بررسی تاثیر دلار مرکز مبادله بر اقتصاد

به گزارش بورس امروز؛ در ایران در بین سال­های ۹۶ تا ۹۷ پس از خروج آمریکا از برجام، شاهد نوسانات بالای نرخ ارز بودیم. تا جایی که نرخ دلار از ۵۳۰۰ تومان در اوایل سال ۹۷ به حدود ۱۸۰۰۰ تومان در ابتدای سال بعد رسید.

در این هنگام به دلیل تلاطم‌های بالای ارزی و در شرایطی که صرافی­ها و حتی تولیدکنندگان دست از معامله کشیدند تا به نرخ با ثباتی از دلار و کشف قیمت محصولات خود برسند، در  ۱۹ فروردین سال ۹۷ در جلسه فوق‌العاده ستاد اقتصادی دولت برای مدیریت بازار ارز، تصمیم بر آن شد که نرخ ۴۲۰۰ تومان برای ارز در نظر گرفته شود تا به واسطه آن تمام فعالان اقتصادی به منظور رفع تمامی نیاز‌های قانونی، نیاز‌های مسافران، دانشجویان و محققان از آن بهره جویند.

این تصمیم از آن جهت گرفته شد که دولت از ورود افزایش قیمت ارز به بازار کالا و خدمات جلوگیری کند، اما نه تنها این هدف محقق نشد بلکه به عنوان سیاستی غلط، موجب تشکیل رانت هم شد. متاسفانه تصمیم تعیین نرخ فریز شده ۴۲۰۰ تومانی، صرفاً طی یک جلسه رای­گیری و بسیار شتاب زده صورت پذیرفت. حال پس از گذشت نزدیک به ۶ سال و تغییر نرخ ارز، دلار ۴۲۰۰ تومانی برای قریب به اتفاق صنایع به ارز نیمایی و پس از حذف ارز نیمایی به ارز مرکز مبادله، همچنان اختلاف قیمت ارز بازار آزاد و ارز شرکت­های صادرکننده و واردکننده یکی از بزرگ­ترین مشکلات اقتصادی کشور محسوب می‌شود.

اگر شرکتی صادرات محور و بخشی از حساب­های دریافتنی آن ارزی باشد، افزایش نرخ ارز سبب افزایش سود شرکت می­ شود و اما در مورد شرکت‌های واردات محور، اگر اصطلاحاً حساب‌های پرداختنی شرکت ارزی باشد افزایش نرخ ارز سبب کاهش سود آن شرکت می‌گردد. از طرفی بانک‌ها نیز بدلیل داشتن حساب‌ها و منابع ارزی در خارج از کشور تحت تاثیر این نرخ قرار دارند.

درحال حاضر در کشور ما شرکت­های صادراتی موظف­ اند دلار خود را در مرکز مبادله به فروش رسانند و واردکنندگان نیز دلار خود را این نرخ تهیه می­کنند. در حقیقت بواسطه بالاتر بودن دلار بازار آزاد نسبت به دلار مرکز مبادله، مرکز مبادله امتیازی مثبت برای واردکنندگان و امتیازی منفی برای صادرکنندگان است.

با بالا رفتن نرخ ارز بازار آزاد و اصرار بانک مرکزی بر تثبیت نرخ دلار مرکز مبادله، اختلاف بین این دو ارز به بیش از ۲۵ هزار تومان رسیده است. با از میان بردن فاصله نرخ دلار مرکز مبادله به بازار شاهد  ترغیب بیشتر صادرکنندگان به عرضه دلارهای خود در مرکز مبادله خواهیم بود که در نتیجه آن با افزایش عرضه، نرخ دلار در بازار آزاد نیز کاهش خواهد یافت.

همچنین محصولات در رینگ داخلی بورس کالا همگی با نرخی نزدیک به نرخ دلار بازار آزاد تعیین قیمت شده و مورد معامله قرار می‌گیرند؛ حال آنکه محصولات صادراتی شرکت‌های بزرگ و بورسی با نرخی بسیار پایین­تر فروخته می­شوند که خود نیز می­تواند پتانسیل ایجاد بازاری برای دلالی و واسطه­گری در فروش محصولات به خارج از کشور شود.

در صورت تغییر سیاست بانک مرکزی در تثبیت نرخ دلار مرکز مبادله و افزایش نرخ آن، امید است با افزایش چشم­گیر درآمد شرکت­های صادرات ­محور از جمله شرکت‌های فولادی، پتروشیمی و پالایشی روبرو شویم. این مهم خود می­تواند محرکی برای رشد بازار پس از رکود طولانی مدت و جبران عقب ماندگی بازار بورس اوراق بهادار  از سایر بازارها در سال گذشته باشد.

نویسنده: سارا انصاریان  ـ کارشناس سرمایه‌گذاری شرکت تدبیر انتخاب فردا

منبع خبر: شماره ۹۴ نشریه بورس امروز