و شرکت‌ها، می‌تواند به رشد بازار کمک کند. اما بدون این تغییرات، بعید به نظر می‌رسد که بازار بهبود یابد.
در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ممکن است بزرگ شدن آن‌ها و سودهای بالایی که ارائه می‌دهند مورد توجه قرار گیرد، اما باید توجه داشته باشیم که این وضعیت نتیجه شرایط موجود است و به‌تنهایی نمی‌تواند دلیل کاهش سرمایه در بازار باشد. نرخ‌های بالای بهره از سوی بانک مرکزی و تصمیمات اقتصادی نشأت‌گرفته از آن نقش مهم‌تری دارند. صندوق‌ها با توجه به ماهیت خود، در اوراق شرکتی و بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند و این نمی‌تواند به معنای آسیب به بازار سهام باشد. بنابراین، نوسانات بازار نتیجه عوامل متعددی است که باید دقیق‌تر مورد بررسی قرار گیرد.
