فولاد: مبارزه ای در سایه چالش های انرژی و سیاست

به گزارش بورس امروز، صنعت فولاد ایران، به عنوان یکی از صنایع مادر و کلیدی کشور، با چالش‌های متعددی مواجه است که در مسیر توسعه و کسب سودآوری آن مانع ایجاد کرده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین موانع، کمبود انرژی است که در فصول مختلف سبب کاهش تولید و افزایش هزینه‌ها می‌شود. در تابستان، کمبود برق و در زمستان، محدودیت گاز طبیعی تولیدات را تحت تأثیر قرار می‌دهند. علاوه بر این، مشکلات ارزی نیز به صنعت فولاد آسیب زده است. اختلاف نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد، فضای صادراتی را برای تولیدکنندگان دشوار کرده و حاشیه سود آنها را کاهش داده است. در بازار جهانی نیز قیمت‌های ناپایدار فولاد، به ویژه در چین، انگیزه صادرات را تحت تأثیر قرار داده‌ است. این مسائل ضرورت اتخاذ راهبردهای پیشرفته و تسهیل‌گری‌های دولتی را دوچندان کرده‌است. برخی شرکت‌ها، مانند فولاد مبارکه، گل‌گهر با احداث نیروگاه‌های مستقل و استفاده از انرژی‌های پاک تلاش کرده‌اند برق مورد نیاز خود را تأمین کنند، اما همچنان این اقدامات به تنهایی پاسخگوی نیاز انرژی کل صنعت نیستند. در این میان، برنامه‌های حمایتی دولت برای تخصیص انرژی و تسهیل مجوزدهی می‌تواند بخشی از مشکلات را رفع کند. از جنبه منطقه‌ای و سیاسی، حوادث و تنش‌های محیطی به سرعت بر تجارت و صادرات فولاد تأثیر می‌گذارند و همراه با چالش‌های حمل و نقل فرسوده و ناهموار، بخش دیگری از مسائل صنعت را نمایان می‌سازند. از سوی دیگر، تشویق به بازسازی و توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و تخصیص منابع به تولید انرژی جدید می‌تواند راهگشای بخش‌های بیشتری از صنعت فولاد باشد. در نیمه دوم سال، با توجه به روندهای کنونی، بهبود قابل ملاحظه‌ای در شرایط فعلی پیش‌بینی نمی‌شود و مسیر سختی پیش روی فعالان این حوزه قرار دارد. تنها با اجرای راهکارهای جامع و سیاست‌های حمایتی، می‌توان به رونق و پایداری این صنعت امیدوار بود.

در این راستا بورس امروز در گفت و گو با  عبدالمجید مستقیمی

مشاور مالی فولاد رهام پارس به بررسی این چالش ها پرداخته است که مشروح آن در ذیل آمده است:

بورس امروز: چالش های صنعت فولاد تا چه میزان بر رشد و سود آوری این صنعت  اثر گذشته است؟

عبدالمجید مستقیمی: چالش های پیش روی صنعت فولاد موجب شد تا در سال جاری رشد قابل توجهی در صنعت مشاهده نشود. مسائلی همچون کمبود انرژی در چند سال اخیر گریبانگیر صنایع از جمله فولاد است، بطوری که در تابستان صنعت فولاد را با کمبود برق و در زمستان با کمبود گاز مواجه کرده است. از سوی دیگر، اختلاف قابل توجه نرخ ارز نیمایی و ارز بازار آزاد این صنعت را در صادرات با چالش مواجه ساخته است. پایین بودن قیمت فولاد در چین تمایل تولیدکنندگان برای صادرات را تحت تأثیر قرار داده است؛ در این میان  اختلاف نرخ دو ارز آزاد و نیمایی اثرات منفی بر حاشیه سود شرکت های تولید کننده داخلی دارد. گزارشات منتشره از شرکت های فولادی در بازار سرمایه حاکی از عدم تحقق انتظارات شرکت ها و صنایع در کسب سود تا پایان سال جاری است. ضمن آنکه رکود جهانی نیز انگیزه را از تولیدکنندگان گرفته است. به رغم وجود متقاضی در بازار، قیمت ها برای فروش و کسب سود مطلوب نیست. و حال در نیمه دوم سال نیز بهبودی در بازار برای صنعت فولاد قابل پیش بینی نیست و سودآوری شرکت ها به میزان مورد انتظار آنها نخواهد بود.

بورس امروز: آیا این چالش ها در معاملات محصولات فولادی در بورس کالا قابل مشاهده است؟

مشاور مالی فولاد رهام پارس: محصولاتی همچون میلگرد در چند سال اخیر چندان رشد قیمت را تجربه نکرده اند. باتوجه به ثابت بودن هزینه ها، این موضوع حاشیه سود صنعت فولاد را تحت تأثیر قرار می دهد. از سوی دیگر دلالی در بازار موجب کاهش حاشیه سود شرکت های فولادی شده است. با وجود عرضه در بورس کالا، میزان تقاضا برای آنها پایین است؛ این درحالیست که از هر ۱۰ هزار تن عرضه محصولات فولادی تنها ۲ هزار تن مبادله می شود. از سوی دیگر، بالاتر بودن نرخ محصولات فولادی در بورس کالا نسبت به بازار، موجب شده میزان مبادلات نیز کاهش یابد. با توجه به بازار مصرف محصولات فولادی می توان محصول با تقاضای پایین را به آسانی مشخص کرد. در سال جاری شاهد کاهش تولید در صنعت ساختمان بودیم که به تبع آن میزان تقاضا برای محصولات مرتبط نیز کاهش یافته است.

