چشم انداز و برنامه های با اهمیت بانک تجارت در سال جاری

محسن مقیمی فیروزآباد تحلیل گر بنیادی بازار سرمایه در گفتگو با خبرنگار بورس امروز عنوان کرد:بانک جدید شرق اولین بانک به شیوه امروزی بود که در سال ۱۲۶۶ هجری شمسی در شمال شرقی میدان امام خمینی (توپخانه) و در محل فعلی بانک تجارت فعالیت خود را آغاز کرد. هرچند فعالیت این بانک بیش از یک سال طول نکشید و بانک شاهی جایگزین آن شد، لیکن این حرکت، پایه بانکداری نوین در ایران را بنا نهاد .

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، ۳۶ بانک در ایران فعالیت میکردند که دارای مالکیت دولتی، خصوصی صد درصد ایرانی و مختلط ایرانی و خارجی بودند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب در تاریخ هفدهم خرداد ماه ۱۳۵۸ ،علاوه بر ملی اعلام نمودن کلیه بانکهای کشور، برخی از بانکها را نیز در یکدیگر ادغام کرد. بـانک تجارت به موجب لایحه قانونی اداره امور بانکها مصوب ۲۵ مهر ماه ۱۳۵۸ از ادغام یازده بانک خصوصی داخلی و مشترک ایرانی– خارجی با سرمایهای بالغ بر ۳۹ میلیارد ریال در تاریخ ۱۳۵۹/۴/۲۸ در اداره ثبت شرکتها به ثبت رسید.

تسهیلات و مطالبات

با توجه به اجماع صورت گرفته در ارکان حاکمیتی شامل کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه برای حل و فصل مطالبات بانکها از دولت و پیگیریهای مجدانه مسئولان بانک در این خصوص، انتظار می رود با تعیین تکلیف مطالبات مذکور، حداقل بخشی از مصارف فاقد جریان وجه نقد به چرخه نقدینگی بانک بازگشته که علاوه بر سودآوری، منجر به صرفه جویی قابل توجه در هزینه تجهیز منابع گردد. همچنین پروژه هایی با موضوع شناسایی بازارهای هدف تسهیلاتی و تمرکز بر بازارهای پر پتانسیل دردست انجام است که انتظار میرود با عملیاتی کردن آنها در حوزه کنترل ریسک اعتباری و افزایش درآمدزایی نیز اقدامات اثربخشی صورت گیرد.

یادآوری می شود طبق گزارش حسایرسی شده مبلغ مطالبات از دولت به تنهایی مبلغی به ارزش ۴۰۰ هزار میلیارد ریال می باشد که ارزشی بالغ بر ۱۷۸۰ ریال به ازای هر سهم بانک تجارت را شامل می شود.

سرمایه گذاری ها

علت عمده افزایش در حجم سرمایه گذاری های بانک در سال ۱۳۹۷ ،افزایش سرمایه بانک از محل تجدید ارزیابی دارایی ها اعم از تجدید ارزیابی سرمایه گذاری های بانک و همچنین فسخ قرارداد فروش شرکت مولد نیروگاهی تجارت فارس به علت عدم ایفای تعهدات از سوی خریدار و برگشت شرکت مذکور به سرفصل سرمایه گذاری ها منتقل گردید.برنامه ریزی جهت واگذاری کل سهام متعلق به بانک در شرکتهای غیرابزاری بورسی و خروج از این سرمایه گذاری ها صورت گرفته و در حال پیگیری می باشد.

درآمد تسهیلات اعطایی

بر خلاف روند کاهشی سال ۱۳۹۶ ،درآمد تسهیلات اعطایی در سال ۱۳۹۷ با رشد ۳۳ درصدی همراه بوده است. پیشبینی میگردد با کاهش مطالبات و همچنین اصلاح پرتفوی تسهیلات، نرخ بازدهی تسهیلات افزایش یافته و به تبع آن درآمد تسهیلات اعطایی در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال گذشته، نیز افزایش یابد. لازم به ذکر است یک درصد افزایش در نرخ بازدهی تسهیلات اعطایی (با فرض ثابت ماندن سایر شرایط)، میتواند بیش از ۴۰۰۰ میلیارد ریال سود خالص بانک را افزایش دهد.

