اصول غواصی در اقیانوس بیکران “آپشن”
از امتیازات معاملات آپشن می توان به اهرمی بودن این بازار اشاره کرد که به مراتب باعث ریسکی تر شدن این بازار نسبت به بازار دارایی پایه (سهام) میشود. به عبارتی این خاصیت اهرمی بودن، باعث میشود سرمایه گذار، توان تأمین مالی جهت سرمایهگذاری با مبالغ به مراتب کمتر را داشته باشد و از فرصتهای سرمایهگذاری پیش آمده بهترین استفاده را برد.
به گزارش بورس امروز، همانطور که می دانیم، آپشن ها شکلی از قراردادهای مشتقه هستند که به خریداران خود این حق را میدهد که دارایی پایه آن آپشن، به قیمت انتخابی در مقطعی در آینده را خریداری یا بفروش رسانند. برای ایجاد چنین حقی برای خریداران آپشن که بتوانند تصمیمی را در آینده در مورد خرید یا فروش دارایی پایه بگیرند، مبلغی تحت عنوان پریمیوم و یا قیمت آپشن توسط فروشندگان دریافت میشود. دارندگان آپشن در روز سررسید، با توجه به قیمت دارایی پایه در یکی از وضعیتهای در سود، سر به سر و یا در زیان، قرار میگیرند و به تناسب وضعیت میتوانند آپشن خود را اعمال و یا آن را سوخت شده قلمداد کنند.
آپشن ها به طور کلی به “کال” و “پوت” تقسیم می شوند. خریداران کال آپشن و پوت آپشن به ترتیب حق خرید و حق فروش دارایی پایه در آینده با قیمتی از پیش تعیین شده را خریداری می کنند. هدف خریداران کال آپشن از خرید می تواند نشان دهنده دیدگاه صعودی و هدف خریداران پوت آپشن از خرید می تواند نشان دهنده دیدگاه نزولی در قیمت دارایی پایه باشد.
از جمله امتیازهای معاملات آپشن می توان به دو طرفه این نوع بازار اشاره کرد. به عبارت دیگر در بازار آپشن چهار نوع موقعیت مجزا از یکدیگر وجود دارد که عبارتند از خرید کال، فروش کال، خرید پوت و فروش پوت.
برای نمونه سرمایهگذار اگر دیدگاه نزولی در قیمت دارایی پایه داشته باشد میتواند در موقعیت فروش کال آپشن و یا خرید پوت آپشن قرار گیرد و از ریزش قیمت دارایی پایه منتفع شود. از دیگر امتیازات معاملات آپشن می توان به اهرمی بودن این بازار اشاره کرد که به مراتب باعث ریسکی تر شدن این بازار نسبت به بازار دارایی پایه (سهام) میشود. به عبارتی این خاصیت اهرمی بودن، باعث میشود سرمایه گذار، توان تأمین مالی جهت سرمایهگذاری با مبالغ به مراتب کمتر را داشته باشد و از فرصتهای سرمایهگذاری پیش آمده بهترین استفاده را برد. برای روشن شدن بهتر این ویژگی مهم معاملات آپشن، میتوان اینگونه فرض کرد که فردی ۱۰ میلیون تومان سرمایه دارد و میتواند ۵،۰۰۰ سهم ۲،۰۰۰ تومانی یک شرکت را خریداری کند و در صورت رشد قیمت سهم از مابهالتفاوت قیمت فروش و قیمت خرید اولیه منتفع شود. حال فرد به جای خرید سهام، در موقعیت خرید کال آپشن با قیمت اعمال ۱،۸۰۰ تومان با قیمت (پریمیوم) ۲۰۰ تومان قرار میگیرد و می تواند ۵۰ کال آپشن معادل ۵۰،۰۰۰ سهم (اندازه هر قرارداد برابر با ۱۰۰۰ دارایی پایه) را خریداری کند و به جای پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان جهت خرید سهام شرکت، صرفاً با پرداخت ۱۰ میلیون تومان، حق خرید ۵۰ هزار سهم را در آینده از آن خود کند. در اینجا اهرم محاسباتی (با فرض ثابت بودن سایر متغیرهای مؤثر بر قیمت آپشن) برابر با ۱۰ واحد میشود. با فرض اینکه بعد از مدتی قیمت هر سهم دارایی پایه به ۳،۰۰۰ تومان افزایش یابد (با فرض ثابت بودن سایر متغیرهای مؤثر بر قیمت آپشن)، قیمت هر کال آپشن به ۱۲۰۰ تومان افزایش یابد و خریدار کال آپشن ۵۰ میلیون تومان عایدی کسب میکند. همچنین اگر فرد با ۱۰۰ میلیون تومان ۵۰ هزار سهم ۲،۰۰۰ تومانی شرکت را خریداری میکرد با رشد قیمت به ۳،۰۰۰ تومان برابر با ۵۰ میلیون تومان عایدی کسب می کرد. در حالت اول فرد ۵۰۰ درصد بازدهی و در حالت دوم فرد ۵۰ درصد بازدهی کسب کرده است. به عبارتی فرد سرمایه گذار با مبلغ سرمایه گذاری کمتر در آپشن توانست به مراتب بیشتر از خرید دارایی پایه عایدی کسب کند که این از ویژگیهای ممتاز آپشن ها محسوب میشود. نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که در صورت نزول قیمت سهام، زیان فرد هم به صورت اهرمی منعکس خواهد شد.
