سهم ۴ درصدی مالیات بر درآمد مشاغل از کل درآمدهای مالیاتی
در دهه اخیر سهم مالیات بر درآمد مشاغل از کل درآمدهای مالیاتی ۴ درصد و نصف مالیات بر حقوق بوده است در حالی که مشاغل سهم ۲۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشور دارند.
به گزارش بورس امروز، لزوم اتکای منابع بودجه کشور به درآمدهای مالیاتی به سبب کمترین آسیب تورمی از این ناحیه و ایجاد امکان حکمرانی اقتصادی، بر کسی پوشیده نیست. با وجود این، درآمدهای مالیاتی سهم قابل توجهی از اقتصاد کشور ندارند و افزایش حقیقی (بدون تورم) چندانی نداشته‌اند. یکی از اصلی‌ترین دلایل عدم رشد درآمدهای مالیاتی، نپرداختن مالیات متوازن و متناسب با درآمد اشخاص مانند بخش مشاغل کشور است. سهم مالیات بر درآمد مشاغل از کل درآمدهای مالیاتی در دهه اخیر ۴ درصد و رشد حقیقی آن ۱ درصد بوده است
همه افراد حقیقی مانند کسبه، اصناف، پیشه‌وران، صاحبان کارخانه، کارگاه‌های تولیدی و سایر افرادی که در قالب اشخاص حقیقی مشغول به کار و کسب و فعالیت اقتصادی هستند بعد از کسر معافیت هزینه و استهلاک مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می‌شوند.
آمارها نشان می‌دهد که سهم مالیات بر درآمد مشاغل از مجموع درآمد مالیاتی از ۳.۹ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۵ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده است. اگر چه رقم اسمی مالیات بر درآمد مشاغل در این سال‌ها افزایش یافته اما سهم این مالیات از کل درآمدهای مالیاتی افزایش چندانی نداشته و به طور میانگین ۴ درصد بوده است.
همچنین رشد سالانه درآمد مالیاتی بخش مشاغل در دهه اخیر به طور متوسط ۳۱ درصد بوده است که اگر اثر تورم از درآمدهای مالیاتی حذف شود و درآمدهای مالیاتی به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰ محاسبه و تعدیل شوند، رشد متوسط سالیانه درآمدهای مالیات بر درآمد مشاغل ۱.۱ درصد خواهد بود.
طی ۱۱ سال اخیر کارمندان و حقوق‌بگیران بیش از ۲ برابر مشاغل مالیات داده‌اند
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی در ایران شامل مالیات بر درآمد حقوق کارکنان بخش عمومی، حقوق کارکنان بخش خصوصی، درآمد مشاغل، مستغلات و درآمد متفرقه است. مالیات بر حقوق بخش مهمی از پایه مالیات بر درآمد است که در مقایسه با مشاغل همیشه مالیات بیشتری پرداخت کرده است و طی دهه اخیر به طور متوسط بیش از ۲ برابر مشاغل مالیات پرداخت کرده است.
رشد ناچیز درآمدهای مالیاتی با وجود سهم ۲۰ درصدی از اقتصاد و بیش از ۲ میلیون مودی جدید
مشاغل و اصناف کشور علاوه بر اینکه سهم قابل توجه ۲۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشور را ایجاد می‌کنند، در بین اشخاص مشمول مالیات، دارای بیشترین تعداد مودیان و پرونده‌های مالیاتی هستند. بررسی آمارهای مربوط به میزان مالیات پرداختی مشاغل و حجم بالای پرونده‌های مالیاتی در این بخش نشانه‌هایی از بالا بودن درآمد مالیاتی از دست رفته یا همان شکاف مالیاتی است.
این در حالی است که دولت برخی اقدامات را برای افزایش درآمدهای مالیاتی انجام داده است. اقدامات دولت در دو سال اخیر نظیر ساماندهی دستگاه‌های کارتخوان بانکی و پایانه‌های پرداخت، شناسایی بیش از ۲.۴ میلیون مودی جدید مالیاتی و مقابله با فرارهای مالیاتی در دو سال اخیر بوده است. با وجود این، رشد درآمدهای مالیاتی در بخش مشاغل ناچیز و حتی کاهشی بوده است.
مالیات بر درآمد مشاغل، نیازمند توجه جدی در مسئله شکاف مالیاتی در ایران است. تحلیل شکاف مالیاتی در بخش مشاغل می‌تواند اطلاعات ارزشمندی پیرامون نظام مالیاتی و افزایش کارایی آن به دنبال داشته باشد. برخی لابی‌های قدرتمند مانع از دریافت مالیات حقه از کسبه، اصناف و مشاغل می‌شوند و زمینه‌ساز تبعیض بی‌سابقه و فشار مالیاتی بر واحدهای تولیدی، کارمندان و حقوق بگیران می‌گردند.