مبادلات و معاملات ارزی

نتیجه مبادلات و معاملات ارزی شامل سود (زیان) حاصل از خرید و فروش ارز و سود (زیان) تسعیر ارز در بانک میباشد. که در پایان سال ۱۳۹۷ مبلغ ۳۵،۶۶۲ میلیارد ریال سود خاصل از تسعیر شناسایی شد.قاعدتا هرگونه تغییر در این نرخ منجر به افزایش قابل توجه سود حاصل از این محل میگردد. لازم به ذکر است که در حال حاضر نرخ ارز در سامانه نیما به ازای هر دلار به طور میانگین حدود ۱۱۵،۰۰۰ ریال میباشد.

سرمایه

افزایش سرمایه ۳۹۰ درصدی از محل تجدیدارزیابی داراییها علاوه بر تبدیل نمودن بانک به بزرگترین شرکت بورسی موجب فراهم شدن زمینه خروج بانک از شمولیت ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت گردید. همچنین از آنجایی که افزایش سرمایه از محل آورده نقدی موجب بهبود وضعیت سودآوری و نسبتهای نظارتی میگردد، لذا بانک جهت استفاده از این پتانسیل، امکان سنجی افزایش سرمایه از محل آورده نقدی را در دستور کار قرار داده است.

 صورتهای مالی شرکت اصلی و گروه (حقوق صاحبان سهم)

این بانک در سال ۱۳۹۷ ، در چارچوب ظرفیت قانونی « بند ز تبصره ۱۰ « قانون بودجه سال ۱۳۹۷ و با هدف خروج از ماده ۱۴۱ قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷/۱۲/۲۴ ، از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، سرمایه خود را افزایش داد.

حقوق صاحبان سهام شرکت اصلی به مبلغ ۸۱۵،۱۶۴ میلیارد ریال به ازای هر سهم ۷۳۵ ریال می باشد که خود گویای ارزش واقعی سهم نسبت به قیمت تابلو می باشد.مبانی با اهمیت اظهار نظر مشروط حسابرس و تاکید بر موارد خاص( سال مالی ۱۳۹۷) مطالبات از دولت (یادداشت توضیحی ۱۱ صورتهای مالی) شامل مبلغ ۰۳۱ر۱۰۶ میلیارد ریال سود و جرائم بیش از نرخ های مورد پذیرش دولت (محاسبه سود براساس نامه مورخ ۱۳۹۷/۱۲/۱۸ بانک مرکزی)، مبلغ ۴۳۳،۳۷ میلیارد ریال اضافه محاسبه نسبت به مقررات مربوط و حداقل مبلغ ۳۲۸،۷۱ میلیارد ریال اصل و سود مربوط به تسهیلات اعطائی، اوراق مشارکت و مابه‎التفاوت ناشی از یکسان‎سازی نرخ ارز می‎باشد که شواهدی حاکی از پذیرش آن از سوی دولت، به این سازمان ارائه نشده است. تعدیل حسابها از بابت موارد فوق ضروری است.

بر اساس مفاد ماده ۳۴ اساسنامه صندوق بازنشستگی کارکنان بانکها، کسری منابع صندوق می‌بایست توسط بانکهای عضو آن تامین شود. بر اساس محاسبات اکچوئری، سهم‎ بانک مورد گزارش از کسری منابع صندوق تا پایان سال ۱۳۹۷ مبلغ ۷۳۰ر۷۶ میلیارد‏ریال (تا پایان سال ۱۳۹۶ مبلغ ۸۱۹ر۴۱ میلیارد ریال) تعیین گردیده است. بانک ضمن اعتراض به محاسبات اکچوئری در مقطع خصوصی‎سازی (پایان سال ۱۳۸۷) و بعد از آن، از این بابت جمعا مبلغ ۶۶۹ر۲۳ میلیارد ریال پرداخت و یا ذخیره در حسابها منظور نموده است. تعدیل حسابها از این بابت ضروریست، لیکن تعیین میزان قطعی آن منوط به مشخص شدن نتایج اعتراض بانک است.