بورس امروز: دولت با چه راهکارهایی میتواند به حل چالش انرژی برای صنعت فولاد بپردازد؟

عبدالمجید مستقیمی: دولت طی چند سال گذشته با دنبال کردن سیاست تأمین انرژی صنعت فولاد توسط تولیدکنندگان نتایجی را کسب کرد. در صورت حمایت دولت در مسیر تأمین انرژی به شرکت ها و اعمال سیاست هایی در جهت تسهیل مسیر خود تأمینی انرژی برای تولیدکنندگان، شرکت ها به راحتی می توانند با انجام طرح های توسعه ای در قالب نیروگاه های سیکل های ترکیبی، برق مورد نیاز خود را تأمین کنند. همان طور که دولت به حمایت از تامین انرژی پاک می پردازد، با حمایت از خود تأمینی انرژی برق به وسیله احداث نیروگاه های سیکل ترکیبی نیز می تواند یکی از چالش های بزرگ پیش روی صنعت فولاد را برای تولیدکنندگان برطرف نماید.

از سویی، نیروگاه های سیکل ترکیبی نیازمند تأمین گاز است که برخی شرکت های فولادی به دلیل نزدیک نبودن به خطوط گاز، نمی توانند گاز مورد نیاز این واحد را تأمین کنند و تنها قادر به احداث نیروگاه ترکیبی هستند، بر این اساس امکان بهره برداری از سیکل ترکیبی را ندارند.

بورس امروز: پیشنهاد شما در این خصوص به مسوولان دولتی چیست؟  

عبدالمجید مستقیمی: در حال حاضر دولت با تسهیل در صدور مجوزهای لازم برای تأمین انرژی از طریق انرژی پاک، مسیر پیش روی شرکت ها را تسهیل کرده است. از سوی دیگر، دولت می تواند تخصیص انرژی را میان صنایع تقسیم بندی نماید. درحالی که تأمین و قطعی برق تمامی صنایع به یک صورت است. برخی صنایع به عنوان صنایع مادر به انرژی بیشتری و برخی صنایع به انرژی کمتری نیاز دارند. بر این اساس باید قطعی برق برای صنایع براساس ضرورت انجام شود تا به این واسطه صنایع مادر همچون فولاد با چالش کمتری رو به رو شوند.

بورس امروز: مشکلات منطقه ای بر صنعت فولاد چه تأثیری گذاشته است؟

مشاور مالی فولاد رهام پارس: رخدادهای سیاسی داخلی و خارجی همواره بازارها و اقتصاد را تحت تأثیر قرار می دهند. به مانند گذشته نیز اتفاقات منطقه ای بازارهای کامودیتی را تحت تأثیر قرار می دهد، هر گونه کاهش یا افزایش در نرخ محصولاتی همچون فولاد، میزان تقاضای خارجی و در ادامه صادرات نیز تحت تأثیر قرار می دهد. در این میان تنش ها نیز با کند کردن صدور مجوزها به شرکت ها در تامین نیازهای متقاضیان خارجی، مشکلات حمل و نقل همچون نبود کشتی، مسیر صادرات را تحت تأثیر قرار داده اند.

در واقع طولانی شدن مسیر کسب مجوز شرکت ها و مشکل رزرو کشتی برای صادرکنندگان (که گاهاً موجب استفاده از شیوه های حمل ترکیبی شده است)  هزینه های زمانی و پولی را به همراه دارد.

تعدد بخش نامه های وزارت صمت و ابلاغیه های بانک مرکزی در این خصوص در مقاطع مختلف باعث کاهش صادرات شرکتها شده است و همانطور که میدانید حیات شرکتها به صادرات وابسته است لذا کاهش ناگهانی صادرات در سنوات گذشته آسیب جدی به شرکتها وارد کرده است. بخش عظیمی از بازار محصولات فولادی صادراتی است و ادامه حیات آنها به صادرات وابسته است؛ لذا کاهش ناگهانی میزان صادرات آسیب های زیادی را به شرکت ها تحمیل می سازد.

بورس امروز: عدم توسعه یافتگی بخش حمل و نقل چه تأثیری بر صنعت فولاد داشته است؟

عبدالمجید مستقیمی: در کلیت صنعت فولاد، ابزارهای حمل و نقل چندان توسعه یافته نیستند و گاهاً به دلیل مستهلک شدن، مشکلاتی را برای حمل محصولات فولادی به همراه داشتند. مدت زمان طولانی از احداث خطوط ریلی در کشور می گذرد و این گذر عمر موجب مستهلک شدن لوکوموتیوها شده است. با برطرف نشدن مشکلات حمل و نقل، این زنجیره به صنایعی همچون فولاد منتقل شده و عملکرد شرکت ها را تحت تأثیر قرار میدهد.

بورس امروز: پیش بینی شما از ۵ ماه آینده برای صنعت فولاد چیست؟

مشاور مالی فولاد رهام پارس: در صنعت فولاد، هزینه های سرمایه گذاری کلان و عظیمی از سوی شرکت ها صورت گرفته است. اگرچه انتظار هر سرمایه گذار از چنین هزینه ای، کسب سود متوازن است، اما چالش های پیش روی صنعت فولاد مانع از دست یابی به سود مورد انتظار تولیدکنندگان می شود. اگرچه شرکت های فولادی با تولید و فروش محصولات خود در ادامه سال به سودآوری دست خواهند یافت اما سود مورد انتظار آنها محقق نخواهد شد.