از جمله استفاده کنندگان این بازار اهرمی میتوان به سه دسته فعالان اشاره کرد:
پوششدهنده ریسک: فردی است که جهت کاهش و یا از بین بردن ریسک کاهش قیمت دارایی پایه، به تناسب شرایط و با استفاده از استراتژیهای مخصوص، وارد موقعیتهای خرید یا فروش آپشن میشود.
نوسانگیر: فردی است که هدفش از اخذ موقعیتهای محتلف آپشن، صرفاً انتفاع از افزایش و یا کاهش قیمت (پرمیوم) آپشن است و به محض رسیدن قیمت به محدوده موردنظر، از موقعیت خرید یا فروش خود با اخذ موقعیت معکوس خارج خواهد شد.
آربیتراژگر: فردی است که هدفش کسب سود بدون ریسک (سود آربیتراژی) از تفاوت قیمت یک دارایی مشترک در دو نوع بازار مختلف میباشد. برای مثال اگر قیمت سهم در بازار سهام با قیمت خرید کال آپشن (با فرض وضعیت سر به سر و ثبات سایر متغیرهای مؤثر بر قیمت آپشن) برابر نباشد یک سود آربیتراژی ایجاد شده که در آنصورت اگر قیمت کال آپشن مورد اشاره کمتر از قیمت سهام باشد، سرمایهگذار می تواند با فروش سهام خود در بازار سهام و خرید کال آپشن، یک سود بدون ریسک کسب کند.
معاملات آپشن ممکن است برای سرمایه گذاران مبتدی پر ریسک به نظر برسد که برای مقابله با این ریسک ها ابزارها و روش هایی ایجاد شده اند که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد.
از جمله مواردی که می تواند به سرمایهگذاران جهت پوشش ریسک معاملات خود کمک کند اجرای استراتژیهای معاملاتی آپشن می باشد که هر استراتژی مناسب نوع خاصی از بازارها میباشد. برای نمونه میتوان به استراتژیهای بازار صعودی، بازار نزولی، بازار کمنوسان، بازار پرنوسان و یا بیتفاوت اشاره کرد.
خرید و فروش آپشن میتواند پیچیدگیهای خاص خود را داشته باشد، بنابراین افرادی که قصد فعالیت در این اقیانوس ریسک و بازده را دارند باید اطمینان حاصل کنند که از قبل اصول غواصی در این اقیانوس بیکران را آموزش دیدهاند.
جهت قیمتگذاری آپشن، روشهای مختلفی وجود دارد که از پرکاربردترین آنها میتوان به مدل «بلک-شولز-مرتون» اشاره کرد که بدین منظور، ماشینحسابهایی طراحی شده و قیمتیابی با استفاده از این مدل را به مراتب راحتتر کرده است.
نویسنده: پوریا رفیعی – تحلیلگر شرکت سبدگردان ویستا
منبع: ماهنامه بورس امروز شماره ۹۱، بهمن ماه ۱۴۰۲