بشرح یادداشت توضیحی ۲۵ صورتهای مالی، از بابت مالیات عملکرد سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶به استناد برگهای تشخیص مالیاتی صادره جمعا مبلغ ۹۱۴ر۱۲ میلیارد ریال مورد مطالبه قرار گرفته که مورد اعتراض بانک واقع شده است. همچنین ذخیره‎ای از بابت مالیات عملکرد سال مالی مورد گزارش با توجه به زیان ابرازی، محاسبه و لحاظ نگردیده است. مضافا سازمان امور مالیاتی به استناد بندهای (ب) و (پ) ماده ۱۷ قانون رفع موانع تولید رقابت‏پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور جهت فعالیت‎های غیر بانکی از قبیل بنگاهداری و نگهداری سهام و املاک غیر منقول مازاد، بانک را مشمول مالیات دانسته لذا برگ تشخیص بابت عملکرد سال‎های ۱۳۹۵ و۱۳۹۶به ترتیب به مبالغ ۲۱۵ر۹ میلیارد ریال و۲۶۹ر۱۶ میلیارد ریال صادر نموده که بانک نسبت به مبانی تشخیص اعتراض نموده و ذخیره‎ای در حسابها منظور ننموده است. تعدیل حسابها از این بابت ضروری است، لیکن تعیین میزان قطعی آن منوط به مشخص شدن نتایج اعتراض بانک خواهد بود.

به شرح یادداشتهای توضیحی ۱-۴-۱۶ و ۲-۱-۲-۱۴ صورتهای مالی، سهام شرکت سرمایه‎گذاری ملی ایران به شرکت توسعه معادن جنوب واگذار گردیده که به دلیل عدم ایفای تعهدات از سوی خریدار، بانک اقدام به طرح دعوی در کمیته سازش کانون کارگزاران بورس نموده است. جلسه رسیدگی به دادخواست بانک در هیأت ‎داوری سازمان بورس در مورخه ۱۳۹۷/۷/۱۸ برگزار شده، لیکن تاکنون رای نهایی صادر نشده است. همچنین کمیته سازش کارگزاران بورس و اوراق بهادار رای قطعی و لازم‏الاجراء مبنی بر فسخ قرارداد واگذاری سهام شرکت مولد نیروگاهی تجارت فارس و حکم به محکومیت خریدار و استرداد سهام فوق‏الذکر به بانک را صادر نموده که فرآیند اجرای رای مذکور از طریق ادارات و دوایر اجرای ثبت اسناد و مدارک در حال پیگیری است.

براساس دستورالعمل های ایفای‎تعهدات ارزی گذشته بانک مرکزی، بانک مورد گزارش با ثبت تعهدات ارزی با نرخ مرجع در سامانه بانک مرکزی، مدعی مبلغ ۴۳۳ر۱۶ میلیارد ریال (سال مالی قبل ۰۵۱ر۱۴ میلیارد ریال) مطالبات از بانک مرکزی شده است که نتایج بررسیهای بانک مرکزی تاکنون ابلاغ نگردیده و مقرر شده این موضوع مورد حسابرسی ویژه قرار گیرد. همچنین به شرح یادداشت توضیحی ۲-۲-۱۰ صورتهای مالی،‌ بانک مرکزی در پایان سال مالی ۱۳۹۰ به استناد مصوبه هیات ۵ نفره کارگروه ساماندهی مسائل ارزی، مبلغ ۲۵۰ر۲ میلیاردریال تحت عنوان مابه‌التفاوت نرخ ارز از حساب بانک برداشت نموده است. بانک نسبت به موضوع برداشت اعتراض و اقدام به پیگیری نموده، لیکن تا تاریخ این گزارش موضوع تعیین ‌تکلیف نشده و نتایج نهایی آن منوط به حل و فصل نهایی موضوع با بانک مرکزی خواهد بود.